A Study on the Determination of Idioms Which Are Not Included in TDK Dictionary of Proverbs and Idioms Although They Are Used in Daily Life

Yıl 2023, , 410 - 422, 27.12.2023

Büşra Güven

https://doi.org/10.48174/buaad.1358587

Öz

Phrases, indispensable components of everyday language use, are widely used in Turkish, as in all languages, and have been the subject of hundreds of scientific studies. In this regard, the fact that there have been 325 postgraduate theses with the term "idiom" in their title since 1983 (YÖK, 2023), along with 442 articles scanned only on Google Scholar (Google Scholar, 2023), and 119 books listed in the National Library Catalog (National Library, 2023) indicates that the concept has caught the attention of Turkish researchers. They have explored idioms from various perspectives. Despite all these studies, there is still no consensus in the literature on what idioms are and what criteria or characteristics a phrase must have to be considered an idiom, which directly affects the results of these studies. Sinan (2008: 93), who discussed the same issue, mentioned that there is no consensus on the concept of idioms in Turkey, and there are many idiom dictionaries, large and small, as well as grammar and linguistics terminology dictionaries and grammar books that do not agree on a definition. This research proposes that some "new" idioms not found in idiom dictionaries should be identified from frequently used authentic texts in everyday life and added to idiom dictionaries. Additionally, it aims to identify idioms found in newspaper texts commonly used in daily life and accepted within the framework of authentic texts but not included in the Turkish Language Association's (TDK) online Proverbs and Idioms Dictionary. As it is known, newspapers are one of the primary sources that many people turn to, especially to gather news, and they are written to be understandable to individuals with various levels of education, unlike literary, scientific, and technical texts. Therefore, idioms found in newspapers are expected to be of the type used in daily life and understood by the majority of society. The reason for choosing this dictionary above as a sample is that it can be continuously updated due to its online feature, and it has been used as a sample in many studies (Oktay, 2015; Dinar, 2016; Çelik, 2017; Gürel and Özşenler, 2020; Toloraia, 2020; Erarslan, 2022, etc.). Therefore, this research aims to demonstrate that idioms identified by examining only one daily newspaper edition are not included in the relevant dictionary. In addition to this research, other research that can be conducted to determine idioms may contribute to more accurate results in research in this direction if the idioms determined as a result of this research are included in the dictionary. The document analysis method was used in the research, defined as "obtaining, reviewing, querying, and analyzing various documents considered as primary or secondary sources that constitute the research dataset" (Özkan, 2021: 2). In this context, the edition of Hürriyet Newspaper dated 29.03.2023, along with all its supplements (Ankara, Kelebek), one of Turkey's most widely read daily newspapers, was scanned, and the idioms it contained were identified. It was checked whether the identified idioms were included in the TDK Proverbs and Idioms Dictionary online, and the idioms not included were determined and presented along with their usage in sentences. To prevent possible debates about whether the identified phrases are considered idioms, the definitions and characteristics of idioms frequently used by scholars in the field were first presented in a table to determine which expressions with these characteristics can be considered idioms. Accordingly, to be considered an idiom, an expression must have the following characteristics: accepted by society, composed of at least two words, words having meanings different from their literal meanings or all of the meanings of words being different from their meanings, having an attractive expression that vividly conveys emotions and thoughts, and being fixed expressions. In this direction, the idioms identified in the examined newspaper were considered idioms based on the feedback received from four professors (experts in philology, linguistics, and Turkish language education) working at four universities in Turkey. As a result of the analysis, it was determined that even in the examination of only one edition of a newspaper, many idioms (56) are not included in the relevant dictionary. This situation directly affects the results of the research conducted. In the studies conducted in the literature, no information was found about what considerations the Turkish Language Association considers when determining idioms. In addition, it is suggested that stating the characteristics of idioms included in the Proverbs and Idioms Dictionary published online by the Turkish Language Association will encourage other researchers to identify new idioms, thereby enriching the dictionary. This, in turn, will contribute to more accurate research results that use the dictionary as a sample.

Anahtar Kelimeler

current idioms, TDK dictionary of idioms, idioms used in daily language

Günlük Hayatta Kullanılmasına Rağmen TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde Yer Almayan Deyimlerin Tespiti Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bu araştırmada günlük iletişimin vazgeçilmez unsurlarından biri olan deyimler ele alınmıştır. Deyimler, özellikle dil ile ilgilenen araştırmacıların dikkatini çekmekte ve çeşitli açılardan incelenmektedir. Türk bilim insanları da bu doğrultuda yüzlerce araştırma yapmışlardır ve bu durum hâlâ güncelliğini korumaktadır. Yapılan araştırmalar incelendiğinde özellikle deyim olarak hangi ifadelerin kabul edildiği konusunda Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından çevrim içi olarak yayınlanan Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde yer alan deyimlerden istifade edildiği ve bu sözlüğün birçok araştırmada referans olarak kabul edildiği bilinmektedir. Bu araştırmada da söz konusu sözlükte yer alan deyimlerin güncel olup olmadığı ve ilgili sözlükte günlük hayatta kullanılan deyimlerin hepsinin yer alıp almadığı konu edilmiştir. Bu çerçevede günlük dilin kullanıldığı gazetelerde yer alan deyimlerin adı geçen sözlükte yer alıp almadığının tespit edilmesi amacıyla Türkiye’nin en çok satan gazetelerinden Hürriyet’in bir günlük nüshası (29.03.2023) ekleriyle birlikte (Ankara, Kelebek) incelenmiş, belirlenen deyimler TDK’nin çevrim içi Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde aratılmış ve deyim olarak ilgili sözlükte yer almayan deyimler cümle içi kullanımlarıyla birlikte ortaya konmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi ve bu doğrultuda içerik analizi tekniği kullanılan araştırmada sözlükte deyim olarak yer almadığı tespit edilen deyimler hakkında uzman görüşleri alınmış ve onların onayladıkları deyimler çalışmada yer almıştır. Böylelikle günlük hayatta kullanıldığı hâlde ilgili sözlükte yer almayan deyimlerin olduğu, tek bir gazetenin tek bir nüshası ile belirlenmiştir. Bu durumda sözlüğü referans alarak yapılan araştırmalarda sağlıklı sonuçlar ortaya çıkmayacağı ve ilgili sözlüğün belli kriterler çerçevesinde sürekli güncellenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güncel deyimler, TDK deyimler sözlüğü, Günlük dilde kullanılan deyimler

Kaynakça

• Adıgüzel, H. (1990). Açıklamalı-örnekli Türkçe deyim hazinemiz. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Aksan, D. (2020). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim (cilt 3). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve deyimler sözlüğü 1. İnkılâp Kitabevi.
• Akyalçın, N. (2011). Türkçe deyimler sözlüklerine alınmış, deyim olmayan kimi söz öbeklerine ilişkin bir değerlendirme. Folklor/edebiyat, (17)68, 121-142.
• Başkan, Ö. (2006). Yabancı dil öğretimi ilkeler ve çözümler. Multilingual Yayınları.
• Bilgin, M. (2006). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. Anı Yayınları.
• Çelik, Y. (2017). Türkiye Türkçesinde duyu organlarıyla kurulan deyimler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (10)50, 71-79.
• Dinar, T. (2016). Türkiye Türkçesinde al- ve ver- fiilleriyle kurulan deyimler örneğinde söz içi karşıtlık. Dil Araştırmaları, 19, 65-77.
• Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. KB Yayınları.
• Eraslan E. (2022). Evliya çelebi seyahatnamesi’nin dokuzuncu cildinde yer alan Muğla’da deyim, ağız ve diğer kalıplaşmış dil birimlerinin varlığı. Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 349-357. http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.62120
• Eyuboğlu, I. Z. (1998). Türk dilinin etimoloji sözlüğü. Sosyal Yayınları.
• Google Akademik Arama Motoru. (2023, 7 Eylül). Tarama terimi “deyim”. https://scholar.google.com/scholar?q=%27deyim%27&hl=tr&as_sdt=0,5&as_rr=1
• Gürel, E. ve Özşenler D. (2020). Dedikodu olgusu: atasözleri ve deyimler üzerine bir içerik analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(3), 975-992. https://doi.org/10.46928/iticusbe.767958
• Hatiboğlu, V. (1964). Kelime grupları ve kuralları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, 11, 203-244.
• Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve dilbilim terimleri sözlüğü. Engin Yayınları.
• Hürriyet Gazetesi. (2023). Hürriyet Gazetesi 29 Mart 2023. Doğan Printing Center.
• Hürriyet Ankara. (2023). Hürriyet Gazetesi Ankara eki 29 Mart 2023. Doğan Printing Center.
• Hürriyet Kelebek. (2023). Hürriyet Gazetesi Kelebek eki 29 Mart 2023. Doğan Printing Center.
• Kenzhalin, K. (2017). Türk dünyasında deyim bilimi çalışmaları. Türk Dünyası, Dil ve Edebiyat Dergisi, 43, 107-124.
• Koç, N. (1990). Yeni dilbilgisi. İnkılâp Kitabevi.
• Koçak, M. (2012). Türkçe ve Almancadaki deyimlerin günlük iletişimdeki yeri ve yabancı dil öğretimine yansımaları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Korkmaz, Z. (2010). Gramer terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Milli Kütüphane. (2023, 7 Eylül). Tarama terimi “deyim”. https://kasif.mkutup.gov.tr/OpacArama.aspx?Pgn=1&Ara=deyim&Auth=&AId=undefined&PbId=undefined&Dergi=undefined&PbBgYr=&PbNdYr=&Lngg=Dil%20Se%C3%A7iniz&Sbjt=&Dtl=1&DtSrc=1&SrcTp=1&SrcDrc=undefined&MakAut=undefined&AuthDer=undefined&MatN=undefined&MatTur=1639;;;;;&YEvi=&YilFlt=undefined&GstS=undefined&fld=1&Cond=1&Cond3=1&NvBar=1
• Sinan, A. T. (2008). Deyim kavramı üzerine notlar-I. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18)2, 91-98.
• Okray, Z. (2015). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadın imgesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, (6)1, 93-102.
• Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Parlatır, İ. (2008). Atasözleri ve deyimler sözlüğü II, Yargı Yayınevi.
• Püsküllüoğlu, A. (2004). Türkçe deyimler sözlüğü. Arkadaş Yayınevi.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2023, 29 Mart-31 Ağustos arası). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/
• Toloraia, T. (2020). “El” organ adıyla kurulmuş Türk ve Gürcü deyimlerinde eşdeğerlikler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 512-519. https://doi.org/10.29000/rumelide.706244.
• Topaloğlu, A. (1989). Dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ötüken Yayınevi.
• Uslu, M. (2007). Ansiklopedik Türk dili ve edebiyatı sözlüğü. Yağmur Yayınları.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. Multilingual Yayınları.
• Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) Tez Merkezi. (2023, 7 Eylül). Tarama terimi “deyim”. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp