Türkiye’de Radyo Reklamcılığının Arka Planı

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 119 - 133, 30.06.2021

Serhat Toptaş

https://doi.org/10.48174/buaad.939067

Öz

Reklamcılığın başlangıcı, ürün tanıtımı için basılan el ilanları ile gerçekleşmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle radyo yayınları ve radyo reklamcılığı devri başlamıştır. Reklam ve radyo ilişkisi 1950’li yıllarda TRT’nin reklam alması ile ortaya çıkmış, özel yayıncılık ile devam etmiştir. Yapılan bu radyo reklamcılığı yayınları için kanuni bir düzenleme yoktur. Radyo reklamcılığının artması ile 1994 yılında hem özel radyoların önü açılmış hem de kitle iletişim araçları ile yayınlanacak reklamlar için 3984 sayılı Radyo Televizyon Kanununa reklamların serbestçe ve yasal bir şekilde yayınlanması için yeni maddeler eklenmiştir. Bunun yanı sıra radyo reklamcılığı üzerine yeni yöntemler geliştirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, hazırladığımız çalışmada, Türkiye’de radyo reklamcılığı üzerine yapılan yayınları değerlendirerek, süreç hakkında detaylı bilgiler vermek ve radyo reklamcılığı üzerinde çalışma yapacak araştırmacılara katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Ayrıca radyo reklamcılığı için yıllık yatırımların miktarları grafikler aracılıyla çalışmaya katkı sağlaması açısından eklenmiştir. Grafikler yıllık verilere ve teknolojinin gelişme aşamasına göre değerlendirilmiştir. Literatürde radyo reklamcılığı alanında hazırlanan çalışmalara bakıldığında, lisansüstü tezlerini, makaleleri ve kitapları kapsayan değerlendirme çalışmasına rastlanılmaması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Araştırmada betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda radyo yayıncılığında reklamcılık uygulamalarının hızlı bir ilerleme kat edemediği, radyo yayıncılığı üzerine hazırlanan çalışmaların yeterli sayıya ulaşamadığı tespit edilmiş ve radyo reklamcılığının gelişmesi için alternatif reklam yöntemleri ve diğer medya kuruluşları ile ortak yapılabilecek öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Radyo Yayıncılığı, Radyo Reklamcılığı, Reklam, DJ Talk

Destekleyen Kurum

yok

Background of Radio Advertising in Turkey

Öz

Reklamcılığın başlangıcı, ürün tanıtımı için basılan el ilanları ile gerçekleşmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle radyo yayınları ve radyo reklamcılığı devri başlamıştır. Reklam ve radyo ilişkisi 1950’li yıllarda TRT’nin reklam alması ile ortaya çıkmış, özel yayıncılık ile devam etmiştir. Yapılan bu radyo reklamcılığı yayınları için kanuni bir düzenleme yoktur. Radyo reklamcılığının artması ile 1994 yılında hem özel radyoların önü açılmış hem de kitle iletişim araçları ile yayınlanacak reklamlar için 3984 sayılı Radyo Televizyon Kanununa reklamların serbestçe ve yasal bir şekilde yayınlanması için yeni maddeler eklenmiştir. Bunun yanı sıra radyo reklamcılığı üzerine yeni yöntemler geliştirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, hazırladığımız çalışmada, Türkiye’de radyo reklamcılığı üzerine yapılan yayınları değerlendirerek, süreç hakkında detaylı bilgiler vermek ve radyo reklamcılığı üzerinde çalışma yapacak araştırmacılara katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Ayrıca radyo reklamcılığı için yıllık yatırımların miktarları grafikler aracılıyla çalışmaya katkı sağlaması açısından eklenmiştir. Grafikler yıllık verilere ve teknolojinin gelişme aşamasına göre değerlendirilmiştir. Literatürde radyo reklamcılığı alanında hazırlanan çalışmalara bakıldığında, lisansüstü tezlerini, makaleleri ve kitapları kapsayan değerlendirme çalışmasına rastlanılmaması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Araştırmada betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda radyo yayıncılığında reklamcılık uygulamalarının hızlı bir ilerleme kat edemediği, radyo yayıncılığı üzerine hazırlanan çalışmaların yeterli sayıya ulaşamadığı tespit edilmiş ve radyo reklamcılığının gelişmesi için alternatif reklam yöntemleri ve diğer medya kuruluşları ile ortak yapılabilecek öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Radio Broadcasting, Advertising, Radio Advertising, Dj talk.

Kaynakça

• Aksoy, Ü. (1971). Toplumsal Gelişimde Radyo ve Televizyon. Ankara: Sevinç Matbası.
• Altunbaş, H. (2003). "Başlangıcından Günümüze Radyo ve Radyo Reklamcılığı, Türkiye’de Yerel Radyo İstasyonlarının Reklam Aracı Olarak Kullanılışı Sorunları ve Model Önerisi". Doktora Tezi. Eskişehir: Analdolu Üniversitesi.
• Altunbaş, H. (2003). Radyo Reklamcılığı (Türkiye'de Yerel Radyolar). Konya: Tablet Yayıncılık.
• Aziz, A. (1976). Radyo ve Televizyonculuğa Geçiş (2 b.). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Aziz, A. (2006). Televziyon ve Radyo Yayıcılığı (Giriş). Ankara: Turhan Kitapevi Yayınları.
• Bozkurt, N. (tarih yok)." Türkiye’de Radyo ve Televizyon Yayıncılığının Denetlenmesi Bağlamında RTÜK: Görevleri, Yapısı ve Elestiriler". Genç Hukukçular Hukuk Okumaları, 142.
• Çınar, E. (2007). "Radyo Reklamlarının Etkinliği". Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Ertike, A. S. (2010). Reklam (Temel Kavramlar, Teknik Bilgiler ve Örnekler). Ankara: Detay Yayınclık.
• Eryılmaz, T. (2005). Radyo ve Radyoculuk. İstanbul: IPS iletişim Vakfı Yayınlar.
• Güllülü, U. (1981). "Radyonun Bölge Reklam Aracı Olarak Kullanıma Bir Örnek: Erzurum Radyosu (1973 - 1978)". Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Gülmez, M., Karaca, S. ve Doğan, B. G. (2012). "Üniversite Öğrencilerinin Radyo Reklamlarına Bakış Açılarını Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma". Akademik Yaklaşımlar Dergisi, s. 37 - 56.
• Gün, F. (1995). "Reklamcılığın Temel İlkeleri ve Radyo Reklamları". Marmara İletişim Dergisi, s. 67 - 78.
• Güven, H. (2006). Radyo Program Yapımı ve Radyo Yapımcılığı. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Kocabaş, F. ve Elden, M. (2009). Reklamcılık ( Kavramlar, Kararlar, Kurumlar) (11. b.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kuruoğlu, H. (2006). Propaganda ve Özgürlük Aracı Olarak Radyo. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuyucu, M. (2013). "Türkiye’de Radyo Mecrasının Üniversite Öğrencilerinin Müzik Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma". Akademik Bakış Dergisi.
• Özgen, E. (1995). "Halkla İlişkilerde Radyonun Yeri ve Radyo Reklamları". Marmara İletişim Dergisi, s. 14 - 47.
• Özulu, İ. S. (1994). "Reklamcılık ve Reklam Müziklerinin Radyo – Televizyondaki Yeri". Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun. 3984 (1994,13 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 21911). Https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv /21911.pdf+&cd=5&hl=tr&ct=clnk&gl=tr. (Erişim Tarihi: 04.07.2020).
• Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun. 6112 (2011, 3 Mart). Resmi Gazete (Say: 30849). Https://www.mevzuat.gov.tr /MevzuatMetin/1.5.6112.pdf. (Erişim Tarihi: 04.07.2020).
• Topuz, H. (1990). Türkiye'de Radyo ve TV Politikaları. H. Topuz içinde, Yarının Radyo ve Televizyon Düzeni (Özgür, Özerk ve Çoğulcu Bir Alternatif). İstanbul: İletişim Araştırmaları Derneği.
• TRT. (1994). TRT Genel Yayın Planı. Ankara: Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu.
• Tuğrul, S. (1975). Türkiye'de Televizyon ve Radyo Olayları. İstanbul: Koza Yayınları.
• Tunç, G. (1971). Modern Pazarlamada Reklamcılık Prensipleri, Kullanılışı, Türk Radyo Reklamcılığı. Ankara: Kardeş Matba.
• Türkdoğan, O. ve Gökçe, O. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemi (3 b.). Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• Ünlüler, A. O. (2005). Ekaranın Öteki Yüzü (Radyo ve Televizyon Yayıncılığının Dünü, Bugünü ve Yarınlarına İlişkin Bir Perspektif). Konya: Tablet Yayınları.
• Ünlüler, A. O. (2013). Radyo ve Televizyon Yayıncılığı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları.
• Yazıcı, F. (2018). "Radyo Programlarında Reklam Kullanımı: Program Yapımcısı Perspektifinden Radyo Reklamlarının Değerlendirilmesi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi(59), s. 1252 - 1261.
• Yazıcı, F. (2020). "2011-2019 Yılları Arasında Türkiye’de Yapılan Ürün Yerleştirme Araştırmalarına İlişkin Bir Değerlendirme". Gümüşhane Dergisi, İletişim Fakültesi Dergisi, 8 (1).