Yabancılara Türkçe Öğretiminde Öğrencilerin Sözlük Kullanma Tercihlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 214 - 229, 30.06.2023

Yusuf Taşkın

https://doi.org/10.48174/buaad.1296735

Öz

Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlük kullanmak, öğrencilerin kelime öğrenme hızında oldukça önemli bir yere sahiptir. Öğrenciler anlamını bilmedikleri kelimeleri, sözlükten bakarak öğrenebilirler. Yabancılara Türkçe öğretiminde kelime, dil öğretim sürecinin anahtarıdır. Dil öğrenme sürecinde kelime bilgisi, dil öğrenme hızını da doğrudan etkilemektedir. Bu araştırmanın amacı, yabancılara Türkçe öğretiminde öğrencilerin sözlük kullanma tercihlerini çeşitli değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelemektir. Araştırma amacı doğrultusunda bazı alt amaçlar oluşturulmuş ve bu alt amaçlara cevap aranmıştır. Araştırmada, tarama modeli türlerinden kesitsel tarama deseninden faydalanılmıştır. Araştırmaya dahil edilecek katılımcılar amaçlı örneklem yoluyla farklı dil düzeylerinde ve farklı şehirlerde Türkçe kurslarına devam eden yabancı uyruklu öğrenciler arasından seçilmiştir. Araştırma kapsamında anket formuna cevap veren 165 yabancı uyruklu öğrenci araştırmacının örneklemini oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında öğrencilerin sözlük kullanım tercihlerini belirlemek için araştırmacı tarafından anket formu hazırlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin bireysel farklılıklarının sözcük kullanıma tercihleriyle karşılaştırabilmek amacıyla kişisel bilgi formu oluşturulmuştur. Hazırlanan bu anket formu ile kişisel bilgi formu, Türkçe öğretimi alanında uzman 5 akademisyene gönderilmiştir. Alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılarak anket ve kişisel bilgi formları uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Verilerin toplanması sürecinde zamandan ve ekonomiden tasarruf etmek amacıyla veriler, öğrencilerden çevrim içi anket formuyla toplanmıştır. Toplanan veriler, betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre kalıtımcıların büyük bir kısmı mobil ve çevrim içi sözlük kullanmayı tercih ettiği tespit edilmiştir. Bu doğrultuda yabancılara Türkçe öğretiminde basılı sözlük kullandırmak yerine mobil ve çevrim içi sözlük kullandırmanın, öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına daha uygun olduğu söylenebilir. Ayrıca öğrenciler, kelimenin anlamına daha hızlı ulaşabildikleri için mobil ve çevrim içi sözlük kullanmanın avantajlı olduğunu düşünülmektedirler. Özellikle başlangıç seviyesi olarak ifade edilen A1 ve A2 seviyelerindeki öğrencilere kelime öğretimi sürecinde mobil ve çevrimiçi sözlük kullandırmanın dil öğrenme hızlarını artıracağı söylenebilir. Araştırma sonucunda elde edilen bu sonuçlar, yabancılara Türkçe alanında çalışan öğreticiler ve araştırmacılar tarafından kelime öğretimi ve sözlük kullanımı konularında kaynak olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, sözlük kullanma tercihi, basılı sözlük, mobil sözlük, internet tabanlı (çevrim içi) sözlük

Examşnation of Students’ Preferences for Using Dictionaries in Teaching Turkish to Foreigners

Öz

Using a dictionary in teaching Turkish to foreigners has a very important place in the speed of student vocabulary learning. Students can learn words that they do not know the meaning of by looking at the dictionary. In teaching Turkish to foreigners, vocabulary is the key to the language teaching process. In the language learning process, vocabulary knowledge directly affects the speed of language learning. The aim of this research is to examine the preferences of students to use dictionaries in terms of various variables in teaching Turkish to foreigners. In line with the research purpose, some sub-objectives were established and answers to these sub-objectives were sought. In the study, cross-sectional screening design was used from the types of screening models. The participants to be included in the study were selected from among the foreign students attending Turkish courses at different language levels and in different cities through a purposeful sample. Within the scope of the research, 165 foreign students who responded to the questionnaire form constitute the sample of the researcher. Within the scope of the study, a questionnaire form was prepared by the researcher to determine the dictionary usage preferences of the students. In addition, a personal information form has been created in order to compare the individual differences of the students with their preferences for word use. This questionnaire and personal information form were sent to 5 academicians who are experts in the field of Turkish teaching. In line with the opinions of the field experts, the necessary corrections were made and the questionnaire and personal information forms were made ready for implementation. In order to save time and economy in the process of data collection, the data were collected from the students through an online questionnaire. The collected data were analyzed by descriptive analysis method. According to the results of the research, it was found that a large part of the inheritors preferred to use mobile and online dictionaries. In this direction, it can be said that using mobile and online dictionaries instead of using printed dictionaries in teaching Turkish to foreigners is more suitable for student interests and needs. In addition, students think that it is advantageous to use mobile and online dictionaries because they can reach the meaning of the word faster. It can be said that using mobile and online dictionaries in the process of teaching vocabulary to students at A1 and A2 levels, which are expressed as beginners, will increase their language learning speed. These results obtained as a result of the research can be used as a source for teaching words and dictionary usage by instructors and researchers working in the field of Turkish to foreigners.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish to foreigners, preference for using a dictionary, printed dictionary, mobile dictionary, internet-based (online) dictionary

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil ana hatlarıyla dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (Çev. Ed. H. Ekşi). İstanbul: edam.
• Hasekioğlu, I. (2009). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük bilgisi öğretimi – yeni hitit yabancılar için Türkçe 1 serisinde sözcük öğretiminin değerlendirilmesi ve sözcük öğretimi için uygulama örnekleri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• İlhan, N. (2009). Sözlük hazırlama ilkeleri, özellikleri ve çeşitleri. Turkish Studies, 4 (4), 534-554.
• Karadağ, Ö. (2021). Kelime öğretimi. Pegem Akademi.
• Karatay, H. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde söz varlığı ve geliştirilmesi. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi el kitabı (Ed. H. Karatay). Ankara: Pegem Akademi.
• Kardaş, D. (2016). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin sözlük kullanma tutum ve alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 507-519.
• Kocaman, A. (1998). Dilbilim, sözlük, sözlükçülük. Kebikeç, 3 (6), 111-113.
• Oflaz, A. (2019). Yabancı dil olarak Almanca öğreniminde mobil/çevrimiçi ve basılı sözlük kullanımı. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 7(1), 125-139.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2013) Türkçe öğrenen yabancıların sözlük kullanma becerileri üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 13-23.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları: Nitel bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(2), 266-284.
• Ülper, H. (2023). Sözcük ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.