İslâm Kelâmı Açısından Mûcize Kerâmet İlişkisi

Yıl 2020, Sayı: 16, 1 - 20, 25.12.2020

Veysi Ünverdi

https://doi.org/10.34085/buifd.746600

Cited By: 4

Öz

Mûcize ve kerâmet mevzusu, kelâm ilminin nübüvvet meseleleri arasında yer alır. Klasik kelâm ilminde mûcize nübüvvetin dayanağı olarak kabul edilir. Kerâmet ise veli kişilere nispet edilen hârikulâde hadiselerdir. Allah’ın elçilerini teyit etmek üzere yarattığı hadiseler, genellikle âdetullahın yani tabiat kanunlarının bir süreliğine askıya alınması şeklinde gerçekleşir. Kelâm okulları mûcizeyi nübüvvetin delili olarak değerlendirmişken kerâmet üzerinde ihtilaf etmişlerdir. Mu’tezile, mûcizenin temel işlevinin nübüvvetin ispatına yönelik olduğunu kabul etmiş ve çoğunluk, peygamber dışındaki kimselerden hârikulâde bir hadisenin zuhur etmesinin nübüvvet müessesesini zedeleyeceğini savunmuştur. Ehl-i Sünnet ise mûcizenin peygambere özgü olduğunu vurgulamış ve -bazı istisnalar olmakla beraber- kerâmetin vukuunu imkân dâhilinde kabul etmiştir. Bu çerçevede makalede mûcizenin mahiyeti, hakikati, şartları, peygamberlerin doğruluğuna delâleti, kerâmetin hakikati, imkânı, mûcize ile ilişkisi ve doğruluk kıstası olarak ele alınıp alınamayacağı hususları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mûcize, Keramet, Veli, Peygamber

Kaynakça

• Abdülbâkî, M. F. el-Mu‘cemu’l-Mufehres li elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerîm. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2007.
• Ahmed b. Hanbel. el-Akîde. tah. A. İzzeddin es-Seyrevan. Dimeşk, 1408.
• Ahmed b. Hanbel. Kitâbu’z-Zühd. tah. M. Celal Şeref. İskenderiyye: 1984.
• Ali el-Kârî. Şerhu Kitabi’l-Fikhi’l-Ekber. Beyrut, 1984.
• Âmidî, Seyfuddîn. Gâyetu’l-Merâm fi İlmi’l-Kelâm. tah. Hasan Mahmud Abdüllatif. Kahire, 1971.
• Aydın, Hayati. “İslam İnançları Açısından Mûcize, Kerâmet, Sihir ve İstidrac Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme”. S.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/32 (2015): 105-137.
• Bağdâdî. Ebû Mansûr Abdülkahir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî. el-Fark beyne’l-Fırak. neş. M. Muhyiddin Abdülhamid. Beyrut, 1990.
• Bağdâdî. Ebû Mansûr Abdülkahir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî. Usûlu’d-Dîn. İstanbul: Matbaatü’d-Devle, 1928.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib. Kitâbü’l-Beyân ʿani’l-Fark beyne’l-Muʿcizât ve’l-Kerâmât. neş. Richard Mccarthy. Beyrut, 1958.
• Bebek, Adil. “Kelam Literatürü Işığında Mûcize ve Hz. Muhammed’e Nispet Edilen Hissî Mûcizelerin Değerlendirilmesi”. M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2000): 121-148.
• Bekir Topaloğlu&İlyas Çelebi. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İsam Yayınları, 2013.
• Beyazîzâde Ahmed Efendi, İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin İtikadî Görüşleri. çev. İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV, 2017.
• Beyâzîzâde Ahmed Efendi. İşârâtü’l-Meram. neş. Yusuf Abdürrezzak. Kahire: Mektebetü’l-Halebî, 1368.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Muvazzah İlm-i Kelam. İstanbul, 1339.
• Bulut, H. İbrahim. “Hârikulâde Olması Açısından Kerâmet ve Mûcize İle İlişkisi”, S.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2001): 329-350.
• Bulut, Halil İbrahim, “Sünnî Gelenekte Mûcize Kavramı ve Hz. Salih’in Deve Mûcizesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/3 (2004): 137-150.
• Bulut, H. İbrahim. “Mûcize”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2005, 30/350-352. Bulut, H. İbrahim. Nübüvvetin İspatında Mûcize. Ankara: Araştırma Yayınları, 2016.
• Cürcânî, Seyyid Şerîf. Şerhu’l-Mevâkıf. neş. Mahmut Ömer Dimyatî. Beyrut, 1998.
• Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn Ebî’l-Meâlî Abdilmelik. Kitâbü’l-İrşâd. tah. M. Yusuf Musa-Abdulmun’im Abdulhamid. Mısır, 1950.
• Ebû Ya’lâ, Muhammed b. Hüseyin el-Ferra. el-Mu’temed fi Usûli’d-Dîn. neş. V. Zeydan Haddad. Beyrut, 1974.
• Gazzâlî, Ebû Hamîd, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Hakîm et-Tirmizî. Nevâdiru’l-Usul. tah. M. Abdülkadir Ata. Beyrut, 1992.
• Hamidullah, Muhammed. “Mûcize, Kerâmet, İstidrac”. ter. Zahit Aksu. Hikmet Yurdu 3 (2009): 81-93.
• Hâris el-Muhâsibî. Risaletü’l-Müsterşidin. neş. Abdülfettah Ebu Gudde. Halep: 1964. Harpûtî, Abdullatif. Tenkîhu’l-Kelam fi-Akâid-i Ehli’l-İslam. çev. İ. Özdemir-F. Karaman. Elazığ: TDV Yayınları, 2000.
• Hücvîrî, Ebü’l-Hasen Alî b. Osmân b. Ebî Alî el-Cüllâbî. Keşfu’l-Mahcûb. neş. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1982.
• İbn Fürek, Mücerredu Malakati’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan-el-Eş’arî. Beyrut, 1987.
• İbn Hazm. el-Fisal fi’l-Milel ve’l-Ehva ve’n-Nihal. Beyrut: 1317.
• İbnü’l-Cevzi. Telbisu İblis. neş. Münîr ed-Dımaşkî. Kahire, 1368.
• Kâdî Abdülcebbâr, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl. Kahire: 1962-65.
• Kâdî Abdülcebbâr, Şerhu’l-Usuli’l-Hamse. tah. Abdülkerim Osman. Kahire: 1996.
• Kâdî Abdülcebbâr, Tesbîtü Delâili’n-Nübüvve. tah. Abdülkerim Osman. Beyrut, tsz.
• Kuşeyrî, Ebu’l-Kasım Abdülkerim b. Revazin. er-Risâletü’l-Kuşeyrîyye. Beyrut, 2001.
• Maraz, Hüseyin. “Mûcizenin Teolojik Açıdan Delil Oluşu ve İlahi Yasalarla İlişkisi”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2017): 292-317.
• Nesefî, Ebû’l-Mu’în. Tebsıratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn. tah. Hüseyin Atay-Ş. Ali Düzgün. Ankara: D.İ.B. Yay., 2004.
• Özdemir, Metin. “İslam Akâidinde Kutsiyet, Velâyet ve Kerâmet İnancına İtikadî Mezheplerin Bakışı Başlıklı Tebliğin Müzakeresi”. İslam Düşünce ve Geleneğinde Kutsiyet Velâyet Kerâmet. ed. Yusuf Şevki Yavuz.İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017, 153-160.
• Râgıb el-İsfahânî. el-İ‘tikâdât. Beyrut: 1988.
• Râzî, Fahruddîn. el-Muhassal. çev. Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları: tsz.
• Râzî, Fahruddîn. Kitâbu’l-Erbaîn. neş. A. Hicâzî es-Sekâ. Kahire: Mektebetü’l-Ezher, 1986.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtihu’l-Gayb. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Sâbık, Seyyid. Akâidü’l-İslâmiyye. Beyrut 1406.
• Sâbûnî, Nûreddîn. el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn. ter. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İFAV, 2018.
• Serdar, Murat, “Ehl-i Sünnet İnancında Kerâmetin İmkân ve Vukû’u Problemi”. Bilimname 14/2 (2010): 25-46.
• Şehristânî. el-Milel ve’n-Nihal. neş. M. Seyyid Kilânî. Beyrut, 1986.
• Şehristânî. Nihâyetü‘l-İkdâm fi İlmi’l-Kelâm. London, 1934. Teftâzânî, Sa’duddîn. Şerhu’l-Akâid. ter. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1999.
• Teftâzânî, Sa’duddîn. Şerhu’l-Makâsıd. tah. Abdurrahman Umeyre. Beyrut: 1989.
• Uludağ, Süleyman. “Kerâmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2002. 25/265-268.
• Vecdî, Ferîd. el-İslam fi Asri’l-İlm. Kahire, 1932.
• Yavuz, Salih Sabri. “Ehl-i Sünnet ve Mutezile Bağlamında Doğruluk Ölçüsü Olarak Kerâmet”. Kelam Araştırmaları Dergisi 3/1 (2005): 91-116.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İslam İnancında Kutsiyet, Velayet ve Kerâmet İnancına İtikadi Mezheplerin Bakışı”. İslam Düşünce Geleneğinde Kutsiyet Velayet Kerâmet. ed. Yusuf Şevki Yavuz. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017, 113-150.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Kerâmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2002, 25/268-270.