Linguistic and Critical Approaches Taken by Mufassirs and Linguists towards Various Qiraat (Recitations) of The Holy Quran by Ibn Amir

Yıl 2020, Sayı: 16, 39 - 51, 25.12.2020

Rıfat Ablay

https://doi.org/10.34085/buifd.772869

Cited By: 3

Öz

A certain number of mufassirs (commentators) and linguists have taken a critical approach to the seven widely accepted authentic qiraats (recitations) available for the Quran. In fact, such critical approaches are attributed to the impact of the various methods developed by Basra and Kufe Schools upon determining the rules of Arabic language. Scholars representing the Basra School not only have dismissed some of the recitations recognised to be authentic in the literature as lahn (alteration or mistakes in qiraat) given that they do not conform to the grammar rules of Arabic, but they also have judged some others as weak and condemnable for linguistic reasons. Hence, these scholars either revised the grammar rules that they had been accustomed to following in order not to make mistakes about the qiraats authenticated by the traditions of the Prophet or simply had to interpret the noncompliant qiraats according to their own way. This attitude of theirs was criticised by both their contemporary scholars and those succeeding them. The present study aims to discuss the reasons why pioneers of the Basra School and their followers have taken critical approaches towards the authentic qiraats and discuss the views of the scholars who have criticised this attitude.

Anahtar Kelimeler

Qıraat, Linguist, Basra School, Kufe School, Ibn Amir

Müfessir ve Dilbilimcilerin İbn Amir Kıraatine Dilbilimsel ve Eleştirel Yaklaşımları

Öz

Bazı müfessir ve dil bilimciler, eserlerinde sahih olarak kabul görmüş ve kıraat-ı seb‘a diye ifade edilen kıraatlere eleştirel yaklaşmışlardır. Kıraatlere eleştirel yaklaşmanın temelinde, Basra ve Kûfe dil ekollerinin Arap dilinin kurallarını belirlemede izledikleri farklı yöntemlerin etkisi yatmaktadır. Basra ekolüne mensup âlimler literatürde sahih olarak kabul edilen bazı kıraatler için dil kurallarına uymadığı gerekçesiyle lahn yakıştırması yapmış ve bazılarını da dilsel birtakım nedenlerden dolayı zayıf veya merdut görmüşlerdir. Basralı âlimlerin eleştirdiği kıraatlerden biri de İbn Amir kıraatidir. Söz konusu ekole mensup âlimler, sahih nakille gelen kıraatler konusunda hataya düşmemek için zamanla, uydukları dil kurallarında ya revize yoluna gitmişler ya da belirledikleri kurallara aykırı görülen kıraatler için tevilde bulunmuşlardır. Söz konusu âlimlerin sahih kıraatlerle ilgili sergiledikleri bu tutumlar, kendi dönemlerindeki veya onlardan sonra gelen bazı âlimlerin eleştirisine maruz kalmıştır. Bu çalışmada, Basra dil ekolü öncülerinin ve bu ekolün görüşlerini benimseyen âlimlerin sahih kıraatler konusunda sergiledikleri eleştirel yaklaşımın nedenleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca bu âlimlerin tutumunu eleştiren başka âlimlerin görüşlerine de yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Dil, Basra Ekolü, Küfe Ekolü,, İbn Amir

Kaynakça

• Ahfeş, Ebû’l-Hasan Saîd b. Mes’ade el-Mücâşiî el-Belhî el-Evsat el-. Me’âni’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü Hânci, 1990.
• Ahmed Kavâsim. Tea’kkubât Ebî Hayyân ala İbn Atiyye fi babi’l-kırâat min hilâl tefsîrihi’l-Bahri’l-muhît. Mekke: Camiâtu Ümmi’l-Kura, 2015.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ud. Şerhü’s-sünne. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâm, 1983.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübra. Beyrut: Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2003.
• Dağ, Mehmet. “İbn Mücâhid’in Kıraat Ekollerini Yedi ile Sınırlaması: Eleştirel Bir Yaklaşım”. 27 (2006): 81-104.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. et-Teysîr fi’l-kırâati's-Seb'. Beyrut: Dârû’l-Kitabi’l-Arabi, 1984.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. Câmiu’l-beyân fi’l-kırâati’s-Seb’. 2 Cilt. Birleşik Arap Emirlikleri: Camiâtu’ş-Şarika, 2007.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî. el-Bahrü’l-muhît. Beyrut: Dârû’l-Fikr, 2000.
• Ebû Hevla, Riyad Rizkullah. “Nasb Cevabi’t-Talebi fi Kırâe İbn Amir”. 13 (2017): 431-474.
• Ebû Şame, Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim el-Makdisî. el-Mürşidü’l-vecîz ila 'ulûm tetealleku bi’l-Kitâbi’l-'azîz. Beyrut: Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2003.
• Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed. Me’âni’l- kırâat. 2 Cilt. Riyad: Merkezü’l-Bûhus fi Külliyyeti’l-Âdab, 1991.
• Farisî, Ebû Ali Hasan b. Ahmet b. Abdulgaffar. el-Hüccet li’l-kurrâi’s-sab’a. 2 Cilt. Beyrut: Dârû’l-Me’mun li’t-Türâs, 1993.
• Feccâl, Mahmûd. el-Isbâh fî şerhi’l-İktirâh. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1989.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Me’âni’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Alemü’l-Kütub, 2011.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Ğalib b. Temam. Muharrerü’l-veciz. 6 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b Musa b el-Abbas et-Temîmî. es-Seb’a fi’l-kıraât. Kahire: Dârü’l-Maârif, 1980.
• İbnü’l-Baziş, Ebu Ca’fer Ahmed b. Halef el-Ensârî. el-İkna’ fi’l-kıraati’s-Seb'. Tanta: Darû’s-Sahâbe li’t-Türâs, 2003.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf. en-Neşr fi’l-kırâati’l-'aşr. 2 Cilt. Beyrut: Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, t.y.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf. Muncidü’l-mukriîn. Beyrut: Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 1999.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf. Tahbiru’t-teysîr fi’l-kıraâti’l-'aşr. Amman: Dârû’l-Furkân, 2000.
• İnanç, Yonis. Teşekkül Sürecinde Nahiv-Kıraat İlişkisi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
• Mahzûmî, Mehdi. Medresetû’l-Kûfe. Mısır: Mektebetu ve Matbuatu Mustafa el-Babî el-Halebî ve Evladûh, 1958.
• Mansur, Abdülkadir Muhammed. Mevsuatü 'ulûmi’l-Kur’ân. Halep: Darû’l-Kalem, 2002.
• Mekkî, Ebû Muhammed b Hammus b Muhammed b Ebû Tâlib. el-İbâne an me’âni’l-kıraât. Kahire: Dâru Nehdati Mısr, t.y.
• Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b Yezîd b Abdilekber b Umeyr Ezdî Sümâlî. el-Muktedab. 2 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, t.y. Nebehân, Muhammed Faruk. el-Medhâl ila 'ulûmi’l-Kur’ân. Halep: Darû Alemi’l-Kur’ân, 2005.
• Özbalıkçı, Mehmet Reşit. Sîbeveyhi. İstanbul: TDV, 2009.
• Râcihî, Abdüh. Lehecâtu’l-Arabiyye fî’l-kırâati’l-Kur’âniyye. İskenderiye: Darû’l-Ma’rife, 1996.
• Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dârû’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Sefâkusî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Salim en-Nurî. en-Nefü’l-ğays fi’l-kırâati’s-seb’. Beyrut: Dârû’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2004.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osman b. Kanber el-Harisi. el-Kitâb. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1988.
• Süyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. el-İktirâh fî ilmi usûli’n-nahv. Beyrut: Darû’l-Beyrûtî, 2006.
• Süyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr.el-İtkân fi 'ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kahire: el-Hey’etül’l-Mısrriyye, 1974.
• Ukberî, Ebû’l-Beka Abdullah b. el-Hüseyn. et-Tibyân fi i'rabi’l-Kur’ân. Mısır: İsa el-Babî el-Halebî ve Şürekah, 1976.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrâhim b es-Seri b Sehl. Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbuhu. 2 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fî 'ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kahire: Dârû’t-Tevfîkiyye li’t-Türâs, 2011.