Dikkat Dağınıklığı Aşırı Hareketlilik Bozukluğu Olan Çocukların Anneleri için Bir Eğitim Programı

Yıl 2004, Cilt: 21 Sayı: 2, 1 - 13, 02.09.2015

Sonnur Öztürk Deniz Albayrak Kaymak

Öz

Dikkat Dağınıklığı Aşırı Hareketlilik Bozukluğu Olan Çocukların Anneleri için Bir Eğitim Programı

Öz

Bu araştırma çocukları Dikkat Dağınıklığı ve Aşırı Hareketlilik Bozukluğu (DDHB) tanısı almış ana-babalar için Cunningham ile meslektaşları (1998) tarafından geliştirilmiş bir eğitim programının uyarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi üzerinedir. Ön ve son test deney ve bekleme listesi kontrol grup yarı deneysel tasarımındaki çalışmaya DDHB tanısı almış ve psikiyatrik tedavi gören 6-12 yaşlarındaki çocukları olan, 24’ü deney, 17’si kontrol toplam 41 anne katılmıştır. Program çocukların tedavi gördüğü hastanede, haftada bir, ikişer saatlik on iki oturum halinde uygulanmış, bir ay sonra da izleme oturumu yapılmıştır. Eğitimin etkileri anne, baba ve çocuklar tarafından doldurulan bir dizi ölçüm, annelerin açık uçlu değerlendirmeleri ve grup liderinin izlenimleriyle incelenmiştir. Annelerin eğitim hakkındaki bilgilerinde, kendi kaygı ve depresyonlarında, çocuklarla ilişkilerinde, aile ilişkilerinde ve çocuklarının sorun düzeyindeki değişimler araştırılmıştır. Bulgular, programın baba ve çocuklar üzerinde etkili olmadığını, ancak anneler üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Eğitim alan annelerin DDHB ile ilgili sorunlar ve onlarla başa çıkma hakkında daha bilgili oldukları gözlenmiştir. Anneler çocuklarının içselleştirme ve toplam sorunlarında daha fazla azalma ve tanı belirtilerinde bir düşme eğilimi algılamışlardır. Baba ve çocuklar programa dâhil edilmiş olsalar bu olumlu etkiler artırılabilirdi. Okullarda özel eğitim olanaklarının ve ailelere profesyonel desteğin çok sınırlı olduğu ülkemizde, programın yaygın olarak uygulanması önemli bir toplumsal hizmet olarak önerilir.

Anahtar Kelimeler

Dikkat Dağınıklığı Aşırı Hareketlilik Bozukluğu, anne eğitim programı

Kaynakça

• Barkley. R.A. (1998). Attention-deficit hyperactivity disorder (2. Basım). New York: The Guilford Press.
• Ball, D. J., & Koloian, B. (1995). Sleep patterns among ADHD children. Clinical Psychology Review, 15 (7), 681-691.
• Bekman, S. (1998). Eşit fırsat: Anne-Çocuk Eğitim Programı’nın değerlendirilmesi. Anne-Çocuk Eğitim Vakfı Yayını No: 12. İstanbul: Kansu Matbaası.
• Center for Community Child Health and Ambulatory Pediatric (1998). Fact sheets for health professionals. Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Victorian Government Department of Human Services, Melbourne, (http://hna.ffh.vic.gov.au/yafs/cis)
• Cunningham, C. E., Bremner, R., & Secord, M. (1998). The community parent education program: A school-based family systems oriented workshop for parents of children with disruptive behavior disorders. Yayınlanmamış liderin el kitabı. Ontario, Canada: Hamilton Health Sciences Corporation.
• Danforth, J. S., Barkley, R. S., & Stokes, T. F. (1991). Observations of parent-child interactions with hyperactive children: Research and clinical implications. Clinical Psychology Review, 11, 703-727.
• DSM-IV. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorder. (Fourth edition). Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Kottman, T., & Robert, R. (1995). Parental perspective on attention deficit/hyperactivity disorder: How school counselors can help. School Counselor, 43 (2), 142.
• Moore, D.T. (2000). A comprehensive approach to ADHD. http://www2.netdoor.com/
• Newby, R. F., & Fischer, M. (1991). Parent training for families of children with ADHD. School Psychology Review, 20 (2), 252-265.
• O'Reilly, D., & Dillenburger, K. (2000). The development of high-intensity parent training program for the treatment of moderate to severe child conduct problems. Research on Social Work Practice, 10 (6), 759-775.
• Öztürk, S. (2003). Effectiveness of a training group for mothers of children with Attention Deficit and Hyperactivity Disorder. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi University, İstanbul.
• Pisterman, S., Firestone, P., Megrath, P., Goodman, J. T., Webster, I., Mallory, R,. & Goffin, B. (1992). The effects of parent training on parenting stress and sense of competence. Canadian Journal of Behavioral Science, 24(1), 41-58.
• Sürücü, Ö. (2003). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu anababa-öğretmen elkitabı. İstanbul: Ya-pa Yayın Pazarlama Sanayi ve Tic. A.Ş.
• Weinberg, H. A. (1999). Parent training for Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Parental and child outcome. Journal of Clinical Psychology, 55 (7), 907-913.
• Yavuzer, H. (1990). Ana-baba okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşilleten, A. (2002). Parent education programs in selected private psychological counseling centers in İstanbul. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.