Determination of High School Students' Levels of Environmental Awareness, Environmental Concern and Environmental Attitude and the Relationship Between Concepts

Yıl 2024, Cilt: 41 Sayı: 2, 93 - 111, 31.08.2024

Ezgi Dalkılıç , Ali Erbaşı , Neslihan Erbaşı

https://doi.org/10.52597/buje.1371800

Öz

The aim of this study is to determine the environmental awareness, environmental concern and environmental attitude levels of high school students and to reveal the relationships between the concepts. This study, which was carried out with the quantitative method, was patterned with the scanning model. Data were collected from 335 high school students studying in a high school (N=901) in Konya province Selçuklu district using the convenience sampling method, in accordance with the principle of voluntariness. As a result of the research, it was determined that the participating high school students had a medium level of environmental awareness, a high level of environmental concern and a high level of environmental attitude. It has been determined that environmental awareness and environmental concern have a statistically significant positive effect on environmental attitude, and environmental awareness has a statistically significant positive effect on environmental concern. It was determined that the environmental concern and environmental attitude levels of female students were significantly higher than male students, and their environmental awareness levels did not make a significant difference according to gender. In addition, it was determined that the variables of age, father's education level, mother's education level and family income did not make a significant difference on students' environmental concern, environmental attitude and environmental awareness levels.

Anahtar Kelimeler

environmental awarenness, environmental concern, environmental attitude

Lise Öğrencilerinin Çevresel Farkındalık, Çevresel Kaygı ve Çevresel Tutum Düzeylerinin ve Kavramlar Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinin çevresel farkındalık, çevresel kaygı ve çevresel tutum düzeylerini belirlemek ve kavramlar arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Nicel yöntem ile yapılan bu çalışma tarama modeliyle desenlenmiştir. Kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak Konya ili Selçuklu ilçesinde bulunan bir lisede (N = 901) öğrenim gören 335 lise öğrencisinden gönüllülük prensibine uygun olarak veri toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda katılımcı lise öğrencilerinin orta düzeyde çevresel farkındalık, yüksek düzeyde çevresel kaygı ve yüksek düzeyde çevresel tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Çevresel farkındalık ve çevresel kaygının çevresel tutum üzerinde, ayrıca çevresel farkındalığın çevresel kaygı üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde pozitif etkisi olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin çevresel kaygı ve çevresel tutum düzeylerinin erkek öğrencilere göre anlamlı derecede yüksek olduğu, çevresel farkındalık düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı farklılık oluşturmadığı saptanmıştır. Ayrıca yaş, babanın eğitim durumu, annenin eğitim durumu ve aile gelir durumu değişkenlerinin, öğrencilerin çevresel kaygı, çevresel tutum ve çevresel farkındalık düzeyleri üzerinde anlamlı farklılık oluşturmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

çevresel farkındalık, çevresel kaygı, çevresel tutum

Kaynakça

• Abdul‐Muhmin, A.G. (2007). Explaining consumers’ willingness to be environmentally friendly. International Journal of Consumer Studies, 31(3), 237–247.
• Ajzen, I. (2001). Nature and Operation of Attitudes. Annual Review of Psychology, 52(1), 27-58.
• Akbaş, İ., & Kırımlı, E.N. (2019). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılığı: Ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1–11.
• Alibeli, M.A., & Johnson, C. (2009). Environmental concern: A cross national analysis. Journal of International and Cross-Cultural Studies, 3(1), 1–10.
• Arı, E., & Yılmaz, V. (2017). Consumer attitudes on the use of plastic and cloth bags. Environment, Development and Sustainability, 19(4), 1219–1234.
• Arshad, H.M., Saleem, K., Shafi, S., Ahmad, T., & Kanwal, S. (2021). Environmental awareness, concern, attitude and behavior of university students: A comparison across academic disciplines. Polish Journal of Environmental Studies, 30(1), 561–570.
• Atasoy, E. (2005). Çevre içi eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma [Yayınlanmamış doktora tezi]. Uludağ.
• Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştirmasi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Aydede Yalçın, M. N., & Çaycı, B. (2018). Öğretmen adaylarının çevresel farkındalıklarının sosyodemografik özellikleri açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 8(3), 578–590.
• Aydın F. & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 229–257.
• Aydın, İ. (2022). Scamper tekniğinin 5-6 yaş çocuklarının çevreye yönelik farkındalık ve tutumlarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Bradley, J. C., Waliczek, T. M., & Zajicek, J. M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of light school students. The Journal of Environmental Education, 30, 17–21.
• Braga Junior, S. S., Merlo, E.M., Freire, O. B. L., da Silva, D. & Quevedo-Silva, F. (2015). Effect of environmental concern and skepticism in the consumption green products in brazilian retail. Espacios, 37(2), 1–14.
• Çakır Çelik, E. (2022). Yeşil ürün satın almada yeşil reklam ve çevre bilincinin etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Kastamonu.
• Demirbaş, M., & Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 195–211.
• Doğan, S., Güngör, M. Y., & Ömüriş, E. (2022). Çevresel bilgi, çevresel farkındalık ve çevresel kaygının çevre dostu otelde kalma niyeti üzerindeki etkisi: Su ve atık yönetimi teknolojilerinin rolü. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 73–86.
• Eilam, E., & Trop, T. (2012). Environmental attitudes and environmental behavior: Which is the horse and which is the cart? Sustainability, 4(9), 2210–2246.
• Erbaşı, A. (2017). The investigation of employees’ green organisational behaviour tendencies in terms of some demographic variables. Tourism in Southern and Eastern Europe, 4, 159–168.
• Erbaşı, N. & Erbaşı, A. (2022). Yeşil Okul. A. Erbaşı (Ed.) Tüm Yönleriyle Yeşil İşletme içinde (s. 663–677). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ernst, J., Blood, N., & Beery, T. (2017). Environmental action and student environmental leaders: Exploring the ınfluence of environmental attitudes, locus of control, and sense of personal responsibility. Environmental Education Research, 23(2), 149–175.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 13–26.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91–100.
• Fernández‐Manzanal, R., Rodríguez‐Barreiro, L., & Carrasquer, J. (2007). Evaluation of environmental attitudes: analysis and results of a scale applied to university students. Science Education, 91(6), 988–1009.
• Gadenne, D.L., Kennedy, J., & McKeiver, C. (2009). An empirical study of environmental awareness and pratices in SMEs. Journal of Business Ethics, 84(1), 45–63.
• Gifford, R., & Sussman, R. (2012). Environmental Attitudes. S. D. Clayton (Ed.) The Oxford Handbook of Environmental and Conservation Psychology içinde (s. 65–80). Oxford University Press,
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452–468.
• Günden, C., & Miran, B. (2008). Yeni çevresel paradigma ölçeğiyle çiftçilerin çevre tutumunun belirlenmesi: İzmir ili Torbalı ilçesi örneği. Ekoloji Dergisi, 17(69), 41–50.
• Güngör, H., & Cevher Kalburan, F. N. (2022). Okul öncesi eğitim kurumu çalışanlarının ekolojik ayak farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 11(1), 17–26.
• Güven, E., & Aydoğdu, M. (2012). Çevre sorunlarına yönelik davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının davranış düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 573–590.
• Huang, H-P., & Yore, L.D. (2005). A comparative study of canadian and taiwanese grade 5 children’s environmental behaviors, attitudes, concerns, emotional dispositions, and knowledge. International Journal of Science and Mathematics Education, 1, 419–448.
• Irmak Kazazoğlu, T. (2020). Üniversite öğrencilerinin çevre farkındalık düzeylerinin ve çevre sorunlarına yönelik davranışlarının incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ishaswini & Datta, S.K. (2011). Pro-environmental concern ınfluencing green buying: A study on Indian consumers. International Journal of Business and Management, 6(6), 124–133.
• Kement, Ü. (2018). Çevresel kaygı ve algılanan ahlaki yükümlülüğün yeşil otelleri ziyaret etme niyetine etkisinin incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(2), 203–214.
• Kırlıoğlu, H., & Can, A. V. (2006). Çevresel muhasebede kavramsal tartışmaların gelişimi ve analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 32(1), 1–12.
• Kim, M.J., & Hall, C.M. (2020). Can sustainable restaurant practices enhance customer loyalty? The roles of value theory and environmental concerns. Journal of Hospitality and Tourism Management, 43, 127–138.
• Kim, M.J., Hall, C.M., & Kim, D.K. (2020). Predicting environmentally friendly eating out behavior by value-attitude-behavior theory: Does being vegetarian reduce food waste. Journal of Sustainable Tourism, 28(6), 797–815.
• Kiper, T., Korkut, A., & Topal, T.Ü. (2017). A research on environmental sensitivity of university students: In The example of Namık Kemal University. Inonu University Journal Of Art And Design, 7(16), 112–124.
• Leblebici Koçer, L., & Delice, T. (2016). Yeşil reklamlara yönelik tutumların çevresel duyarlılığa etkisi: çevresel kaygının aracılık rolü. Humanities Sciences, 11(2), 112–139.
• Milfont, T.L., Duckitt, J., & Cameron, L.D. (2006). A cross-cultural study of environmental motive concerns and their ımplications for proenvironmental behavior. Environment and Behavior, 38(6), 745–767.
• Mutlu Karanfil, B. (2022). Portfolyoya dayanan aile katılımlı çevre eğitiminin 5.sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik farkındalıklarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Negev, M., Garb, Y. Biller, R. Sagy, G. & Tal, A. (2010). Environmental problems, causes, and solutions: An open question. The Journal of Environmental Education, 41(2), 101–115.
• Olofsson, A. & Öhman, S. (2006). General beliefs and environmental concern: Transatlantic comparisons. Environment and Behavior, 38(6), 768–790.
• Ono, T. & Maeda, Y. (2002). On the ındex of environmental awareness. Environmental Economics and Policy Studies, 5(2), 167–178.
• Özalp, Ö. & Erbaşı, A. (2021). Yeşil örgüt iklimi algısının yeşil örgütsel davranış üzerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 22(1), 43–73.
• Öz Aydın, S., Şahin, S., & Korkmaz, T. (2013). İlköğretim fen bilgisi, sınıf ve okul öncesi öğretmen adaylarının çevresel tutum düzeylerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(2), 248–267.
• Özbebek Tunç, A., Akdemir Ömür, G., & Düren, A. (2012). Çevresel farkındalık. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47, 227–246.
• Pradeep, J. (2012). Effect of environmental concern & social norms on environmental friendly behavioral intentions. Business Intelligence Journal, 5(1), 169–175.
• Purutçuoğlu, E. (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi], Ankara Üniversitesi.
• Saraç, H., & Özarslan, M. (2018). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin çevresel tutum düzeyleri ile bilişüstü yetilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 6(11), 65–87.
• Seçgin, F., Yalvaç, G., & Çetin, T. (2010) İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference On New Trends in Education and Their Implications içinde (s. 391–398).
• Stepath, C.M. (2004). Awareness and Monitoring in Outdoor Marine Education. Presented to Tropical Environment Studies and Geography Conference 2004, James Cook University, Cairns, Australia on June 7. http://saveourseas.org/CarlStepath/CarlStepath.htm adresinden alınmıştır.
• Stern, P. C., Dietz, T., & Kalof, L. (1993). Value orientations, gender, and environmental concern. Environment and Behavior, 25(5), 322–348.
• Şenyurt, A., Temel, A. B., & Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 8–15.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII(1), 83–92.
• Takács-Sánta, A. (2007). Barriers to environmental concern. Human Ecology Review, 14(1), 26–38.
• Tarkoçin, S., Bilmez, B., & Gökçeli, F. K. (2017). Meslek yüksekokulu çocuk gelişimi öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi (Bingöl Üniversitesi Örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 84–92.
• Uzun, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinci ve duyarlılıklarının belirlenmesi: düzce üniversitesi örneği. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 17(1), 173–198.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarına “çevre ve insan” dersi ile gönüllü çevre kuruluşlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 210–218.
• Üster, B. (2021). Turistlerin yeşil otel tutum ve niyetlerinde çevresel kaygılar, davranışsal inançlar ve öznel normların etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Yalçınkaya, E. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin çevre sorunları farkındalık düzeyleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 137–151.