CUMHURİYET DÖNEMİ VE CERRAHİ HEMŞİRELİĞİ

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: Özel Sayı, 113 - 119, 26.09.2024

Özgül Aydemir , Seher Deniz Öztekin

https://doi.org/10.18221/bujss.1433358

Öz

Cerrahi insanlık tarihinin varoluşundan başlar ve çok eski tarihlere dayanan geçmişi vardır. Cerrahi ismi tıbbi açıdan ansiklopedi anlamı “yaralanma” olan “cerh” kelimesinden türetilmiştir. Cerrahi Hemşireliği, “hastaların sağlığının ve iyiliğinin tekrar kazanılması ve devam etmesi üzerine fiziksel, psikolojik ve sosyal ihtiyaçların tespit edilerek bilimin bilgi üzerine esas alındığı hemşirelik etkinliklerinin düzenlendiği ve spesifik bakımın uygulandığı bir hemşirelik dalıdır”. Yaralanan insan, yarası için tedavi arayışına girer ve yaralandığı zaman kendisine bakım verecek kişilere de ihtiyaç duyar. Cumhuriyet döneminde savaşlar sırasında yaralı askerlere kadınlar tarafından bakım verici rolünü modern hemşireliğin kurucusu, Florence Nightingale’in güvenli çevre kuramı ve çalışmalarının etkisi ile başlamıştır. Nightingale’in bu çalışmaları, profesyonel hemşirelik biliminin ilkelerini oluşturur. Mustafa Kemal Atatürk ve askerleri cephelerde düşmana karşı savaşırken, Çanakkale’den İstanbul’a vapurla savaştan ağır yaralananlar taşınmıştır ve ameliyatlarında yapıldığı Reşit Paşa Hastane Gemisi’nde vazifesini yerine getiren tek Türk hemşire Safiye Hüseyin Elbi’dir. Modern anlamda Cerrahi Hemşireliğinin gelişmesi Cumhuriyet döneminde başlamıştır ve günümüze kadar bu süreç devam etmektedir. Bu derlemede, Cerrahi Hemşireliğinin önemine ve Cumhuriyet dönemindeki tarihsel gelişimine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi, Cerrahi Hemşireliği, Cumhuriyet dönemi, Hemşirelik tarihi

Etik Beyan

Bu çalışmada, etik beyanı talep edilmesini gerektirecek bir anket uygulaması izlenmemiştir. Bu nedenle etik beyana başvurulmamıştır.

REPUBLIC ERA AND SURGICAL NURSING

Öz

Surgery starts from the existence of human history and has a history dating back to ancient times. The name surgery is derived from the medical encyclopaedia word "cerh", which means "injury". Surgical Nursing is "a branch of nursing in which nursing activities are organised and specific care is applied based on the knowledge of science by identifying physical, psychological and social needs to regain and maintain the health and well-being of patients". Injured people seek treatment for their wounds and when they are injured, they also need people to care for them. During the Republican period, the role of women as caregivers for wounded soldiers during the wars started with the influence of the safe environment theory and studies of Florence Nightingale, the founder of modern nursing. These studies of Nightingale constitute the principles of professional nursing science. While Mustafa Kemal Atatürk and his soldiers were fighting against the enemy on the fronts, the seriously wounded were transported from Çanakkale to Istanbul by ferry, and Safiye Hüseyin Elbi was the only Turkish nurse who fulfilled her duty on the Reşit Paşa Hospital Ship, where surgeries were performed. The development of Surgical Nursing in the modern sense started in the Republican period and this process continues until today. In this review, the importance of Surgical Nursing and its historical development in the Republican period are included.

Anahtar Kelimeler

Surgery, Surgical Nursing, Republic era, History of Nursing

Kaynakça

• Aksoy, G. (2017). Cerrahi ve cerrahi hemşireliği. G. Aksoy, N. Kanan ve N. Akyolcu (Eds.), Cerrahi hemşireliği I içinde (s. 1-38). Nobel Tıp Kitapevleri.
• Aştı, N. (2023, Aralık 17). Cumhuriyet ve hemşirelik. https://www.akademikakil.com/cumhuriyet-ve-hemsirelik/nesrinasti/
• Arpag, N., Gür, S. ve Katran, H. B. B (2022). Türk hemşirelik tarihindeki lider hemşireler ve cerrahi hemşireliğinin gelişimi. FBU-JOHS, 2(2), 522-530.
• Aygin, D. ve Gül, A. (2021). Geçmişten günümüze cerrahi ve cerrahi hemşireliğinin yeri. IGUSABDER, 15, 692-704.
• Eti Aslan, F. (2009). Cerrahi hemşireliğinin tarihçesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 104-113.
• Hanönü, S. (2017). Florance Nightingale: Çevre teorisi. A. Karadağ, N. Çalışkan ve Z. Göçmen Baykara (Eds). Hemşirelik teorileri ve modelleri içinde (s. 95-120). Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Metintaş, M. Y., Önder, S., Elçioğlu, Ö. (2013). Cumhuriyet döneminde kurumsallaşan bir temel sağlık hizmet alanı: Hemşirelik. Türkiye Klinikleri J Med Ethics, 21(2), 102-110.
• National Army Museum. (t. y.). Florence Nightingale: The Lady with the Lamp. https://www.nam.ac.uk/explore/florence-nightingale-lady-lamp
• Oktay, A. A., Taş, F., Gülpak, M. ve Yel, F. (2023). Geçmişten günümüze toplumsal cinsiyet, kadın ve hemşirelik. https://www.saglikliyasamkongresi.org/bildiriayrinti/gecmisten-gunumuze-toplumsal-cinsiyet-kadin-ve-hemsirelik_75
• Ökdem, Ş., Abbasoğlu, A. ve Doğan, N. (2000). Hemşirelik tarihi, eğitimi ve gelişimi. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yıllığı, 1(1), 1-7.
• Özer, N. (2016). Cerrahi ve cerrahi hemşireliğinin tarihçesi cerrahinin sınıflandırılması cerrahi gerektiren durumlar ve hasta üzerindeki etkileri. F. Eti Aslan (Ed). Cerrahi bakım vaka analizleri ile birlikte içinde (s. 3-38). Akademisyen Tıp Kitapevi.
• Türk Kızılayı Belge ve Arşiv Yönetimi Müdürlüğü. (t. y.). Çanakkale’de bir hilal. https://kizilaytarih.org/dosya003.html