Keles Yöresi Kiraz Bahçelerinin Beslenme Durumlarının Toprak, Yaprak ve Meyve Analizleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: 1, 185 - 200, 01.06.2020

Hakan Çelik Goncagül Urhan

Öz

Verim ve kalitenin arttırılmasında kültürel uygulamalar arasında gübrelemenin önemi oldukça fazla olup, bu uygulamaların toprak ve bitki analizleri sonucunda bilimsel verilere dayalı bilinçli bir şekilde yapılması hem ekonomik, hem de çevrenin korunması açısından da önem arzetmektedir. Bu çalışmada; Bursa ili, Keles ilçesinde farklı lokasyonlarda yer alan beş kiraz (Prunus avium L.) bahçesinden 0-30 cm ve 30-60 cm derinlikten toprak örnekleri yanı sıra bitkilerden yaprak ve meyve örnekleri alınarak besin elementi analizleri yapılmış, sonuçlar referans değerlerle karşılaştırılarak toprakların verimlilik durumları ile bitkilerin beslenme sorunları tespit edilmeye çalışılmıştır.  Kiraz yetiştiriciliği yapılan toprakların genel olarak kumlu killi tın bünyeli, 7.40-8.72 arasında değişen pH’ya (1:2.5 w/v), 364-612 µS cm-1 arasında EC’ye, % 0.41-48.83 arasında CaCO3’a ve % 0.69-3.45 arasında değişen oranlarda organik maddeye sahip oldukları belirlenmiştir. Topraklar arasında besin elementlerinin yetersiz ve fazla sınırlar arasında olduğu alanlar tespit edilmiştir. Toprak örneklerinde toplam azot % 0.028-0.200, yarayışlı fosfor 2.60-17.32 mg kg-1 olarak belirlenirken, ekstrakte edilebilir potasyum, kalsiyum ve magnezyum sırasıyla 33.00-326.00 mg kg-1, 6215-10835 mg kg-1ve 469.81-785.40 mg kg-1 arasında belirlenmiştir. Bitkilerin azot (% 1.87-3.09) ve fosfor (% 0.19-0.22) içerikleri yeterli sınırına yakın ve yeterli sınırları arasında, potasyum (% 1.041.66), magnezyum (% 0.35-0.59) ve demir (37.93-65.18 mg kg-1) içerikleri yeterli sınır değerlerinin altında belirlenmiştir. Bitkilerin kalsiyum (% 1.08-1.80) ve bakır (9.38-12.40 mg kg-1) içerikleri ise sınırın üzerinde bulunmuştur. Bitki ve toprak özellikleri yanı sıra elementler arasındaki interaksiyonlar, yaprak ve meyvedeki besin elementi konsantrasyonlarında farklılığa neden olmuştur. Topraklarının pH değerleri ile CaCO3 içerikleri (r=0.755**) arasında %1 düzeyinde önemli pozitif, toprakların Mn (r= -0.952**) ve Fe içerikleri (r= -0.792**), yaprakların Ca (r= -0.791**) ve P (r= -0.647**) içerikleri ile % 1, Mg (r= -0.637*), Cu (r= -0.595*) ve Zn (r= 0.528*) içerikleri ile % 5 düzeyinde önemli negatif ilişki bulunmuştur.  Yapılan çalışmanın sonuçlarından yöredeki üreticilerin bilinçsiz ve toprak ile bitki analizi sonuçlarına dayalı olmayan bir gübreleme programı izlediği, organik gübre kullanımına yeterince önem vermedikleri görülmüştür. Kimyasal ve ya organik gübre çeşit ve dozları ile uygulama yöntem ve zamanlarının mutlak surette toprak ve yaprak analiz sonuçlarına göre programlanmasının, gereksiz gübre kullanımının önlenmesinin ve üreticilerin bu konuya hassasiyet göstermesinin yöredeki kiraz üretiminde kalite ve ürün artışı için gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kiraz, besin elementleri, interaksiyon, verim

Determination of Nutritional Status of Cherry Orchards in Keles Region with Soil, Leaf and Fruit Analysis

Öz

Among cultural practices fertilization; is very important in increasing yield and quality, and also for both economic and environmental protection it mustbe made consciously based scientifically as a result of soil and plant analysis. This study was conducted to determine the nutritional status of cherry orchards (Prunus avium L.) and the fertility status of the soils in Bursa city Keles district. Soil samples from 0-30 cm and 30-60 cm depths, as well as leaf and fruit samples were taken from five gardens, nutrient analyses were performed and the results were compared with reference values.  Soils have generally sandy clay loam texture, a pH value ranges between 7.40-8.72 (1:2.5 w/v), EC value ranges between 364-612 µS cm-1, CaCO3 value ranges between % 0.41-48.83 and organic matter ranges between % 0.69-3.45. Among the analysed soils, the areas was determined where the nutrients in inadequate, within limits and in excess amounts. In soils; total nitrogen and available phosphorus were determined between 0.0280.200 % and 2.60- 17.32 mg kg-1 respectively. Ekstractable potassium, calcium and magnesium were determined between 33-326 mg kg-1, 6215-10835 mg kg-1  and 469-785 mg kg-1 respectively. The nitrogen (1.87-3.09%) and phosphorus (0.19-0.22%) contents of the plants were found close to and between the limits however, potassium (1.04-1.66%), magnesium (0.35-0.59%) and iron (37.93-65.18 mg kg-1) were found below the limit values. The calcium (1.08-1.80%) and copper (9.38-12.40 mg kg-1) contents of the plants were above the limit. Plant and soil properties as well as interactions between the elements caused differences in nutrient concentrations in leaves and fruits. The relationship between soil pH values and CaCO3 content of the soils (r = 0.755 **) were found positively significant at 1% level. The relation between soils Mn (r = -0.952 **) and Fe contents (r = -0.792 **), leaves Ca (r = -0.791) **) and P (r = -0.647 **) content was significant with 1%, the negative relationship with leaves Mg (r = -0.637 *), Cu (r = -0.595 *) and Zn (r = -0.528 *) content were found with 5% level.  According to the results of the study, it was observed that the local producers followed a fertilization program which was not conscious of soil and plant analysis results and did not give enough importance to the use of organic fertilizers. It was concluded that chemical and organic fertilizer types and dosage, application methods and time must be programmed according to soil and leaf analysis results, prevention of unnecessary fertilizer usage and producers' sensitivity to this subject is necessary for quality and product increase in cherry production in the region. 

Anahtar Kelimeler

Cherry, nutrient elements, interaction, yield

Kaynakça

• Acıköse, S. ve Gürbüz, İ.B., 2018. Bursa Kiraz İhracat Araştırması. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(2), pp.191-202.
• Başaran, M, Okant, M 2005. Bazı Toprak Özelliklerinin Eldivan Yöresinde Yetiştirilen Kirazların Beslenme Durumu Üzerine Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(2) 115-119.
• Bouyoucos, G. 1962. Hidrometer method improved formaking particle size analysis of soils, Agronomy Journal. 54: 464-465.
• Bremner, J.M. 1965. Total Nitrogen. Methods of Soil Analysis, Part 2. ed. C.A. Black, American Soc. Ag. Inc. Pub. Agronomy Series, No.9, Madison, Wisconsin, USA.pp 1149-1178.
• Canözer, Ö., Fırıncı, H., Çakır, M., Özilbey, N., Püskülcü, G., Kılınç, N., Dikmelik Ü. ve Aksalman A. 1984. Ege Bölgesi Önemli Kiraz Çeşitlerinin Bitki Besin Element Durumları ve Toprak Bitki İlişkileri. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Zeytincilik Araştırma Enstitüsü, Bornova, İzmir 74s.
• Çakıcı, H, Çiçekli, M., Arslan, H. 2012. Bağyurdu–İzmir Yöresi Kiraz Plantasyonlarının Beslenme Durumu. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi.;49(1):7-15.
• Çimrin, K.M., 2018. Gaziantep ili kiraz (prunusavium l.) Bahçelerinin beslenme durumları. Adyütayam 6(2):817.
• Çelik, H. ve Katkat, A.V.. 2005. Bursa İli Şeftali Yetiştiriciliği Yapılan Tarım Topraklarının Potasyum Durumu ve Demir Klorozu ile İlişkisi. Tarımda Potasyumun Yeri ve Önemi Çalıştayı, (03 – 04 Ekim 2005, Eskişehir) s.74-84.
• Çelik, H. ve Katkat, A.V. 2007. Some parameters in relation to iron nutrition status of peach orchards. Journal of Biological and Environmental Science. 1(3): 111-115.
• Çelik, H. ve Katkat, A.V. 2010. Comparison of various chemical extraction methods used for determination of the available iron amounts of calcareous soils. Communications in soil science and plant analysis, 41(3): 290-300.
• Eryüce, N. 2010. Kiraz yetiştiriciliğinde gübreleme. Önemli kültür bitkilerinin gübrelenmesi. Ed: Dilek Anaç, Uluslararası Potasyum Enstitüsü, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 45-53s.
• FAO. 1990. Micronutrient, Assessment at the Country Level: An International Study. FAO Soil Bulletin by Sillanpaa. Rome.
• Follet, R.H. 1969. Zn. Fe. Mn and Cu in Colorado Soils. PhD. Dissertation. Colo. StateUniv.
• Genç, Ç. 1998. Bitki Besleme Meyve Sebze Bağ Kivi Süs Bitkilerinin Gübrelenmesi. Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı. Yayın No:34, Yalova, 12- 13s.
• Güneri, M., Mısırlı, A. ve Yokaş, İ..2009. Toprak pH'sını Düşürücü Kimi Uygulamaların Kireçli-Alkalin Topraklarda Yetiştirilen Valensiya Portakal Çeşidinde Verim ve Meyve Özelliklerine Etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,46(3): 181-189.
• Jones, J.R.,Wolf, B. andMills H.A., 1991. Plant Analysis Handbook. Micro Macro Publishing Inc.
• Hartmann, W. 1979. Induced Chlorozis in Sour Cherries, Soiland Fertilizers. Germany,
• Hansen, T.H.,Bang de T.C., Laursen, K.H., Pedas, P., Husted, S. ve Schjørring, J.K.. 2013. MultielementPlantTissue Analysis Using ICP Spectrometry: Plant Mineral Nutrients Methods and Protocols. Maathuis F. J. M. (ed.). Humana Press, pp121-141.
• Horneck, D.A. ve Hanson, D.. 1998. Determination of Potassium and Sodium by Flame Emission Spectrophotometry, ed. Karla, Y.P., Handbook of Reference Methods for Plant Analysis, CRC Pres, Washington, D.C., pp 157-164.
• Kalyoncu, I.H., Ersoy, N. ve Yilmaz, M., 2009. Contents of sweetcherry (Prunus avium L.) type grown in Konya. African Journal of Biotechnology, 8(12): 2744-2749.
• Kacar, B. ve Katkat, A.V. 2011. Bitki Besleme. Nobel Yayınları (5. Baskı), pp 1-678.
• Köseoğlu, A. T. ve Acar, M. 1994. Uluborlu ve Senirkent (Isparta) Yörelerinde Yetiştirilen Kirazların Beslenme Durumlarının Belirlenmesi, I. Makro Besin Elementleri. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 18(5): 417-422.
• Lindsay, W.L.,Norvell, W.A. 1969. Development of a DTPA Micronutrient Soil Test. SoilSci. Am. Proc., 35:600-602.
• Mikiciuk, G., Mikiciuk, M., Możdżer, E., Statkiewicz, M. ve Chylewska, U., 2015. The effects of foliar nutrition with InCa fertilizer on the chemical composition of leaves and fruits of sweet cherry. Journal of Ecological Engineering, 16(2): 116-119.
• Nelson, R.E. 1982. Carbonate and Gypsum. Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties, Ed.A.L. Page. American Soc. Ag. Inc. Pub. Agronomy Series, No.9, Madison, Wisconsin, USA, pp 181-196.
• Nelson, D.W. ve Sommers, L. 1982.Total Carbon, Organic Carbon and Organic Matter. Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Migrobiological Properties.Agronomy Monograph No.9 (2 nd Ed.) ASASSSA, Madison, Wisconsin, USA, pp 539-579.
• Öz, F. 1988. Kiraz ve vişne. Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı, Yayın, 16, p.30.
• Reuter, D.J., and Robinson, J. B., 1986. Plant Analysis: An Interpretation Manual. Inkata Press, Sydney. pp.127128.
• Rhoades, J.D. 1982. Soluble Salts. Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties, Ed.A.L.Page. American Soc. Ag. Inc. Pub. Agronomy Series, No.9, Madison, Wisconsin, USA, pp167-178.
• Sütyemez, M. ve Eti, S. 1999. Pozantı ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı kiraz çeşitlerinin döllenme biyolojileri üzerine araştırmalar. Tr. J. of Agricultureand Forestry 23: 265-272.
• Turan, M.A.,Katkat, A.V., Özsoy, G. ve Taban, S., 2010. Bursa ili alüviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1): 115-130.
• TÜİK. 2018. Türkiye istatistik kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Erişim: Mayıs, 2019.
• Uyanöz, R., Karaca, Ü. ve Zengin, M., 2012. Konya İli Taşkent ve Hadim İlçeleri Kiraz Bahçelerinin Beslenme Durumları. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 26(2), pp.40-45.
• Uysal E. ve Katkat, A.V. 2005. Bursa ve Çevresinde Yetiştirilen Kiraz Ağaçlarının Demir, Çinko, Mangan ve Bakır İle Beslenme Durumları. Uludag.Üniv.Zir.Fak.Derg., 19 (2): 47-59.
• Uysal E. ve Katkat, A.V. 2007. Bursa yöresinde yetiştirilen kiraz ağaçlarının azot, fosfor, potasyum, kalsiyum ve magnezyum ile beslenme durumları. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 17 (1); 71 – 84.
• Watanabe, F.S. ve Olsen, S.R. 1965. Test of an ascorbic acid method for determining phosphorus in water and NaHCO3 extracts from soil. Soil Science Society of America Journal. 29(6): 677-678.
• Xiloyannis, C., Celano, G., Montanaro, G., Dichio, B., Sebastiani, L. ve Minnocci, A.. 2001. Water Relations, Calcium and Potassium Concentration in Fruits and Leaves During Annual Growth in Mature Kiwifruit Plants. IV. International Symposium on Mineral Nutrition of Deciduous Fruit Crops.
• Yağmur, B. ve Okur, B. 2011. İzmir Kemalpaşa ilçesi kiraz bahçelerinin verimlilik durumları ve ağır metal içerikleri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 28 (2):1-13.