Bursa İlindeki Sulama Birliklerinin Performans Göstergelerinin Karşılaştırmalı Değerlendirmesi

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: 2, 267 - 285, 01.12.2020

Ömer Ersöz Gökhan Çamoğlu

Öz

Bu çalışmada, Bursa ili sınırlarında faaliyet gösteren on adet sulama birliğinin 2018 yılındaki performaslarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada performans göstergeleri olarak; sulama oranı, sulama alanı sürdürülebilirlik oranı, sulama şebeke yoğunluğu, su temin oranı, sulama ücreti toplama performansı, sulama alanı personel yoğunluğu, sulama şebekesi personel yoğunluğu, masrafları karşılama oranı, bakım masraflarının gelire oranı, birim alana dağıtılan yıllık sulama suyu miktarı, birim sulanan alana dağıtılan yıllık sulama suyu miktarı, birim alana düşen toplam işletme bakım yönetim masrafları ve birim sulanan alana düşen toplam işletme bakım yönetim masrafları hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda; söz konusu performans göstergelerinin en yüksek değerleri sırasıyla; %81 (Karacabey S.B.), 1 (Karacabey S.B.), 115 ha/km (Yenişehir S.B.), 2.33 (Uluabat S.B.), %87 (İznik Ova Köyleri S.B.), 954 ha/personel (Yenişehir S.B.), 21 km/personel (Mustafakemalpaşa S.B.), %101 (Karacabey S.B., Bursa S.B. ve İznik Ova Köyleri S.B.), %45 (Nilüfer S.B), 6358 m³/ha (Bursa S.B.), 10103 m³/ha (Bursa S.B.), 1744 TL/ha (İznik Gölü Keramet S.B.), 2271 TL/ha (İznik Gölü Keramet S.B.) olarak bulunmuştur. Çalışmanın sonucu olarak, performans göstergelerinin istenilen düzeylere ulaşabilmesi için görülen eksiklikler giderilmeli, kademeli olarak mevcut açık kanal sulama şebekeleri basınçlı borulu şebeke tipine dönüştürülmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sulama, performans göstergesi, karşılaştırmalı değerlendirme, sulama birliği

Benchmarking of the Performance Indicators of Water User Associations in Bursa Province

Öz

In this study, it is aimed to evaluate comparatively performances in 2018 of ten water user associations (WUA) operating in Bursa province. Irrigation rate, sustainability ratio of irrigated area, irrigation network density, water supply ratio, irrigation fee collection performance, employee intensity per unit irrigated area, employee intensity of irrigation network, cost recovery ratio, ratio of maintenance cost to revenue, the annual amount of irrigation water delivered per unit command area, the annual amount of irrigation water delivered to the unit irrigated area, total management operation maintenance cost per unit command area and total management operation maintenance cost per unit irrigated area were calculated as performance indicators. According to findings, the highest values of the performance indicators were found respectively; 81% (Karacabey), 1 (Karacabey WUA), 115 ha/km (Yenişehir WUA), 2.33 (Uluabat WUA), 87% (İznik Ova Villages WUA), 954 ha/staff (Yenişehir WUA), 21 km/staff (Mustafakemalpaşa WUA), 101% (Karacabey, Bursa and İznik Ova Villages WUAs), 45% (Nilüfer WUA), 6358 m³/ha (Bursa Mo WUA), 10103 m³/ha (Bursa WUA), 1744 TL/ha (İznik Lake Keramet WUA), 2271 TL/ha (İznik Lake Keramet WUA). As a result of the study, deficiencies seen to achieve the desired levels of performance indicators should be eliminated and the irrigation facilities should be revised gradually and turned into pressurized irrigation systems.

Anahtar Kelimeler

Irrigation, performance indicators, benchmarking,, water user associations (WUA)

Kaynakça

• Arslan F., ve Değirmenci H., 2018. Sulama Şebekelerinin İşletme Bakım ve Yönetim Modernizasyonunda RAP-MASSCOTE Yaklaşımı: Kahramanmaraş Sol Sahil Sulama Şebekesi Örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49 (1): 45-51.
• Bekişoğlu, Ş. 1994. Türkiye’de sulama sistemlerinin mevcut durumu, işletme ve bakım sorunları. Su ve Toprak Kaynaklarının Geliştirilmesi Konferansı Bildirileri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, (2): 579-586.
• Beyribey, M. 1989. Konya-Alakova Yeraltı Suyu İşletmesinde Su Dağıtım ve Kullanım Etkinliği. Doktora Tezi Ankara Üniversitesi, Kültürteknik Bölümü.
• Beyribey, M. 1997. Katılımcı sulama yönetimi ve sulama birliklerinde sistem performansının değerlendirilmesi. 6. Ulusal Kültürteknik Kongresi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Kültürteknik Derneği, 162-171, Bursa.
• Bos, M.G. 1997. Performance assessment for irrigation and drainage. Irrigation and Drainage Systems, 11, Kluwer Academic Publishers, The Netherlands.
• Bulut, İ. ve Çakmak, B. 2001. Mersin bahçeleri sulamasında devir öncesi ve sonrası sistem performansının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 3(7): 58-65.
• Büyükcangaz H., Değirmenci H., ve Kartal S., 2018. Bursa bölgesi sulama şebekelerinin istatiksel yöntemlerle değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Dergisi, 5(4): 501-508.
• Çakmak, B., Beyribey, M., Yıldırım, Y.E. ve Kodal, S. 2004. Benchmarking performance of irrigation schemes: a case study from Turkey. Irrigation and Drainage, 53(2): 155-164.
• Değirmenci, H. Büyükcangaz, H. ve Kuşçu H. 2013. Assessment of irrigation schemes with comparative indicators in the southeastern anatolia project. Turk. J. Agric. For. (27): 293-303.
• Değirmenci H., Tandırverdi Ç., ve Arslan F., 2016. Aşağı seyhan ovası sulama alanında yağmurlama ve damla sulama yöntemi ile sulanan alanların değerlendirlimesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 19(4), 454-461.
• DSİ 2012. Sulamanın önemi, TARIM. DSİ Genel Müdürlüğü. Ankara. Erişim adresi. http://www.dsi.gov.tr/docs/hizmet-alanlari/tarim-sulama.pdf?sfvrsn=2
• DSİ 2011. Sulama Birliği Çerçeve Ana Statü, DSİ Genel Müdürlüğü. Ankara. Erişim adresi. http://www.dsi.gov.tr/docs/duyuru/cevre_ana_statu.pdf?sfvrsn=0
• Eliçabuk, C. ve Topak R., 2016. Gevrekli sulama birliği’nde sulama performansının değerlendirilmesi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi 3(2): 191-199.
• Koç, C. 1997. Büyük Menderes havzası sulama şebekelerinde organizasyon yönetim sorunları ve yeni yönetim modelleri üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı. Kırnak, H. ve Karaca L., 2017. Sarıoğlan sulama birliği sahasında sulama performansının değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6: 35-41.
• Kuşçu, H. Demir, A.O. ve Korukçu, A. 2008. An assessment of the irrigation management transfer programme: case study in the Mustafakemalpaşa Irrigation Scheme in Turkey. Irrigation and Drainage, 57:15-22.
• Kuşçu, H. Bölüktepe, F.E. ve Demir, A.O. 2019. Performance assessment for irrigation water management: A case study in the Karacabey irrigation scheme in Turkey. African Journal of Agricultural Research, 4(2): 124-132.
• Kuşçu, H. 2012. Benchmarking performance assessment of irrigation water management in a river basin: Case study of the Susurluk river basin, Turkey. African Journal of Business Management, 6(8): 2848-2859.
• Nalbantoğlu, G. ve Çakmak, B. 2007. Akıncı Sulama Birliğinde sulama performansının karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(3):213-223.
• Özçelik, A. Tanrıvermiş, H. Gündoğmuş E. ve Turan A. 1999. Türkiye’de Sulama İşletmeciliğinin Geliştirilmesi Yönünde Şebekelerin Birlik ve Kooperatiflere Devri ile Su Fiyatlandırma Yöntemlerinin İyileştirilmesi Olanakları, Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Ankara. (32): 248.
• Özdoğan, K. 2010. Güldürcek sulamasında sulama performansının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı.
• Özkan, E. Hurma, H. Aydın, B. Aktaş, E. Özdemir, G. ve Azabağaoğlu, Ö. 2012. Trakya'daki başlıca sulama kooperatiflerinin kırsal kalkınma yönünden bazı performans göstergeleri, III. Trakya Bölgesi Kalkınma ve Girişimcilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 190-205, 21-22 Ekim 2011, Tekirdağ.
• Süheri, S. ve Topak, R. 2005. Konya ovasındaki sulama örgütlerinin işletmecilik yönünden karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (37): 79-86.
• Sönmezyıldız, E. ve Çakmak B. 2013. Eskişehir Beyazaltın Köyü arazi toplulaştırma alanında sulama performansının değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1): 33-40.
• Şahin, M. 2001. Konya İli Çumra İlçesinde uygulanan sulama yöntemlerinin tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı.
• Tekinel, O. 2003. Aşağı Seyhan sulama projesinde son durum. Yeni Adana Gazetesi, 7 Temmuz 2003, Adana.
• Tekiner, M. ve Çakmak B. 2010. Çanakkale Kepez kooperatifinde sulama performansının değerlendirilmesi. 1. Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu, 27-29 Mayıs 2010, s.279-290.
• Topak, R. ve Eliçabuk, C. 2017. Gevrekli sulama birliğinde sulama suyu ihtiyacı ve karşılanma oranının değerlendirilmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(3): 17-23.
• Uçan, K. 2005. Sulama birlikleri personelinin mesleki açıdan yeterlilikleri: Kahramanmaraş ili örneği/professional competencies of the personnel of ırrigation associations: the case of Kahramanmaras Province, Journal of the Faculty of Agriculture, 36.
• Uçar, Y. ve Yardımcı, N. 2003. Isparta ili sulama şebekelerinin sorunları ve çözüm önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3): 30-35.
• Vermillion, D.L. ve Garces Restrepo, C. 1996. Results of management turnover in two irrigation districts in Colombia. International Water Management Institute, Research report 4, Colombo, Sri Lanka.
• Yazgan, S. ve Değirmenci, H.İ. 2002. Sulama projelerinin değerlendirilmesinde kullanılan etkinlik göstergeleri: Bursa yeraltı sulaması örneği. Turkish Journal Agriculture Forest, 26: 93-99.