Malatya İli Kayısı Bahçelerinin Verimlilik Durumlarının Toprak Analizleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: 1, 197 - 212, 01.06.2022

Alper Akın , Fatih Cengiz Aygül

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.986678

Öz

Bu araştırmanın amacı, Malatya ilindeki kayısı bahçesi topraklarında, bazı bitki besin maddesi kapsamlarının ve bazı fiziksel özelliklerinin belirlenmesidir. Toprak numuneleri, il genelindeki 579 adet farklı bahçeden, koordinatları kaydedilerek, 0-30 cm derinlikten alınmıştır. Alınan örneklerde bünye, pH, toplam tuz, kireç, organik madde, yarayışlı mikro (Fe, Zn, Cu, Mn) ve makro (P, K, Ca, Mg) elementler analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Malatya ilindeki kayısı bahçesi topraklarının %69.1’ini killi tın, %16.4’ünü kil ve %14.5’ini tın bünyeli toprakların oluşturduğu tespit edilmiştir. Kayısı bahçelerinin %88.9’u hafif alkali ve %10.9’u nötr topraklar sınıfında bulunmuştur. İl genelindeki kayısı bahçesi topraklarında, tuzluluk problemi olmadığı belirlenmiştir. Organik madde kapsamı açısından, toprakların %93.8’i az ve çok az, %4.1’i orta, %2.1’i ise yüksek ve çok yüksek sınıfında yer almıştır. Kayısı bahçesi topraklarının %68.4’ü fazla ve çok fazla, %18.1’i orta, %13.5’i ise az kireçli olarak belirlenmiştir. Yarayışlı fosfor kapsamı bakımından, toprakların %53.2’sinin yüksek ve çok yüksek, %46.8’inin ise orta, az ve çok az sınıfında yer aldığı tespit edilmiştir. Ekstrakte edilebilir potasyum içerikleri bakımından ise, toprakların %94.8’i fazla sınıfında yer almıştır. Topraklarının tamamının ekstrakte edilebilir kalsiyum miktarları yeterli, fazla ve çok fazla düzeyinde bulunmuştur. Ekstrakte edilebilir magnezyum bakımından ise %97.2’si yeterli, fazla ve çok fazla düzeyindeyken %2.8’inin az düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Yarayışlı demir, çinko ve mangan kapsamları bakımından Malatya ilindeki kayısı bahçesi toprakları sırasıyla %36.4’ü, %46.1’i ve %91.7’si az ve çok az sınıfında yer almıştır. Yarayışlı bakır içerikleri açısından ise noksanlık görülmemiştir. Sonuç olarak, bu veriler ışığında, ildeki kayısı bahçesi topraklarının organik madde kapsamlarının arttırılması gerekmektedir. Ayrıca yüksek düzeydeki kireç kapsamları nedeni ile özellikle kloroz görülen alanlarda, demir içerikli gübrelerin yapraktan uygulanması ve bitki besin maddesi noksanlıklarının görüldüğü bahçelerde, toprak analizlerine dayalı dengeli gübreleme programlarına yer verilmesi tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bitki besin elementi, kayısı, toprak özellikleri

Assessment of Fertility Status of Apricot Orchards in Malatya via Soil Analysis

Öz

The aim of this research is to determine some plant nutrient contents and some physical properties in apricot orchard soils in Malatya. Soil samples were taken from 579 different orchards throughout the province at a depth of 0-30 cm by recording their coordinates. Soil texture, pH, total soil salinity, calcium carbonate, organic matter, available micro (Fe, Zn, Cu, Mn) and macro (P, K, Ca, Mg) elements were analyzed in soil samples. According to the results of the research, it has been determined that 69.1% of the apricot orchard soils in Malatya are clay loam, 16.4% are clay and 14.5% are loamy soils. 88.9% of the apricot orchards were found in slightly alkaline and 10.9% neutral Soils class. It has been determined that there is no salinity problem in the soils of the apricot orchards throughout the province. In terms of organic matter content, 93.8% of the soils were classified as low and very low, 4.1% as medium, 2.1% as high and very high category. It was determined that 68.4% of the apricot orchard soils are high and very high, 18.1% are medium and 13.5% are low calcareous. In terms of available phosphorus content, it was determined that 53.2% of the soils are in high and very high category, and 46.8% are in the medium, low and very low category. In terms of extractable potassium content, 94.8% of the soils are in the high category. The extractable calcium contents of the entire soil samples were found to be in sufficient, high and very high category. In terms of extractable magnesium, 97.2% of the soil samples was found to be in sufficient, high and very high category, while 2.8% was found to be in low category. In terms of available iron, zinc and manganese contents, 36.4%, 46.1% and 91.7% of the apricot orchard soils in Malatya were classified as low and very low category, respectively. No deficiency was observed in terms of available copper contents. As a result, in the light of these data, the organic matter content of the apricot orchard soils in the province should be increased. In addition, due to the high level of lime content, it is recommended to apply foliar iron-containing fertilizers, especially in areas with chlorosis, and to include balanced fertilization programs based on soil analysis in apricot orchards where plant nutrient deficiencies are prominent.

Anahtar Kelimeler

Plant nutrient, apricot, soil properties

Kaynakça

• Asma, B.M., Kan, T. and Birhanlı, O. 2007. Characterization of promising apricot (Prunus armeniaca L.) genetic resources in Malatya, Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 54(1): 205-212.
• Asma, B.M. 2000. Kayısı yetiştiriciliği. Evin Ofset, Malatya. 243s.
• Çağlar, K. 1949. Toprak bilgisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara. 230s.
• Çelik, M. 2019. Malatya Yöresinde Yetiştirilen Hacıhaliloğlu Kayısı Çeşidinin Beslenme Durumunun Yaprak Analizleri ile Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Bilimi ve Bitki Besleme ABD.
• Çolak, S., Celik, B., Gokalp, K., Yilmaz, K. U., Zengin, Y. and Kargi, S. P. 2010. Soil nutritional status of apricot (Prunus Armeniaca L.) orchards in Malatya Province. Acta horticulturae, 862, 351-354.
• Daş, S. 1998. Malatya Yöresi Kayısı Bahçelerinde Toprak-Bitki İlişkileri, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak ABD.
• Demir, Z., Tursun, N. and Işık, D. 2019. Effects of different cover crops on soil quality parameters and yield in an apricot orchard. International Journal of Agriculture and Biology, 21(2): 399-408.
• Eryüce, N., Yağmur, B. ve Çolak, M.S. 2004. Kayısıda mineral beslenme durumunun belirlenmesi ve gübrelemenin verim ve kaliteye etkisi. TÜBİTAK TARP – 2573-2 No’lu Proje Sonuç Raporu, İzmir.
• Eyüpoğlu, F. 1999. Türkiye topraklarının verimlilik durumu. KHGM Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayını Teknik Yayın No: T-67, Genel Yayın No: 220, Ankara.
• FAO. 2018. FAO Statistical Database. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 15.09.2020)
• Follet, R.H. 1969. Zn, Fe, Mn and Cu in Colorado Soils. Ph.D. dissertation, Colorado State University.
• Gezer, İ. 2005. Kayısıcılıkta mekanizasyon. Medipress Matbaacılık, Malatya. 320s.
• Güneş, A., Alpaslan, M. ve İnal, A. 2004. Bitki besleme ve gübreleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1539, Ankara. 576s.
• Horuz, A. ve Dengiz, O. 2018. Terme yöresi alüviyal arazilerde yetiştirilen çeltiğin bazı fiziko-kimyasal toprak özellikleriyle besin element kapsamı arasındaki ilişkiler. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 33(1): 58-67.
• INC. 2018. 2016-2017 Statistical Yearbook, International Nuts and Dried Fruits Council. https://www.nutfruit.org/industry/technical-resources (Erişim tarihi: 15.09.2020)
• Jackson, M.L. 1958. Soil chemical analysis. Prentice-Hall, Inc. Englewood Cliffs, N.J. 498p.
• Jokinen, R. 1981. The magnesium status of Finnish mineral soils and the requirement of the magnesium. Magnesium-Bulletin, 1(a): 1-5
• Kacar, B. 2009. Toprak analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Genişletilmiş 2.Baskı, Ankara. 705s.
• Kacar, B. ve Katkat, V. 2006. Bitki besleme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. 595s.
• Kacar, B., Taban, S., Alpaslan, M. and Fuleky, G. 1998. Zinc phosphorus relationship in the dry matter yield and the uptake of Zn, P, Fe and Mn of rice plants (Oryza sativa L.) as affected by the total carbonate content of the soil. Second International Zinc Symposium, 2-3 October 1998, Ankara, Turkey, p:20.
• Karlıdağ, H. ve Güleryüz, M. 2007. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinde farklı yetiştirme şartları ile bazı ağaç özellikleri arasındaki ilişkiler. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül 2007, Erzurum, 788 – 791.
• Karlıdağ, H., Karaat, F. E., Kan, T., Kutsal, İ. K. and Yıldırım, H. 2019. Determination of Nutrition Status of Apple Orchards in Doğanşehir, Malatya. Alinteri Journal of Agriculture Sciences, 34(1): 9-14.
• Lindsay, W.L. and Norwell, W.A. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Sci. Amer. Jour., 42(3): 421-428.
• Mengel, K. and Kirkby, E.A. 1982. Principles of plant nutrition. 3th ed. International Potash Institute. Worblaufen-Bern, Switzerland. 655p.
• Mulla, D.J. and Mc Bratney, A.B. 2000. Soil spatial variability. Handbook of Soil Science CRS Pres., 321-352. Olsen, S.R., Cole, V., Watanabe, FS. and Dean, L.A. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. USDA Circ. 939. U.S. Government Printing Office, Washington DC. 19p.
• Özyazıcı, M.A., Dengiz, O., Aydoğan, M., Bayraklı, B., Kesim, E., Urla, Ö., Yıldız, H. ve Ünal, E. 2015. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının bazı makro ve mikro bitki besin maddesi konsantrasyonları ve ters mesafe ağırlık yöntemi (IDW) ile haritalanması. Artvin Çoruh Ünv. Orman Fak. Dergisi, 16(2): 187- 202.
• Richards, L.A. 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. US Department of Agriculture. Agricultural Handbook No. 60, Washington DC, 7-53.
• TUİK. 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri, İstatistiksel Tablolar. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001
• Udo, E.J., Bohn, H.L. and Tucker, T.C. 1970. Zinc adsorption by calcareous soils. Soil Sci. Sac. Am. J., 34, 405- 410.
• Yavuz, H., Cansızer, S. ve Turan, M.A. 2020. Bursa İli Gürsu İlçesi Armut Bahçelerinin Potansiyel Mikro Bitki Besin Elementi Eksiklikleri. Bursa Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Derg., 34(1): 107-118.