Küresel İklim Değişikliğinin Zeytin Yetiştiriciliği ve Zeytinyağı Üzerine Etkileri

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: 2, 415 - 432, 01.12.2022

Didar Sevim Nurhan Varol Oya Köseoğlu

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.1018517

Cited By: 1

Öz

Günümüzde yaşadığımız ve gelecekte yaşayacağımız iklim değişiklikleri ile (yağışların azalması, sıcaklık ve kuraklığın artması) tarımsal potansiyeller ve yetiştirilen türlerdeki değişimlerin yaşanması kaçınılmaz olacaktır. İklimdeki bu değişimler tarım sektörü ve özellikle zeytin sektörü için büyük önem taşımaktadır. Gelecekteki iklim koşullarındaki tahminler, zeytin ağaçları gibi çok yıllık ürünlerde, özellikle suyun, fizyolojik süreçlerin, fenolojik zamanlamaların, nihai verim ve kalite özellikleri üzerinde ciddi olumsuz etkilere neden olabileceğini ortaya koymaktadır. Sıcaklıklarda beklenen bu artışların, zeytinde büyüme mevsiminin uzunluğunu arttırabileceği, özellikle çiçeklenmede fenolojik zamanlamalarda değişikliklere yol açabileceği, daha yüksek sıcaklıklar ve artan buharlaşmanın meyve olgunlaşmasını hızlandırarak daha düşük olgunluk seviyelerinde olsa da erken hasat ihtiyacını ortaya çıkaracağı rapor edilmektedir. Bunlara bağlı olarak da meyve veriminde, sofralık zeytin ve zeytinyağı kalitesinde olumsuz etkilere neden olabileceği belirtilmektedir. İklim değişikliğine bağlı olarak ileriye dönük planlamaların yapılmasına acil ihtiyaç duyulmaktadır. İklim değişikliği ile ilgili olarak zeytin çeşitlerinin bu koşullara bağlı olarak davranışlarının nasıl olacağına odaklanılmalı ve projeler yapılmalıdır. Yeni zeytin çeşitlerinin seçiminde; hastalık ve zararlılara karşı dirençli, yüksek sıcaklıklara ve kuraklığa karşı dayanıklı, sofralık ve yağlık zeytin kalite ve antioksidan özellikleri gibi kriterler dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma, iklim krizi, yağış rejimi, zeytin ağacı, zeytinyağı kalitesi

Effects of Global Climate Change on Olive Cultivation and Olive Oil

Öz

It will be inevitable to experience changes in agricultural potentials and cultivated species with the
climate changes we live in today and in the future (decrease in precipitation, increase in temperature and drought). These changes in climate are of great importance for the agricultural sector and especially for the olive sector. Predictions of future climatic conditions reveal that perennial crops such as olive trees, especially water, physiological processes, phenological timings, can have serious adverse effects on final yield and quality characteristics. It is reported that these expected increases in temperatures may increase the length of the growing season in olives, may lead to changes in phenological timings, especially in flowering, and that higher temperatures and increased evaporation will accelerate fruit ripening, revealing the need for early harvest, albeit at lower maturity levels. Depending on these, it is stated that it may cause negative effects on fruit yield, table olives and olive oil quality. There is an urgent need to make forward-looking plans due to climate change. Regarding climate change, it should be focused on how the behavior of olive varieties will depend on these
conditions and projects should be done. In the selection of new olive varieties; Criteria such as resistance to diseases and pests, resistant to high temperatures and drought, quality and antioxidant properties of table and oil olives should be taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Global warming, climate crisis, rainfall regime, olive tree, olive oil quality

Kaynakça

• Akkuzu, E., Kaya, Ü., Köseoğlu, O., Sevim, D., Pamuk Mengü, G., Öztürk Güngör, F., Gürbüz Veral, M. ve Kaptan, S. 2015. Zeytin yetiştiriciliğinde kısıtlı sulama stratejilerinin zeytin verimine, fizyolojik parametrelerine, zeytin ve zeytinyağının minör ve antioksidan özellik gösteren bileşikleri üzerine etkisi. TUBİTAK, Proje No: 112O317.
• Algataa, B. 2020. Analysis of the impact of climate change and storage methods on the quality of olive oil in Libya. International Journal of Scientific and Research Publications, 10(5): 968-972.
• Altınsoy, H., Kurt, C. and Kurnaz, M.L. 2013. Analysis of the effect of climate change on the yield of crops in Turkey using a statistical approach. In Advances in Meteorology. Climatology and Atmospheric Physics, 379-384.
• Aygün, İ., Urkan, E., Alayunt, F.N., Yalçın, H. ve Tekin, A.B. 2019. İzmir ilinde zeytin hasadında kullanılan yerli ve ithal çırpıcı tip makinaların hasat performanslarının değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(2): 265-271.
• Aşık, Ş., Kaya, Ü., Çamoğlu, G., Köseoğlu, O., Ataol Ölmez, H., Akkuzu, E., Şahin., M., Öztürk Güngör, F., Avcı, M. ve Nergiz, C. 2011. Zeytin yetiştiriciliğinde farklı sulama programlarının zeytin verimi, sofralık zeytin ve zeytinyağı kalitesi üzerine etkisi. TUBİTAK Proje No: 108O135.
• Aydın, S., Özkan, G. ve Yorulmaz, A. 2020. Çeşit, olgunluk ve yoğurma şartlarının zeytinyağının sterol profili üzerine etkisi. Akademik Gıda, 18(1): 87-95.
• Bartolucci, P. and Dhakal, B.R. 1999. Prospects for olive growing in Nepal department of agriculture, fruit development division olive production development project, TCP/NEP/6713. Food and Agriculture Organization of the United Nations, 62 pp.
• Ben Rouina, Y., Zouari, M., Zouari, N., Ben Rouina, B. and Bouaziz, M. 2020. Olive tree (Olea europaea L. cv. Zelmati) grown in hot desert climate: Physiobiochemical responses and olive oil quality. Scientia Horticulturae, 261: 108915.
• Ben Zaied, Y. and Zouabi, O. 2016. Impacts of climate change on Tunisian olive oil output. Climatic Change, 139: 3-4.
• Bıyıklı, K. 2009. Türk zeytinyağlarının saflık derecelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi FBE, Gıda Mühendisliği.
• Boskou, G., Salta, F.N., Chrysostomou, S., Mylona, A., Chiou, A. and Andrikopoulos, N.K. 2006. Antioxidant capacity and phenolic profile of table olives from the Greek market. Food Chemistry, 94: 558–564.
• Bozdoğan Konuşkan, D. 2008. Hatay’da yetiştirilen Halhalı, Sarı Haşebi ve Gemlik zeytin çeşitlerinden çözücü ekstraksiyonuyla elde edilen yağların bazı niteliklerinin belirlenmesi ve mekanik yöntemle elde edilen zeytinyağları ile karşılaştırılması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi FBE, Gıda Mühendisliği.
• Cairone, F., Petralito, S., Scipione, L. and Cesa S. 2021. Study on extra virgin olive oil: quality evaluation by anti-radical activity, color analysis, and polyphenolic HPLC-DAD analysis. Foods. 10: 1808.
• Dabbou, S., Dabbou, S. and Chehab, H. 2011 Chemical composition of virgin olive oils from Koroneiki cultivar grown in Tunisia with regard to fruit ripening and irrigation regimes. International Journal of Food Science and Technology, 46: 577–585.
• Dag, A., Harlev, G., Lavee, S., Zipori, I. and Kerem, Z. 2013. Optimizing olive harvest time under hot climatic conditions of Jordan Valley, Israel. European Journal of Lipid Science and Technology, 115: 1-8.
• Davarcıoğlu, B. ve Lelik, A. 2018. Küresel iklim değişikliği ve uyum çalışmaları: Türkiye açısından değerlendirilmesi. Mesleki Bilimler Dergisi, 7(2): 376-392.
• Effimia Eriotou, E., Karabagias, I. K., Maina, S., Koulougliotis D. and Kopsahelis, N. 2021. Geographical origin discrimination of “Ntopia” olive oil cultivar from Ionian islands using volatile compounds analysis and computational statistics. European Food Research and Technology, 247: 3083–3098.
• Essiari, M., Zouhair, R. and Chimi, H. 2014. Contribution to the study of the typical characteristics of the virgin olive oils produced in the region of Sais (Morocco). Official Journal of the International Olive Council, 119: 8-21.
• Fernandes-Silva, A.A., Gouveia, J.B., Vasconcelos, P., Ferreira, T.C. and Villalobos, F.J. 2013. Effect of different irrigation regimes on the quality attributes of monovarietal virgin olive oil from cv. “Cobrançosa”. Grasas Y Aceites, 64: 41-49.
• Fraga, H., Moriondo, M., Leolini, L. and Santos, J.A. 2021. Mediterranean olive orchards under climate change: a review of future ımpacts and adaptation strategies. Agronomy, 11: 56.
• Gomez-Rico, A., Salvador, M.D., Moriana, A., Perez, D., Olmedilla, N., Ribas, F. and Fregapane, G. 2007. Influence of different irrigation strategies in a traditional Cornicabra cv. olive orchard on virgin olive oil composition and quality. Food Chemistry, 100, 568-578.
• Iverson, J.L., Eisner J. and Firestone, D. 1965. Detection of trace fatty acids in fats and oils by urea fractionation and gas-liquid chromatography. Journal of the American Oil Chemists' Society, 42: 1063–1068.
• İlyasoğlu, H. 2009. Ayvalık ve Memecik zeytinyağlarının coğrafi isaretleme amacıyla karakterizasyonu. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi FBE, Gıda Mühendisliği.
• Kadıoğlu, M., Ünal, Y., İlhan, A. ve Yürük, C. 2017. Türkiye’de iklim değişikliği ve tarımda sürdürülebilirlik, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu. (https://www.tgdf.org.tr/wpcontent/uploads/2017/10/iklim-degisikligi-rapor-elma.compressed.pdf , Erişim tarihi: Eylül 2021)
• Kıvrak, M. 2019. Zeytin ağacının iklim istekleri, Balıkesir Üniversitesi Edremit Meslek Yüksekokulu Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı. (Erişim tarihi: Haziran 2021).
• Köseoğlu, O., Sevim, D., Ulaş, M. and Özdemir, D. 2018. Determination of bitterness index (K225) and total fenol content of olive oils obtained with different regions, varieties and processing systems. Ege Journal Agricultural Research, 55(2): 171-178.
• Lombardo, N., Marone, E., Alessandrino, M., Godino, G., Madeo, A. and Fiorino, P. 2008. Influence of growing season temperatures in the fatty acids (FAs) of triacilglycerols (TAGs) composition in Italian cultivars of Olea europaea. Advances in Horticultural Science. 22(1): 49–53.
• Lorite I. J., Gabaldon-Leal, C., Ruiz-Ramos, M. and Belaj, A. 2018. Evaluation of olive response and adaptation strategies to climate change under semi-arid conditions. Agricultural Water Management, 204:247-261.
• Mailer, R. and Ayton, J. 2011. Effect of irrigation and water stress on olive oil quality and yield based on a four year study. Acta Horticulturae. 888: 63-72.
• Mansouri, F., Ben Moumen, A., Belhaj, K., Richard, G., Fauconnier, M.L., Sindic, M., Serghini Caid, H. and Ahmed Elamrani, A. 2018. Effect of crop season on the quality and composition of extra virgin olive oils from Greek and Spanish varieties grown in the Oriental region of Morocco. Emirates Journal of Food and Agriculture. 30(7): 549-562.
• Mendoza, F.M., Miguel Gordillo, C., Expóxito, J.M., Casas, J.S., Cano, M.M., Vertedor, D.M. and Baltasar, N.V. 2013. Chemical composition of virgin olive oils according to the ripening in olives. Food Chemistry, 141(3): 2575-2581.
• Moran, M.E. 2014. The toll of climate change on california olive oil. Olive Oil Times, January 14. Moriana, A. ve Orgaz, F. 2003. Yield responses of a mature olive orchard to water deficits. Journal of American Horticultural Science, 128(3): 425–431.
• Mousavi, S., Mariotti, R., Stanzione, V., Pandolfi, S., Mastio, V., Baldoni, L. and Cultrera, N.G.M., 2021, Evolution of extra virgin olive oil quality under different storage conditions. Foods, 10: 1945.
• Nissim, Y., Shloberg, M., Biton, I., Many, Y., Doron-Faigenboim, A. and Zemach, H. 2020. High temperature environment reduces olive oil yield and quality. PLoS ONE, 15(4): e0231956.
• Orlandi, F., Rojo, J., Picornell, A., Jose, O., Pérez-Badia, R. and Fornaciari, M. 2020. Impact of climate change on olive crop production in Italy. Atmosphere, 11: 595.
• Ozturk, T., Ceber, Z.P., Turkes, M. and Kurnaz, M.L. 2015. Projections of climate change in the Mediterranean Basin by using downscaled global climate model outputs. International Journal of Climatology, 35(14): 4276–4292.
• Özaltaş, M., Savran, M.K., Ulaş, M., Kaptan, S., Köktürk, H., Kalanlar, Ş., Konsoloğlu, B., Tibet, Ü., Yağcıoğlu, M., Aksarı, E., Tatlı, A., Soyuer, H., Pekcan, T., Dursun, Ö., Karadeniz, C., Kilci, M., Balkan, A. ve Sevilmiş, G. 2016. Türkiye zeytincilik sektör raporu, ISBN: 978-605-9175-57-9, İzmir.
• Özdemir, Y. 2016. Effects of climate change on olive cultivation and table olive and olive oıl quality. Scientific Papers. series b, Horticulture. vol. LX,
• Papadimitriou, V., Sotiroudis, T.G., Xenakis, A., Sofikiti, N., Stavyiannoudaki, V. and Chaniotakis, N.A. 2006. Oxidative stability and radical scavenging activity of extra virgin olive oils: an electron paramagnetic resonance spectroscopy study. Analytica Chimica Acta, 573–574, 453–8.
• Ponti L., Gutierrez, A.P., Ruti, P.M. and Dell’Aquila, A. 2014. Fine-scale ecological and economic assessment of climate change on olive in the Mediterranean Basin reveals winners and losers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(15): 5598-5603.
• Rivera del A ´ lamo, R.M, Fregapane, G., Aranda, F. F., Go´mez-Alonso, M.D. and Salvador, S. 2004. Sterol and alcohol composition of Cornicabra virgin olive oil: the campesterol content exceeds the upper limit of 4% established by EU regulations. Food Chemistry, 84: 533–537.
• Sevim D., Köseoğlu, O., Büyükgök, E.B., Telli Karaman, H., Altunoğlu, Y., Yaman, Ş., Irmak, Ş., Susamcı, E., Öztürk Güngör, F., Yıldırım, A., Gürbüz, M., Kaya, H., Hakan, M. ve Asker, Ö. 2021. Ulusal Gen Bankasındaki zeytin çeşitlerimizin ve bu çeşitlerden elde edilen zeytinyağlarının özelliklerinin ve lezzet profillerinin belirlenmesi. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, İzmir Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, TAGEM/HSGYAD/16/A05/P01/101, İzmir.
• Sevim D., Köseoğlu, O., Öztürk Güngör, F., Kaya, Ü., Kadiroğlu, P., Pamuk Mengü, G. and Akkuzu, E. 2019. Determination of deficit irrigation treatments on olive fruit quality and olive oil (Memecik cv.) chemical composition and antioxidant properties. La Rivista Italiana Delle Sostanze Grasse, no 2 - Vol. XCVI – Aprile/Giugno, 85-100.
• Sevim, D. 2011. Zeytin yaprağı ilave edilerek elde edilen zeytinyağlarının bazı temel kalite kriterleri ve antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi FBE.
• Solinas, M. 1990. La qualita dell’olio di oliva ed ı fattori che la influenzano atti del convegno problematiche qualitative dell’olio di oliva sassari. 6: 23-56.
• Soltekin, O., Altındişli, A. ve İşçi, B. 2021. İklim değişikliğinin Türkiye’de bağcılık üzerine etkileri. Ege Univiversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58(3): 457-467.
• Şahin, K., Yorulmaz, A. ve Tekin, A. 2008. Zeytinyağı sterolleri, I. ulusal zeytin öğrenci kongresi 17-18 Mayıs, Edremit-Balıkesir.
• Tupper, N. 2012. Spanish olive oil under constant threat from climate change. Olive Oil Times, October 26.
• Türk Gıda Kodeksi (TGK). 2017. Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı (Tebliğ No: 2017/26).
• Türkeş, M.T. 2020. İklim değişikliğinin tarımsal üretim ve gıda güvenliğine etkileri: Bilimsel bir değerlendirme. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1): 125-149.
• UZK. 1991. Zeytinyağı Kalitesinin İyileştirilmesi, Yağ Teknolojisi Deneme Enstitüsü, İtalya.
• Varol, N. ve Ayaz, M. 2012. Küresel iklim değişikliği ve zeytincilik, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5(1): 11- 13.
• Vasilopoulos, C. 2013. Climate change effects on vines should alarm olive oil producers. Olive Oil Times, April 22.
• Yorulmaz A. 2009. Türk zeytinyağlarının fenolik, sterol ve trigliserit yapılarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi FBE, Gıda Mühendisliği Bölümü.