Vergi Aflarının Mükellef Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, , 1 - 8, 31.07.2023

Serhat Kurt

https://doi.org/10.47257/busad.1259357

Öz

Geçmişten günümüze kadar özellikle sosyal devlet olgusunun da artmasıyla birlikte devletlerin görev ve sorumluluklarında da artışların yaşandığı görülmektedir. Bu durum kamu harcamalarında sürekli bir artış seyri oluşmasına neden olmaktadır. Devletlerin kamu harcamalarını finanse etmek için ihtiyaç duydukları en önemli kamu geliri ise vergilerdir. Bu nedenle, devletler bir vergi dönemindeki vergi kapasitelerinin tamamını tahsil etmek isterler. Ancak, kayıp ve kaçakların varlığı nedeniyle bu durum mümkün olmamaktadır. Devletler tahsil edemediği bu kamu alacaklarını vergi affı gibi uygulamalar yoluyla tahsil etmeye çalışmaktadırlar. Vergi affı genel anlamıyla, vergiyle alakalı yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeyen ya da eksiksiz yerine getiren mükelleflere uygulanan cezaların affedilmesi olarak tanımlanmaktadır. Vergi affının uygulanmasında siyasi, sosyal, ekonomik faktörler başta olmak üzere birçok neden bulunmaktadır. Tüm bunların yanında temel amaçlarından biri, tahsil edilememiş ve üzerine ceza uygulanmış kamu alacaklarının tahsilatını sağlayarak kısa vadede kamu geliri elde etmektir. Bu durum vergi aflarının olumlu etkisini ve uygulanma amacını gösterse de olumsuz birçok etkisi de bulunmaktadır. Vergi aflarının oluşturduğu bu olumsuz etkilerin temeli ise anayasal vergileme ilkeleriyle ortaya çıkan çelişkilerden kaynaklanmaktadır. Anayasa ve kanunlarla hiçbir düzenlemesi bulunmayan vergi afları; anayasal vergileme ilkelerinden genellik ilkesi, eşitlik ilkesi, adalet ilkesi ve kanunilik ilkeleri ile çelişmektedir. Bu özelliğinden dolayı da vergi bilincine sahip ve vergiyle alakalı yükümlülüklerini zamanında ve eksiksiz yerine getiren mükellefler üzerinde olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Çalışmada; vergi aflarının uygulanma nedenleri, anayasal vergileme ilkeleri ile çelişkileri ve mükelleflerin vergiye uyumları üzerindeki olumsuz etkileri belirtilecektir. Sonuç kısmında ise; vergi aflarının uygulandıktan uzun süreçte oluşabilecek olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla hem aftan yararlanan hem de yükümlülüklerini zamanında yerine getiren mükellefleri düşünerek yapılaması gereken birtakım önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Vergi affı, Mükellef, Vergi uyumu

Effects of Tax Amunes on The Tax Liability

Öz

From the past to the present, it is seen that there has been an increase in the duties and responsibilities of the states, especially with the increase in the social state phenomenon. This situation causes a continuous increase in public expenditures. The most important public revenue that states need to finance public expenditures is taxes. Therefore, states want to collect their full tax capacity in a tax period. However, this is not possible due to the presence of losses and leaks. States are trying to collect these public receivables that they cannot collect through practices such as tax amnesty. Tax amnesty is generally defined as the forgiveness of penalties applied to taxpayers who do not fulfill their tax obligations on time or fully fulfill them. There are many reasons for the implementation of tax amnesty, primarily political, social and economic factors. In addition to all these, one of its main purposes is to obtain public revenue in the short term by providing the collection of uncollectible and penalized public receivables. Although this situation shows the positive effect and purpose of tax amnesty, it also has many negative effects. The basis of these negative effects of tax amnesties arise from the contradictions that arise with the constitutional taxation principles. Tax amnesties, which are not regulated by the constitution and laws; It contradicts with the principles of generality, principle of equality, principle of justice and legality, which are among the constitutional principles of taxation. Due to this feature, it can cause negative effects on taxpayers who are tax conscious and fulfill their tax-related obligations in a timely and complete manner. In the study; The reasons for the application of tax amnesties, their contradictions with the constitutional taxation principles and the negative effects of taxpayers on tax compliance will be stated. In the conclusion part; In order to eliminate the negative effects of tax amnesties that may occur in the long term, some suggestions will be made considering the taxpayers who both benefit from the amnesty and fulfill their obligations on time.

Anahtar Kelimeler

Tax amnesty, taxpayer, Tax compliance

Kaynakça

• AKBULUT, B. (2021). Kabahatler Hukukunda Kanunilik İlkesi ve Covid-19 Nedeniyle Alınan Tedbirlere Aykırılık. Journal of Penal Law and Criminology, 9(1), 197-253.
• AKDOĞAN, A. (2019). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• AKTAN, C., GENCEL, U., VE SERDAR, Y. (2019). Vergi Reformu Mu? Yoksa Vergi Deformu Mu? Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(33), 165-186.
• ARIKAN, Z. VE YURTSEVER, H. (2004). Türkiye’de Mali Affın Nedenleri, Etkileri ve Sonuçları-I. Yaklaşım Dergisi, 136, 59-64.
• AYRANGÖL, Z. VE TEKDERE, M. (2014). Potansiyel Etkileri ve Gönüllü Uyum Açısından Vergi Afları: 6111 Sayılı Kanun’un İrdelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi .249-270.
• BOZDOĞAN, D. VE KURT, S. (2016). Hayat Standardı Esasının Anayasal Vergileme İlkeleri Açısından İncelenmesi ve Vergiye Gönüllü Uyum Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(2), 59-76.
• DOĞAN, Z. VE BESEN, R. (2008). Vergi Aflarının Nedenleri Ve Mükellefler Üzerindeki Etkileri. Journal of Accounting and Taxation Studies, 1(1), 23-39.
• EDİZDOĞAN, N. VE GÜMÜŞ, E. (2013). Vergi Afları ve Türkiye’de Vergi Aflarının Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 164, 99-119.
• GENÇ, Y. VE YAŞAR, R. (2009). Vergilemede Adalet ve Etkinlik İlişkisi. Vergi Dünyası, 338, 34-40. GERGER, G. C. (2012). Tax amnesties and tax compliance in Turkey. International Journal of Multidisciplinary Thought, 2(3), 107-113.
• KARAKOÇ, Y. (2013). Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 1259-1308.
• KESKİN, E. ve ÖZCAN, P. M. (2021). Vergi Affı Uygulamaları: Türkiye ve Seçilmiş Ülkeler Açısından Bir Değerlendirme. International Journal of Public Finance, 6(1), 137-158.
• KUL, G. E. VE YÜKSEL, C. (2018). İktisat ile Siyaset Bilimini Birleştiren İki Farklı Sistematik Yaklaşım: Kamu Tercihi Teorisi ve Bağımlı Gelişme Teorisi. Journal of Management and Economics Research, 16(3), 89-104.
• LE BORGNE, M. E. VE BAER, M. K. (2008). Tax amnesties: Theory, trends, and some alternatives. International Monetary Fund.
• LUİTEL, H. S. ve SOBEL, R. S. (2007). The revenue impact of repeated tax amnesties. Public budgeting and finance, 27(3), 19-38.
• SAVAŞAN, F. (2006). Vergi Afları: Teori ve Türkiye Uygulamaları (“Vergi Barışı” Uygulama Sonuçları). Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 41-65.
• ŞANVER, C. (2018). Türkiye’de 1980 Sonrası Vergi Afları ve Kamu Gelirleri Açısından Etkinliği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 35-63.
• TABAKAN, G. ve ORÇUN, A. (2021). Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörlerin Lojistik Regresyon Analizi ile Belirlenmesi. Sosyoekonomi Dergisi, 29(48), 541-561.
• TEKBAŞ, A. (2010). Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12, 123-191.
• ÜNSAL, H. ve ERTÜRK, Y. (2020). Vergi Afları ve Seçimler Arasındaki İlişkinin Bütçe Değişkenleri Aracılığıyla Değerlendirilmesi: Etkileşimli VAR Yöntemi Uygulaması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 685-702.
• YALMAN, E. (2017). Türkiye’de Çıkarılan Vergi Aflarının Nedenleri ve 6736 Sayılı Kanun’un Mali Yönden İncelenmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 67-84.
• YENİÇERİ, H. ve AVCI, O. (2021). Anayasal Vergilendirme İlkeleri Kapsamında Vergi Affı. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 317-329.