MÜSLÜMANLAR İÇİN EVLİLİK MANEVİYATI ÖLÇEĞİ TÜRKÇE UYARLAMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Sayı: 30, 547 - 557, 29.10.2025

Hıdır Apak

https://doi.org/10.29029/busbed.1689002

Öz

Çalışmanın amacı, Müslüman bireylerin evlilikteki maneviyat algılarını, dini inançlarının ve pratiklerinin evlilik ilişkilerine olan etkisini anlamak ve ölçmek için uygun bir araç olan Evlilik Maneviyatı Ölçeği’ni Türkçeye uyarlamaktır. Bu bağlamda, ölçeğin uyarlanması, çiftler arasındaki evlilik maneviyatını Türk kültürü ve İslam diniyle uyumlu bir şekilde nicel olarak değerlendirebilecek bir ölçüm aracı sağlayacaktır. Bu çalışmada 4 farklı ve birbirinden bağımsız çalışma grubu bulunmakta ve toplamda 389 evli birey yer almaktadır. Çalışma grupları Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) için 150, Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) için 150, ölçek bağıntılı geçerliği incelemek üzere 58 ve test tekrar test geçerlik çalışmaları için 31 Müslüman evli bireyden oluşmaktadır. Çalışmanın verileri, Ekim-Aralık 2024 tarihleri arasında Türkiye'nin çeşitli illerinden çevrimiçi olarak toplanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğini test etmek amacıyla AFA ve DFA yapılmış ve uyum indeksleri kabul edilebilir değer aralığında bulunmuştur. Ölçüt geçerliliği için bakılan Ailede Manevi Başa Çıkma Ölçeği ile pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Madde ayırt edici geçerliliğini değerlendirmek amacıyla yapılan alt ve üst %27’lik grup karşılaştırması, ölçek maddelerinin ayırt edici geçerliliği sağladığını ortaya koymuştur. Ayrıca test tekrar testten elde edilen puanlar arasında pozitif ve anlamlı korelasyon saptanmıştır. Bu çalışmada gerçekleştirilen analizler sonucunda, Evlilik Maneviyatı Ölçeği Türkçe formunun dilsel eşdeğerliğe sahip olduğu, geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak değerlendirildiği ortaya konulmuştur. Ölçek, yapılan uyarlama çalışmasında iki faktörlü ve 16 maddeden oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Evlilik , Maneviyat , Ölçek Uyarlama , Geçerlik , Güvenirlik

TURKISH ADAPTATION OF MARITAL SPIRITUALITY SCALE FOR MUSLIMS: VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

The aim of the study was to adapt the Marital Spirituality Scale into Turkish as an appropriate tool to understand and measure Muslim individuals' perceptions of spirituality in marriage and the impact of their religious beliefs and practices on their marital relationships. In addition, psychometric properties of the scale were examined, and validity and reliability studies were conducted. In this context, the adaptation of the scale will provide a measurement tool capable of quantitatively assessing marital spirituality among couples in a manner that aligns with Turkish culture and Islamic principles. In this study, there are 4 different and independent study groups and a total of 389 married individuals. The study groups consisted of 150 Muslim married individuals for Exploratory Factor Analysis (EFA), 150 for Confirmatory Factor Analysis (CFA), 58 for scale-related validity, and 31 for test-retest validity. The data of the study were collected online from various provinces of Turkey between October-December 2024. EFA and CFA were performed to assess the construct validity of the scale, and the fit indices were found to be within the acceptable range. The Spiritual Coping in the Family Scale, examined for criterion validity, was found to have a positive significant relationship. The lower and upper 27% group comparison for item discriminant validity revealed that the scale items provided discriminant validity. Additionally, a positive and significant correlation was found between the scores obtained from the test-retest. As a result of the analyses conducted in this study, it was revealed that the Turkish form of the Marital Spirituality Scale has linguistic equivalence and is considered as a valid and reliable measurement tool. In the adaptation study, the scale consisted of two factors, and 16 items.

Anahtar Kelimeler

Marital , Spirituality , Scale Adaptation , Validity , Reliability.

Kaynakça

• Agustin-Perez, J. (2012). The validation of the marital spirituality scale. International Journal of Social Science and Humanity, 2(4), 296-300.
• Apak, H., & Acar, M. C. (2018). Dindarlığın bir boyutu olarak maneviyat. In M. N. Doru & Ö. Bozkurt (Eds.), Din bilimleri: Klasik sorunlar-güncel tartışmalar (pp. 365-378). Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayınları.
• Cengil, M., & Koç, A. (2023). Eşler Arasında Algılanan Manevi Doyum Ölçeği (EŞMDÖ). Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24, 87-115.
• David, P., & Stafford, L. (2015). A relational approach to religion and spirituality in marriage: The role of couples’ religious communication in marital satisfaction. Journal of Family Issues, 36(2), 232-249. https://doi.org/10.1177/0192513X13485922.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). (2024, Aralık 10). Türkiye’de dini hayat. http://www.diyanet.gov.tr/StratejiGelistirme/.
• Doğanay, G. (2019, Şubat 14-17). Ailede Manevi Başa Çıkma Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. 4. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Yalova, Türkiye.
• Ekşi, H. (2022). Manevi yönelimli psikolojik danışma (2. basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Erdem, M., & Kesgin, B. (2017). Manevi destek uygulayıcılarının manevi destek hizmetlerine ilişkin görüşleri. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 124-140.
• Ghorbani, N., Watson, P. J., Ghramaleki, A. F., Morris, R. J., & Hood, R. W. (2014). Measuring Muslim spirituality: Relationships of Muslim experiential religiousness with religious and psychological adjustment in Iran. Journal of Muslim Mental Health, 8(1). https://doi.org/10.3998/jmmh.10381607.0008.105
• Hodge, D., Zidan, T., & Husain, A. (2015). Validation of the Intrinsic Spirituality Scale (ISS) with Muslims. Psychological Assessment, 27(4), 1264-1272. https://doi.org/10.1037/pas0000130
• Hurt, T. R. (2012). Toward a deeper understanding of the meaning of marriage among Black men. Journal of Family Issues, 34(7), 859-884. https://doi.org/10.1177/0192513x12451737
• Jackson, B. R., & Bergeman, C. (2011). How does religiosity enhance well-being? The role of perceived control. Psychology of Religion and Spirituality, 3(2), 149-161. https://doi.org/10.1037/a0021597
• Kasapoğlu, F., & Yabanigül, A. (2018). Marital satisfaction and life satisfaction: The mediating effect of spirituality. Spiritual Psychology and Counseling, 3, 177–195. http://dx.doi.org/10.12738/spc.2018.3.2.0048
• Kusner, K. G., Mahoney, A., Pargament, K. I., & DeMaris, A. (2014). Sanctification of marriage and spiritual intimacy predicting observed marital interactions across the transition to parenthood. Journal of Family Psychology, 28(5), 604-614. https://doi.org/10.1037/a0036989
• Lambert, N. M., & Dollahite, D. C. (2007). The threefold cord marital commitment in religious couples. Journal of Family Issues, 29(5), 592-614. https://doi.org/10.1177/0192513x07308395
• Lubis, M., Daulay, S. R., & Fauziyah, F. (2024). Social and economic impacts of increasing early marriages during the COVID-19 pandemic: A study in Mandailing Natal and South Tapanuli Districts. Journal of Islamic Economics Lariba, 10(1), 69-82. https://doi.org/10.20885/jielariba.vol10.iss1.art4
• Mackinlay, E. (2004). The spiritual dimension of ageing. In A. Jewell (Ed.), Ageing, spirituality and well-being (pp. 72-85). Jessica Kingsley Publishers.
• Nelson, J. A., Kirk, D. J., Ruch, A., & Gfroerer, K. P. (2011). Religious and spiritual values and moral commitment in marriage: Untapped resources in couples counseling? Counseling and Values, 55(2), 228-246. https://doi.org/10.1002/j.2161-007x.2011.tb00034.x
• Pargament, K. I. (2007). Spiritually integrated psychotherapy: Understanding and addressing the sacred. Guilford Yayınları.
• Rohaya, N., & Supendi, S. (2020). Legal protection of wife and children in self marriage. JHR (Jurnal Hukum Replik), 8(2), 10. https://doi.org/10.31000/jhr.v8i2.3580
• Sayın, M., Gençöz, T., & Gençöz, F. (2019). The relationship of marital satisfaction and life satisfaction with spiritual orientation: The mediating role of sacrifice and sensitivity. Spiritual Psychology and Counseling, 4(3), 237-256. https://doi.org/10.37898/spc.2019.4.3.083
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Smith, J. A., & Smith, A. H. (2004). Treating faith-based infertile couples using cognitive-behavioral counseling strategies: A preliminary investigation. Counseling and Values, 49(1), 48–63. https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.2004.tb00252.x
• Şirin, T. (2018). Maneviyat ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 13(18), 1283-1309.
• Wilson, E. E. (2014). Gendered power, spirituality, and relational processes: Experiences of Christian physician couples. Journal of Couple & Relationship Therapy, 13(4), 312-338. https://doi.org/10.1080/15332691.2014.953652