EFFECTS OF MOTIVATIONAL APPLICATIONS ON THE PERFORMANCE OF EMPLOYEE STAFF: THE EXAMPLE OF UNIVERSITY EMPLOYEES

Yıl 2025, Sayı: 30, 139 - 159, 29.10.2025

Nevzat Uçar , Turgay Karalinç

https://doi.org/10.29029/busbed.1735337

Öz

The purpose of this study is to investigate the effects of managerial motivation practices on the performance of employees. In this context, the research questions are; Does motivation affect the performance of employees? Is there a statistical difference between demographic characteristics, motivation and employee performance? Suggestions on what advantages managerial motivation practices in enterprises can provide on the performance of employees, what benefits they can provide to enterprises, employees and the national economy are presented for the benefit of the relevant parties by using the data obtained from the surveys. The population of this research is 706 employees and 692 administrative staff in Bingöl University, totaling 1.398, and the sample is 596 people. In the first part of the questionnaire used in obtaining the data of the research, questions about personal information such as gender, age, educational status, working time, etc. were included in order to determine demographic characteristics. In the second part; “Motivation Scale” and in the third part “Employee Performance Scale” questions were included. “Reliability analysis”, ‘frequency analysis’, ‘regression analysis’ and ‘difference analysis’ were applied to the survey data in SPSS 21 program. As a result of the analyses; within the scope of the effects of motivational attitudes on employee performance; it was determined that managerial tools have a positive effect on altruism. In addition, psychological and social tools have a positive effect on honesty; organizational and managerial tools have a positive effect on altruism.

Anahtar Kelimeler

Motivation , Performance Evaluation , Employee Performance , Organisation Performance.

MOTİVASYON UYGULAMALARININ ÇALIŞAN PERSONELİN PERFORMANSI ÜZERİNE ETKİLERİ: ÜNİVERSİTE ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, kurumlarda yönetimsel motivasyon uygulamalarının, çalışan personelin performansı üzerine etkilerinin neler olduğunu araştırmaktır.. Kurumlarda yönetimsel motivasyon uygulamalarının, çalışan personelin performansı üzerine ne gibi avantajlar sağlayabileceği, kurumlara, çalışanlara ve ülke ekonomisine hangi faydaları sağlayabileceği konusunda öneriler anketlerden elde edilen verilerden yararlanılarak ilgili tarafların yararına sunulmuştur. Bu doğrultuda araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Araştırmanın ilk temel amacı motivasyonun çalışanların performansını etkileyip etkilemediğini tespit etmek; araştırmanın ikinci temel amacı ise demografik özelliklere göre çalışanların motivasyon ve performans durumlarının farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmektir. Bu amaçla gerçekleştirilen araştırmanın evreni; Bingöl Üniversitesinde çalışan 706 akademik ve 692 idari olmak üzere toplam 1.398 personel olup, örneklemi 596 kişidir. Araştırmanın verilerinin elde edilmesinde kullanılan anketin ilk kısmında demografik özelliklerin belirlenebilmesi için cinsiyet, yaş, eğitim durumu, çalışma süresi, gibi kişisel bilgilere yönelik sorular yer almıştır. İkinci kısımda “Motivasyon Ölçeği” ve üçüncü kısmında “Çalışan Performansı Ölçeği” soruları yer almıştır. Anket verilerine SPSS 21 programında “güvenilirlik analizleri”, “frekans analizleri”, “regresyon analizi” ve “farklılık analizi” uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda motivasyon tutumlarının çalışan performansına etkileri kapsamında, yönetsel araçların özgecilik üzerinde pozitif yönlü etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca psikolojik ve sosyal araçların dürüstlük üzerinde pozitif yönlü etkisi, örgütsel ve yönetsel araçların özgecilik üzerinde pozitif yönlü etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon , Performans Değerlendirme , Çalışan Performansı , Kurum Performansı.

Kaynakça

• Adefulu, A. D., Amos, B. N., & Ogunkanmi, A. T. (2020). Motivation practices and employee turnover ıntentions in selected paramilitary agencies in south-west Nigeria. International Journal of Business and Management Invention, 9(4), 19-27.
• Akgül, F., Yıldırım, M., Dinç, F., İnan, M., ve Kurtuldu, T. (2024). Ortaokul öğrencilerinin dürüstlük eğilimlerinin spor yapma durumlarına göre incelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-82. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/4268564
• Aksu, B. Ç. (2024). Çatışma yönetimi stratejilerinin kariyer değerleri ve kişilik tiplerine göre farklılığının irdelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(47), 1085-1114.
• Aksu, B. Ç., & Doğan, A. (2020). Kuşaklar açısından motivasyon araçlarının ve kariyer çapalarının karşılaştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 2040-2060.
• Amabile, M. T. (1985). Motivation and creativity: effects of motivational orientation on creative writers. Journal of Personality and Social Psychology, 48(2), 393-399. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/buy/1985-19751-001
• Armstrong, M. (2006). Performance management: Key strategies and practical guidelines. 3rd edition. London and Philadelphia: Kogan Page. Erişim adresi: https://www. researchgate.net/publication/356791944
• Armstrong, M. (2006). A Handbook of Human Resource Management Practice. London: Kogan Page.
• Aydın, E. (2018). Çocukluk çağı travmatik yaşantılarının psikolojik sağlamlık ve depresyon belirtileri üzerine etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Bernardin, H. J., & Russell, J. E. A. (1993). Human Resource Management: An Experiential Approach. New York: McGraw-Hill.
• Bilgin, M. (2016). Psikolojik danışmanların ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin yaşam ve mesleki değerleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1091-1113.
• Bingöl, D. (2006). İnsan kaynakları yönetimi. 6. Baskı. İstanbul: Arıkan Basım Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Campbell, J. P. (1990). Modeling the performance prediction problem in industrial and organizational psychology.
• Carlo, G., & Randall, B., (2002), The development of a measure of prosocial behaviors for late adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 31(1), 31-44. https://doi.org/10. 1023/A:1014033032440
• Çam, O, ve Büyükbayram A. (2015). The results of nurses’ increasing emotional intelligence and resilience. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(3), 130–136. https://doi.org/10.5505/phd.2015. 96729
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem akademi.
• Demirci, P. (2018). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş gören motivasyonu üzerine etkisi. Edıtors: Tülin Durukan ve Cihat Kartalı, Internatıonal Congress of Busıness, Economıcs And Marketıng, 11-14 Ekim, Kiev, 73-84.
• Eren, E. (2014). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım
• Earley, P. C., Northcraft, G. B., Lee, C., & Lituchy, T. R. (1990). Impact of process and outcome feedback on the relation of goal setting to task performance. Academy of Management Journal, 33(1), 87-105. https://doi.org/10.5465/256353
• Fortin, N. M. (2006). Greed, altruism, and the gender wage gap. (Unpublished manuscript), Department of Economics, University of British Columbia. 1-40. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=954fc4206d8fe58191f3315cfa43ba38cdf98f75
• İnce, C., ve Gençay, İ. C. (2017). İşgören motivasyonu sağlamada kullanılan araçlar: Uludağ kış otellerinde bir araştırma. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 112-126. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tdtad/issue/33538/350228
• İşgör, İ. Y. (2017). Eğitim ve sağlık çalışanlarında psikolojik iyi oluş ve özgeciliğin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 423-438. doı: http://dx.doi.org/10. 7827/Turkish Studies.11439 ISSN: 1308-2140.
• İşler, Z. B., & Yorulmaz, B. (2024). Ebeveynleri boşanmış ve boşanmamış ilkokul öğrencilerinin değer düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 1422-1445. doı.10.51460/baebd. 1457778.
• Javed, L., & Javed, N. (2013). An empirical study on the factors that affect employee motivation and their relationship with job performance. International Journal of Management Sciences, 1(4), 114-124. Erişim adresi: https://d1wqtxts1xzle7. cloudfront.net/32371002/Paper_2-libre.pdf?
• Keleş, M., & Özkan, Y. (2018). Çevreci sivil toplum kuruluşu çalışanlarının sosyal sorumluluk ve özgecilik tutumlarının incelenmesi Ankara ili örneği. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 127-160. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/497114
• Konyalılar, N. (2020). Entelektüel sermaye ve inovasyonun çalışan performansına etkisi: Havacılık sektörü örneği, [Yayınlanmamiş Doktora Tezi], İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Kuşluvan, Z. (1999). Örgütlerde motivasyonun önemi ve kullanılan motivasyon araçları. İnsan Kaynakları ve Yönetim Dergisi, 3(3), 55-64. Erişim adresi: https://hrdergi.com/
• Meyer, J. P. ve Herscovitch, L. (2001) Commitment in the workplace. Toward a general model, Human Resource Management Review, 11, 299–326. https://doi.org/10.1016/ S1053-4822(00)00053-X
• Otoo, F. E. & Amuquandoh, F. E. (2014). An exploration of the motivations for volunteering: A study of international volunteer tourists to Ghana. Tourism Management Perspectives, 11, 51-57. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2014.04.001
• Özgür, E. (2006). Performans yönetimi ile motivasyon ilişkisi bir uygulama. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi,
• Özsoy, G., & Aksu, M. (2020). Otel işletmelerinde kullanılan motivasyon araçlarının işgören performansı üzerindeki etkisi: Edirne ili örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 4(1), 17-42. https://doi.org/10. 32958/gastoria.655492
• Pangastuti, R. L., & Kristanti, D. (2021). Influence organizational citizenship behavior and work motivation on job performance of PT JNE kota kediri. Jurnal Ekonomi & Bisnis JAGADITHA, 8(1), 48-60. https://doi.org/10.22225/jj.8.1.2786.48-60
• Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. https://doi.org/10.9779/pauefd.576186
• Roberts, G. E. & Reed, T. (1996). Performance Appraisal Participation, Goal Setting and Feedback. Review of Public Personnel Administration, 16(4), 29-60. https://doi.org/ 10.1177/0734371X9601600404
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-462. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
• Sabuncuoğlu, Z. & Tüz, M. (2008). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel Basım Yayım.
• Sahono, B., & Danim, S. (2022). Implementation of ınternet-based learning system with utilizing the web enhanced course model to enhance students' learning motivation. In Corolla International Conference, 2(1), 119-127. Erişim adresi: https://conference. yayasancec.or.id/cfc/index.php/intc/article/view/56
• Schwartz, C. E., Keyl, P. M., Marcum, J. P., & Bode, R. (2009). Helping others shows differential benefits on health and well-being for male and female teens. Journal Happiness Studies, 10(4), 431–448. doi:10.1007/s10902-008-9098-1
• Seligman, M., & Mather, P. (2002). Authentic happiness: using the nev positive psychology to realize your potantial for lasting fulfilment. New York: Simon and Schuster.
• Sezer, Ö., & Genç, H. (2018). The relation between altruism and positive perception and social comparison in preservıce teachers. The Journal of International Social Research, 11(58), 489-495. Erişim adresi: https://www.sosyalarastirmalar.com/
• Shi, Z., Rui, H., & Whinston, A. B. (2014). Content sharing in a social broadcasting environment: evidence from twitter. MIS Quarterly, 38(1), 123-142. https://www. jstor.org/stable/26554871
• Sonnentag, S., & Frese, M. (2002). Performance concepts and performance theory. Psychological management of individual performance, 23(1), 3-25.
• Steel, P., Svartdal, F., Thundiyil, T., & Brothen, T. (2018). Examining procrastination across multiple goal stages: A longitudinal study of temporal motivation theory. Frontiers in Psychology, 9(4), 1–16. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00327
• Şahin, E., & Arslan, A. (2023). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 47-73. DOI: https://doi.org/10.5281 /zenodo.7769250
• Şahin, Y. (2015). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, iyimserlik ve özgecilik düzeylerinin incelenmesi. [Yayınlanmamiş Yüksek Lisans Tezi], Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Töremen, F., ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 58-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47952/606710
• Tutar, H., ve Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin iş gören performansı üzerine etkisi: Ostim imalat işletmeleri çalişanlari üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(02), 196-218. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002162
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2016). Örgütsel Davranış, 7.Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi
• Uçar, N. (2025). Motivasyon Uygulamalarının Çalışan Personelin Performansı Üzerine Etkileri: Üniversite Çalışanları Örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Varışlı, N. (2022). Dönüşümcü liderlik uygulamalarının, çalışanların performansına etkilerine yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 2030-2049.
• Vasset, F., Marnburg, E., & Furunes, T. (2011). The effects of performance appraisal in the Norwegian municipal health services: a case study. Human Resources for Health, 9(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/1478-4491-9-22
• Vinoy Vincent, T., & Kumar, M. S. (2019). Motivation: Meaning, definition, nature of motivation. International Journal of Yogic, Human Movement and Sports Sciences, 4(1), 483-484. Erişim adresi: https://www.theyogicjournal.com/pdf/
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS applied scientific research methods. Ankara: Detay Publishing.
• Yılmaz, A., Esentürk, O. K., & İlhan, E. L. (2017). Sportsmanship tendency in terms of moral development of middle school students. Journal of Human Sciences, 14(4), 4969- 4988. Erişim adresi: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/ view/4869
• Yusoff, R. B., Ali, A. M., & Khan, A. (2014). Assessing reliability and validity of job performance scale among university teachers. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 4(1), 35-41. Erişim adresi: https://openalex.org/works/W2182386048