TÜRKİYE’DE GRUPLARLA SOSYAL HİZMET MÜDAHALELERİNE İLİŞKİN DENEYSEL ARAŞTIRMALAR: SİSTEMATİK DERLEME

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 273 - 296, 29.08.2025

Furkan Muzaffer Alataş , Merve Deniz Pak Güre

Öz

Özet
Amaç: Bu çalışma Türkiye’de grupla sosyal hizmet uygulamalarına ilişkin yapılmış araştırma makalelerini sistematik bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma, Türkiye’de grupla sosyal hizmet alanında yapılan deneysel araştırmaları inceleyen sistematik bir derlemedir. Bu sistematik derleme kapsamında, 2004–2024 yılları arasında yayımlanan Türkçe makaleler Google Scholar, Ulakbim TR Dizin, Web of Science ve DergiPark veri tabanlarında PRISMA protokolü doğrultusunda taranmış ve uygun kriterleri karşılayan 24 makale incelemeye alınmıştır. Veriler, araştırmacılarca hazırlanan inceleme formuyla toplanıp yapılan grup çalışmaları betimsel ve müdahale özellikleri açısından analiz edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya dâhil edilen makalelerin büyük çoğunluğunun 2016 sonrası yayımlandığı ve en fazla yayının 2018 ve 2020 yılında gerçekleştiği belirlenmiştir. Araştırmaların yarıdan fazlası nicel desende yapılmıştır. Çalışmalarda; sosyal hizmet bölümü öğrencileri, ergen kızlar, kadın hükümlüler, depresyon tanısı almış bireyler, diyaliz hastaları, sığınma evindeki kadınlar, huzurevi sakinleri, şehit aileleri ve ruh sağlığı profesyonelleri gibi farklı müdahale alanlarını temsil eden gruplarla çalışıldığı görülmüştür. Tüm grup çalışmaları yüz yüze gerçekleştirilmiş ve büyük çoğunluğu küçük gruplarla yürütülmüştür. Müdahale temaları arasında özsaygı, iletişim, problem çözme, sosyal destek, umutsuzluk, travma sonrası gelişim ve kişisel güçlenme öne çıkmıştır. Çalışmaların çoğunda grup süreci sonrası olumlu gelişmeler tespit edilmiş ve değerlendirme araçlarıyla bu gelişmeler ölçülebilir biçimde raporlanmıştır.
Sonuç: Elde edilen bulgular, grupla sosyal hizmet müdahalelerinin Türkiye’de farklı müracaatçı gruplarla yapıldığını ve özellikle psiko-sosyal destek alanında işlevsel sonuçlar ürettiğini göstermektedir. Ancak çalışmaların büyük kısmının genç ve çocuklara odaklanması, diğer dezavantajlı gruplara (kadınlar, kronik hastalar, engelliler, yaşlılar vb.) yönelik müdahalelerin henüz sınırlı kaldığını ortaya koymaktadır. Bu durum, grup temelli sosyal hizmet uygulamalarının çeşitlendirilmesi ve farklı hedef gruplara yaygınlaştırılması gerekliliğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Grup çalışması , Gruplarla sosyal hizmet , Mezzo düzey sosyal hizmet uygulaması

Etik Beyan

Bu çalışma, daha önce yayımlanmış araştırmaların sistematik olarak incelenmesine dayanmaktadır. Katılımcı verisi içermemesi nedeniyle etik kurul izni gerektirmemektedir.

A SYSTEMATIC REVIEW OF EXPERIMENTAL RESEARCH ON GROUP SOCIAL WORK INTERVENTIONS IN TÜRKİYE

Öz

Objective: This study aims to systematically review the research articles on group social work practices in Turkey.
Material and Method: This study is a systematic review of experimental research articles on group social work in Turkey. Within the scope of this systematic review, a literature search was conducted in accordance with the PRISMA protocol in Google Scholar, Ulakbim TR Index, Web of Science, and DergiPark databases for Turkish-language articles published between 2004 and 2024. A total of 24 articles that met the inclusion criteria were included in the analysis. Data were collected using a review form prepared by the researchers and the group studies were analyzed in terms of descriptive and intervention characteristics.
Results: It was determined that most of the articles included in the study were published after 2016 and the most intensive publication occurred in 2018 and 2020. The studies included diverse participant groups representing various fields of social work intervention, such as social work students, adolescent girls, female inmates, individuals diagnosed with depression, dialysis patients, women in shelters, elderly residents in nursing homes, families of martyrs, and mental health professionals. All group work was face-to-face, and the majority was conducted in small groups. Intervention themes included self-esteem, communication, problem solving, social support, hopelessness, posttraumatic development and personal empowerment. In most of the studies, positive developments were identified after the group process and these developments were measurably reported with evaluation tools.
Conclusion: The findings show that group social work interventions are carried out with different client groups in Turkey and produce functional results especially in the field of psycho-social support. However, the fact that most of the studies focus on youth and children reveals that interventions for other disadvantaged groups (women, chronically ill, disabled, elderly, etc.) are still limited. This situation points to the necessity of diversifying group-based social service practices and extending them to different target groups. In addition, the fact that most of the interventions are face-to-face suggests that there is a need for research on group work in digital environments.

Anahtar Kelimeler

Group work , Social work with groups , Mezzo level social work practice

Kaynakça

• Akarçay Ulutaş, D. ve Tuncay, T. (2020). Trafik kazası sonrası yetiyitimi yaşayan bireylerde travma sonrası gelişim üzerine bir grup çalışması. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (16), 1-22.
• Akgün, R. (2018). Grup çalışmasının kadın hükümlülerin sosyal sorun çözme becerilerine etkisi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4(9),129-137.
• Akgün, R. ve Duyan, V. (2017). Öfke kontrolü grup çalışmasının adam öldürme veya yaralama suçundan hüküm giymiş kadınların öfke kontrolü becerilerine etkisi. Journal of International Social Research, 10(53), 650-654.
• Akgün, R. ve Gökçearslan Çifci, E. (2010). Engelli̇ çocuğa sahip ailelerde güçlendirme yaklaşımı ve sosyal destek sistemi̇. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, (1), 23-36.
• Akgün, R. ve Polat Uluocak, G. (2010). Evlilikte etkili iletişim ve problem çözme: bir toplum merkezindeki kadınlarla gerçekleştirilen grup çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(23), 9-22.
• Akın, E. (2018). Meslek lisesi öğrencilerinin iletişim becerilerinin güçlendirilmesinde çözüm odaklı grup çalışmasının etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(6), 86-97.