Crystallographic Patterns in Architectural Monuments of Batman Region

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 577 - 589, 01.01.2012

Hacali Necefoğlu Azize Necefoğlu

Öz

The Azerbaijani professor of crystallography Khudu Mamedov who first inserted the term “crystallographic patterns” in scientific literature was characterized these kind of patterns that is widespread in Turkish world as follow: the edge of ornament elements draws the edge of the figure; maximal compactness of the ornament elements; the lack of background or transformation of background to ornament elements; minimization of the variety of ornament elements; symmetry is not used for form creation, in the process of the construction of crystallographic patterns, symmetry appears as a result of combination, not as a means of its formation that is characteristic of other ornaments. The symmetry of these kind of patterns are similar to the symmetry that is in the structure of natural crystal substances. The construction principles of crystallographic patterns are similar to the formation principles of crystals. The patterns that are made of plain geometric polygons are very widespread in architectural monuments. The patterns that are made of plain geometric formations such as triangle, quadrangle, hexagon are equivalent to the crystal structure of some inorganic compounds. The patterns that are made of Arabic letters and figures that are complicated as Arabic letters are similar to the structure of organic substances. Both kind of crystallographic patterns are found abundantly in the architectural monuments in Batman and the vicinity of it. In the report the reasons of similarity with crystal structure and crystallographic patterns, the history of these kind of patterns, expanding geography, information about effect areas of crystallographic patterns are given and the examples of crystallographic patterns that are widespread in architectural monuments in Batman and the vicinity of it is considered by visual demonstration materials. Furthermore the application of these and similar to these kind of patterns into handicrafts are demonstrated with concrete examples.

Anahtar Kelimeler

Crystallographic patterns, symmetry, crystall structures, architectural monuments, handicrafts

BATMAN VE YÖRESİ MİMARİ ANITLARINDA KRİSTALOGRAFİK MOTİFLER

Öz

Kristalografik motifler terimi ilk defa bilim literatürüne dahil eden Azerbaycanlı kristalografi profesörü Hudu Memmedov Türk dünyasında yaygın olan böyle motiflerin özelliklerini aşağıdaki gibi karakterize etmiştir: şekil sınırı şekil elemanları sınırı ile biter; şekil elemanları azami derecede yoğun yerleşir; arka plan olmaz, ya da arka plan şekil elemanına çevirirler; şekil elemanı çeşitliliğinden ve karmaşık şekil alma kurallarının sayısından tasarruf edilir; simetri biçim oluşturmak için kullanılmaz, ama motif oluştuğunda netice gibi meydana çıkar. Böyle motiflerdin simetrileri doğal kristal maddelerin yapılarındaki simetriye benzerler. Kristalografik motiflerin yapım ilkeleri kristallerin oluşum ilkeleri ile benzerdirler. Sade geometrik çokgenlerden yapılmış motifler mimari anıtlarda çok yaygındır. Üçgen, kare, altıgen gibi sade geometrik biçimlerden yapılmış motifler anorganik bileşiklerin bazılarının kristal yapılarına denktirler. Arap harfleri ve ona benzer karmaşık figürlerden yapılmış motifler ise organik maddelerin yapılarına benzerler. Her iki tür kristalografik motifler Batman ve yöresindeki mimari abidelerde bol bol rastlanmaktadır. Bildiride kristal yapıları ile kristalografik motifler arasındaki benzerliğin sebepleri, böyle motiflerin tarihi, yayılma coğrafyası, etki alanları hakkında bilgi verilerek, Batman ve yöresindeki mimari abidelerde yaygın olan kristalografik motif örnekleri görsel materyallerin gösterimi ile ele alınacaktır. Ayrıca bu ve benzer motiflerin el sanatlarında uygulanması somut örneklerle nümayiş ettirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kristalografik motifler, simetri, kristal yapıları, mimari abideler, el sanatları