Metafor Araştırma Yönteminin Kütüphane Hizmetleri Bağlamında Değerlendirmesi: Gaziosmanpaşa Üniversite Kütüphanesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 31 - 54, 30.06.2024

Hülya Akyüz , Sacit Arslantekin

https://doi.org/10.33721/by.1377249

Öz

Bu çalışmanın amacı üniversite kütüphanesi hizmetinin nasıl algılandığını metafor yardımı ile ölçmektir. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde (TOGÜ) görev yapan araştırma görevlilerinin üniversite kütüphanesi hizmetleri hakkında ürettikleri metaforlar incelenerek, hizmetlerin genel anlamda değerlendirilmesi yapılmıştır. Amaç doğrultusunda eş zamanlı iki farklı veri toplama aracı kullanılarak elde edilen veriler karşılaştırılmıştır. Veri toplama araçlarından biri 5’li likert sorulardan diğeri de likert sorulara karşılık gelecek metafor sorulardan oluşmaktadır. Çalışma TOGÜ araştırma görevlileri üzerinde uygulanarak TOGÜ Kütüphanesi hizmetleri değerlendirilerek araştırma görevlilerinin kütüphane hizmetleri hakkındaki ürettikleri metaforlar incelenmiştir. Elde edilen verilerin incelenmesinde lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Yapılan analizlere göre araştırma görevlileri kütüphane hizmetlerine ilişkin çoğunlukla olumlu metafor kullanmıştır. En fazla olumlu metaforu kütüphanenin ödünç verme hizmetleri için en fazla olumsuz metaforu ise kütüphanenin sahip olduğu koleksiyon için kullanmışlar. Çalışmada ulaşılan sonuçlara göre, araştırma görevlilerinin metaforlarda yapılan açıklamalar ile likert sorulara verdikleri cevaplar karşılaştırıldığında metafor sorularına daha içten ve objektif cevaplar verdiği görülmüştür. Metafor yöntemi ile kütüphaneler için daha nitelikli sonuçlar elde edilebilir düşüncesini kuvvetlendirmiştir. Ayrıca personel, koleksiyon, bina, danışma hizmetleri ve ödünç verme hizmetlerinin araştırma görevlilerinin kütüphane hakkında düşüncelerini etkileyen unsurlar olduğu ve bir kısım araştırma görevlisi tarafından kütüphanenin hala mekân olarak algılandığı ulaşılan bir diğer sonuçtur. Çalışma özgün değer olarak ülkemiz ve yurt dışı alan yazında metafor ve kütüphane ilişkisine yönelik nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı ilk çalışma olması açısından kütüphanecilik literatürüne katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Üniversite Kütüphane Hizmetleri, Nitel Araştırma Yöntemleri

Evaluation of Metaphor Research Method in the Context of Library Services: Case of Gaziosmanpaşa University

Öz

The aim of this study is to measure how university library services are perceived with the help of metaphors. By analyzing the metaphors produced by research assistants working at Tokat Gaziosmanpaşa University (TOGÜ) about university library services, a general evaluation of the services was made. For this purpose, two different data collection tools were used simultaneously and the data obtained were compared. One of the data collection tools consists of 5-point likert questions and the other consists of metaphor questions corresponding to likert questions. The study was applied on TOGU research assistants and TOGU Library services were evaluated and the metaphors produced by research assistants about library services were examined. Logistic regression analysis was used to analyze the data obtained. According to the analysis, research assistants used mostly positive metaphors about library services. They used the most positive metaphors for the lending services of the library and the most negative metaphors for the collection of the library. According to the results of the study, it was seen that the research assistants gave more sincere and objective answers to the metaphor questions when the explanations made in the metaphors and their answers to the likert questions were compared. It strengthened the idea that more qualified results can be obtained for libraries with the metaphor method. In addition, staff, collection, building, information services and lending services are the factors that affect the research assistants' thoughts about the library and some of the research assistants still perceive the library as a place. The study will contribute to the literature of librarianship in terms of being the first study in which qualitative and quantitative research methods are used together for the relationship between metaphor and library in the literature in Türkiye and abroad.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, University Library Service, Qualitative Research Methods

Kaynakça

• Agresti, A. (1996). An introduction to categorical data analysis. John Wiley and Sons. Inc.
• Baysal, J. (1982). Kütüphanecilik alanında yeni kavramlar araçlar yöntemler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Beck, G. F. (1978). The metaphor as a mediator between semanticand analogic modes of thought. Current Anthropology, 19(1), 83-97.
• Bordonaro, K. (2015). Scholarship as a conversation: A metaphor for librarian-esl instructor collaboration. Collaborative Librarianship, 7(2), 56-65.
• Bozkurt, B. (2008). Hizmet pazarlamasında müşteri memnuniyeti ve kütüphane hizmetlerinde bir uygulama: Muğla Üniversitesi merkez kütüphanesi örneği (Tez no: 226336) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Brown, K.ve Marek, K. (2005). Librarianship and change: A consideration of Weick's "drop your tools" metaphor. Library Administration and Management, 2(19), 68-74.
• Carlson, T.B. (2001). Using metaphors to enhance reflectiveness among preservice teachers. Journal of Physical Education, Recreation & Dance 72(1), 49-53.
• Creswell, J W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches=araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Eğiten Kitap.
• Creswell, J.W. Ve Plano Clark, V.L. (2014). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi.(Y. Dede ve S.B. Demir, Çev. Ed.). Anı Yayın.
• Çağlar, N.G. (2006). Üniversite kütüphanelerinde halkla ilişkiler ve başkent üniversitesi kütüphanesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Çelik, A. ve Uçak, N. (1993). Üniversite kütüphaneleri üzerine. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 115-121.
• Çelik, S. (2000). Üniversite kütüphaneleri: amaç, görev, işlev, yönetim ve örgüt yapısı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 1(2), 52-62.
• Demir, G. ve Güneş, A. (2016). Türkiye’de halk kütüphaneleri yöneticilerinin ideal kütüphane kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14(54), 134-151.
• Demir, C. ve Karakaş Yıldırım, Ö. (2019). Türkçe metaforlar ve metaforik anlatımlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(21), 1086-1096.
• Draaisma, D. (2007). Bellek metaforları. Metis Yayınları.
• Giesecke, J. (2011). Finding the right metaphor: Restructuring, realigning, and repackaging today’s research libraries. Journal of Library Administration, 1(51), 54-65
• Gooding, P. ve Terras, M. (2016). Inheriting library cards to Babel and Alexandria: Contemporary metaphors for the digital library. International Journal on Digital Libraries, 18(3), 207-222.
• Işığıçok, E. (2003). Bebeklerin doğum ağırlıklarını ve boylarını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon analiziyle araştırılması. A. Ünsal ve H. Güler (haz.). VI. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu. Gazi Üniversitesi. İslamoğlu, A.H. ve Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Beta.
• Johannsen, C. G. (2015). Library user metaphors and services: How librarians look at their users. De Gruyter Saur.
• Karataş, T. (2018). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kayaoğlu, H. D. (1999). Derme oluşturma ve geliştirme İ.Ü. Merkez Kütüphanesi’nde bütçe yönetimi. Mavibulut.
• Kennedy, C. (2007). Metaphor: Library [Master Theses, University of Cape Town]. https://open.uct.ac.za/handle/11427/8071 Krasner K. B. (2001). Survivor: The history of the library. History Magazine, 4, 1-7.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (G.Y. Demir, Çev.). İthaki Yayınları.
• Larner, F. (1998) The story of libraries: From the invention of writing to the computer age. Continuum Publishing.
• Lincoln, Y.S. ve Guba, E.G. (1985). Naturalistic ınquiry. Sage.
• Mahlios, M. Ve Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elemantary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227- 240.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. Mess Yayın.
• Nardini, R. F. (2001). A search for meaning: American library metaphors, 1876-1926. The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 71(2), 111-140.
• Nitecki, J.Z. (1979). Metaphors of librarianship: A suggestion for a metaphysical model. The Journal of Library History 14(1), 21-42.
• Nitecki, J. Z. (1981). An idea of librarianship: An outline for a root metaphor theory in library science. The Journal of Library History, 16(1), 106-120.
• Nitecki, D. (1993). Conceptual models of libraries held by faculty, administrators, and librarians: An exploration of communications in the chronicle of higher education. Journal of Documentation, 49(2), 260-277.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (Cilt 1). Kaan Kitabevi.
• Özdemir, Y., Aras, M. ve Özdemir, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin kariyer algılarına metaforik bakış: Türk, Azeri, Türkmen, Kazak ve Kırgız öğrenciler örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 5(4), 113-133.
• Pun, R.ve Lau, J. (2018). Hair and hairstyles as metaphors for librarians. 84th World Library and Information Congress. http://library.ifla.org/id/eprint/2245/1/142-pun-en.pdf
• Ratzan, L. (2005). The martial art librarian: Tai Chi as a metaphor for librarianship. https://ala-apa.org/newsletter/2005/06/17/the-martial-art-librarian-tai-chi-as-a-metaphor-for-librarianship/
• Saban, A. (2003). A Turkish profile of prospective elementary school teachers and their views of teaching. Teaching and Teacher Education, 19, 829-846.
• Satoh, Y., Nagata, H., Kytömaki, P. ve Gerrard, S. (2005). Evaluation of the university library service quality: Analysis through focus group interviews. Performance Measurement and Metrics, 3(6), 183-193. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/14678040510636748/full/html
• Sefercioğlu, N. (2004). Üniversite eğitiminde kütüphanelerin rolü. Doğan Atılgan (Haz.),Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümünün Kuruluşunun 50.Yılı Anısına içinde. Ankara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
• Smith, M. ve Yachnes, P. (1998). Scholar’s playgroundor wisdom’s temple? Competing methapors in a library electronic text center. Library Trends, 46(4), 718-731.
• Stoddart, R.A. (2013). Straight to the heart of things’ reflecting on library metaphors for impact and assessment. The Journal of Creative Lİbrary Practice. http://creativelibrarypractice.org/2013/10/29/straight-to-the-heart-of-things/
• Türk Dil Kurumu (2022). Metafor. Türk Dil Kurumu Sözlüğünden 24 Nisan 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• TOGÜ (2020). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Kütüphane Yönergesi. https://kutup.gop.edu.tr/depo/menuler/birim_10306/mevzuat_49/dosya_icerik/1388934/mevzuat_20200304155718.pdf
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• YÖK (2014). 2023'e Doğru Türkiye'de Üniversite Kütüphaneleri Mevcut Durum, Sorunlar, Standartlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Üniversite Kütüphaneleri Çalışma Grubu. https://kutuphane.adu.edu.tr/webfolders/files/20201211154726-J727BD80D65HFPOZ2LU3-GULBOZKURT-393836483.pdf