GAZZE TRAJEDİSİ: SORUMLULUK VE KAVRAMLARIN HAKLILAŞTIRMA İŞLEVİ

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 1, 61 - 83, 01.06.2009

Davut Ateş

Öz

27 Aralık 2008-18 Ocak 2009 tarihleri arasında İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırısı, bir insanlık trajedisi ortaya çıkarmıştır. Çatışmanın bir tarafında Gazze’yi 2007 yılından beri kontrol altında tutan Hamas, diğer tarafında ise İsrail yer almıştır. Hamas-İsrail çatışmasında tarafların kendi konumlarını uluslararası ilişkilerdeki bir kısım kavramlarla haklılaştırma yoluna gittiği gözlenmiştir. İsrail’in nefs-i mudafaa hakkı çerçevesinde hareket ettiği, Hamas’ın da İsrail işgaline karşı direniş sergilediği ifade edilmiştir. Tarafların bu girişiminin en önemli nedenlerinden biri, çatışma öncesinde, sırasında ve sonrasında ortaya çıkan trajedinin sorumluluğunu üstlenmek istememeleridir. Bu amaç, tarafların içinde bulundukları konumun bir gereğidir. Diğer yandan, taraflarca kullanılan bazı kavramların genel olarak uluslararası ilişkilerde özelde ise uluslararası hukukta ne anlama geldiğinin açıklığa kavuşturulması, İsrail ve Hamas’ın Gazze krizinde sahip olduğu sorumluluk paylarının belirlenmesine yardımcı olabilecektir. Bu çerçevede çalışmada, devlet, savaş, işgal, terör, direniş, nefs-i mudafaa, temsil ve uluslararası yükümlülükler gibi kavramlar Gazze bağlamında yorumlanmış ve meydana gelen krizin sorumluluğunun daha çok İsrail tarafında olduğu iddia edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Gazze, İsrail, Hamas, Filistin, Uluslararası Hukuk.

GAZA TRAGEDY: RESPONSIBILITY AND JUSTIFICATORY FUNCTION OF CONCEPTS

Öz

Israeli assault on Gaza between December 27, 2008 and January 18, 2009 has created a humanitarian tragedy. On the one side of the conflict Hamas took place which has been controlling Gaza since 2007, the other side was Israel. It has been observed that the parties in Hamas-Israel clash tended to justify their position by using some concepts of international relations. It has been commonly stated that Israel acted as a requirement of self-defence and Hamas demonstrated resistance against Israeli occupation. One of the most important reason for this act of the parties was that they did not want to undertake the responsibility of the tragedy before, during and after the confrontation. This goal is a necessity of their position in the context. Nevertheless, clarification of these concepts used by the parties in international relations in general and in international law in particular could help to determine the share of the responsibilities of Israel and Hamas in Gaza crisis. Within this framework in this essay, some concepts like state, war, occupation, terror, resitance, self-defense, delegation and international obligations are assessed in the context of Gaza and it is claimed that Israel is more responsible for the recent crisis

Anahtar Kelimeler

Gaza, Israel, Hamas, Palestine, International Law

Kaynakça

• Additional Protocol II (1977), Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts, 8/6/1977, www2. ohchr.org/english/law/pdf/protocol2.pdf, Erişim Tarihi 6/1/2009. (Cenevre Sözleşmesi IV’e Ek Protokol II).
• Al-Jazeerah (2009), ‘‘Mesha'al says we are working towards a political organization that represents all Palestinians’’, 29/1/2009, http://www.aljazeerah.info/ News/2009/January/, Erişim Tarihi 4/2/2009.
• Altıparmak, K. (2003), ‘‘Irak’tan Guantanamo’ya Savaş Esirleri’’, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 58, Sayı 2, 221- 231.
• Aral, B. (1998), ‘‘Soğuk Savaş Sonrasında ‘Siyasallaşan’ Uluslararası Hukuk ve Başlıca Mağdurları’’, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 53, Sayı 1, 37-57.
• Aras, B. (1997), Filistin İsrail Barış Süreci ve Türkiye, İstanbul, Bağlam Yayıncılık.
• Ateş, D. (2008), ‘‘Terör ve Yapısal Gerçekçilik: Küresel Anarşide Aktörlük İddiasının Kuramsal Açıklaması’’, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 1-23.
• Aydın, D. (2006), ‘‘Terör Eylemlerinin Siyasal Suç Açısından Değerlendirilmesi’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 2,
• Bacık, G. (2003), ‘‘İsrail-Filistin Barışı ve Uluslararası Sistem’’, Stradigma, Sayı 10, Kasım.
• Bell, A. (2008), ‘‘International Law and Gaza: The Assault on Israel’s Right to Self-Defense’’, Jerusalem Center for Public Affairs Jerusalem Issue Brief, Volume 7, No. 29, 28/1/2008.
• Benvenisti, E. (1993), International Law of Occupation, Princeton, Princeton University Press.
• Bezci, B. (2006), ‘‘İsyanın Sosyo-Politik Tarihselliği: Eşkiyalar, Partizanlar ve Teröristler’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 2, Sayı 7, 99-110.
• Boyle, F. (2000), ‘‘The Al Aqsa Intifada and International Law’’, Speech, 30/11/2000, www.ratical.org/co-globalize/fab113000.pdf, Erişim Tarihi 3/2/2009.
• Bronner, E. (2009), ‘‘Outcry Erupts over Reports that Israel Used Phosphorus Arms on Gazans’’, New York Times, 21/1/2009, http://www.nytimes.com/2009/01/22/world/middleeast/22phosphor us.html?fta=y, Erişim Tarihi 4/2/2009.
• Bruce, R. (2007), ‘‘Of Walls and Bantustans: Apartheid by Any Other Name’’, Erişim Tarihi 8/1/2009. Charter of the United Nations (1945), 26/6/1945, http://www.un.org/aboutun/ charter/. (Birleşmiş Milletler Şartı).
• Davis, I. (2006), ‘‘The Transatlantic Dimension to the Conlict in Lebanon: What Happened to the Responsibility to Protect’’, Basic Papers, No. 52, British American Security Information Council, August.
• Doebbler, C.F.J. (2007), ‘‘A Memorandum on the Crime of Genocide in Palestine’’, Publications/The+Crime+of+Genocide+in+Palestine.pdf, Tarihi 11/1/2009. Erişim
• Finkelstein, N. (2009), ‘‘The Facts about Hamas and the War on Gaza’’, 10/1/2009, http://www.middle-east-online.com/English/?id=29692, Erişim Tarihi 26/1/2009.
• Freedman, R.O. ed. (1998), The Middle East and the Peace Process: The Impact of the Oslo Accords, Gainesville, University Press of Florida.
• Geneva Convention IV (1949), Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War, 12/8/1949, www. bitterlemons.org/docs/4th-geneva.pdf, Erişim Tarihi 6/1/2009. (Cenevre Sözleşmesi IV).
• Genocide Convention (1948), Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, 9/12/1948, www.todaie.gov.tr/ihadm/ bm-ing/Genocide.pdf, Erişim Tarihi 6/1/2009. (Soykırım Sözleşmesi).
• Gisha (2008), Briefing, 31/1/2008, www.gisha.org, Erişim Tarihi 7/1/2009.
• Gresh, A. (2006), ‘‘Palestine Abandoned’’, Le Monde Diplomatique, 3/1/2006, Tarihi 16/1/2009. Erişim
• Halatçı, Ü. (2006), ‘’11 Eylül Saldırıları ve Afganistan Operasyonu’nun Bir Değerlendirmesi’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 2, Sayı 7, 80-98.
• Haaretz Israel News (2008a), ‘‘Haniyeh: Hamas would accept state under 1967 borders’’, 9/11/2008. http://www.haaretz.com, Erişim Tarihi 8/1/2009.
• Haaretz Israel News (2008b), ‘‘Barak: We'll use every resource to stop 'criminal' rocket fire from Gaza’’, 29/11/2008, http://www. haaretz.com/, Erişim Tarihi 2/2/2009.
• Khalil, A. (2005), ‘‘Israel, Palestine and International Law’’, Miskolc Journal of International Law, Volume 2, No. 3, 20-39.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1979), ‘‘Roma’daki Orta Doğu Kollokyumu 24-26 Eylül 1979’’, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 34, Sayı 1, 221-235.
• Mumcu, C. (2006), ‘‘Orta Doğu’da Siyasal Modernleşme Süreci ve Müzakere Kültürü’’, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 5, Sayı 10, 221-231.
• Oslo Accords (2009), http://www.palestinefacts.org/pf_1991to_now_oslo _accords.php, Erişim Tarihi 3/2/2009.
• Perdue, W.D. (1989), Terrorism and State: A Critique of Domination through Fear, New York, Praeger.
• Pizzey, A. (2009), ‘‘Did Israel Use A Banned Weapon?’’, 22/1/2009, http://www.cbsnews.com/stories/2009/01/22/eveningnews/main47 48346.shtml, Erişim Tarihi 4/2/2009.
• Press TV (2009), ‘‘Israel Vows Another War on Gaza’’, 1/2/2009, http://www.presstv.ir/ detail.aspx?id=84357&sectionid=351020202, 3/2/2009. Erişim Tarihi
• Program on Humanitarian Policy and Conflict Research (PHPCR) (2007), ‘‘From Legal Theory to Policy Tools: International Humanitarian Law and International Human Rights Law in in the Occupied Palestinian Territory’’, Policy Breaf, Harvard University, May, www.hpcr.org, Erişim Tarihi 6/1/2009.
• Rapoport, D.C. (1977), ‘‘Politics of Atrocity’’, İçinde: Y. Alexander ve S.M. Finger ed. Terrorism: Interdisciplinary Perspectives, New York, John Jay Press.
• Rome Statute (1998), Rome Statute of International Criminal Court, 17/7/1998, Statute_120704-EN.pdf, Erişim Tarihi 6/1/2009. (Roma Statüsü).
• Ross, C. (2006), Before the Blaze the Spark: The Nature of Armed Resistance and Its Motivations in World War II, M.A. Thesis, Washington State University Department of History, May.
• Schmid, A.P. (2004), ‘‘Frameworks for Conceptualizing Terrorism’’, Terrorism and Political Violence, Volume 16, No. 2, 197-221.
• Shlaim, A. (2009), ‘‘How Israel brought Gaza to the brink of humanitarian catastrophe’’, The Guardian, 7/1/2009.
• Syvko, L. (2007), ‘‘Law of Occupation’’, Kyiv Student Journal of International Law, No. 7.
• Taşdemir, F. (2006), ‘‘Uluslararası Anarşiye Giden Yol: Uluslararası Hukuk Açısından Önleyici Meşru Mudafaa Hakkı’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 75-89.
• The Hague Regulations (1907), Convention (IV) respecting the Laws and Customs of War on Land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land, 18/10/1907, http://www.icrc. org/ihl.nsf/385ec082b509e76c41256739003e636d/1d1726425f695 5aec125641e0038bfd6, Erişim Tarihi 6/1/2009. (Lahey Sözleşmesi IV’e Ek Düzenlemeler).
• The Observer (2009), ‘‘Hamas Fights to Rebuild Gaza in New Battle for Hearts and Minds’’, 25/1/2009, http://www.guardian.co.uk/world/ 2009/jan/25/gaza-hamas, Erişim Tarihi 2/2/2009.
• United Nations (2007), ‘‘Report of the Special Committee to Investigate Israeli Practices Affecting the Human Rights of the Palestinian People and Other Arabs of the Occupied Territories’’, No. A/61/500/Add.1, 8/6/2007.
• Uz, A. (2007), ‘‘Teori ve Uygulamada Self-Determinasyon Hakkı’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 3, Sayı 9, 60-81.
• Yapıcı, U. (2006), ‘‘Uluslararası Hukukta Terörizme Karşı Kuvvet Kullanımı Sorunu’’, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 2,