HALK BİLİMİNİN DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 19 - 38, 30.06.2022

Fatoş Yalçınkaya

Öz

Halk bilimi, konu yelpazesi bakımından en zengin bilim dallarından biridir. İnsan ve onun ürettiği her şeyle ilgilenen bir bilim dalı olduğundan bütün bilimlerin kavşak
noktasında yer alır. Halk bilimi kendisine has inceleme ve araştırma yöntemleri olan bir bilim dalıdır. Fakat zaman zaman ele alıp incelediği konunun çok yönlü ve
karmaşık olması halk bilim çalışmalarını çıkmaza sokar. Disiplinlerarası çalışma yöntemi halk bilimini düşmüş olduğu bu sıkıntıdan kurtarabilir. Halk bilimi ürünleri karmaşık bir yapıya sahiptir. Halk bilgisi ürünlerini incelerken tek bir disiplinin kuram ve yöntemleriyle incelemek sadece bir disiplinin bakış açısıyla üretilen sonuçları ortaya koyacaktır. Oysa böylesi karmaşık problemlerin tam ve iyi analiz edilip doğru sonuçlara ulaşılması ancak disiplinlerarasılıkla mümkün olacaktır. Bazı disiplinler, özellikle halk bilimi gibi çok yönlü disiplinler, disiplinlerarası çalışmayı zorunlu kılar. Başlangıçta her disiplin var olma savaşı verdiğinden sadece kendi disiplininin araç-gereçlerini, yöntemlerini, kuram ve yaklaşımlarını kullanmışlardır. Zamanla bu durum bazı disiplinleri kısır döngüye sokmuştur. Disiplinlerarasılık, disiplinlerötesi ve
çokdisiplinlik bu ihtiyaçlardan doğmuştur. Toplumsal ve kültürel ürünlerin çözümlenmesinde tek disiplinin işe koşulması, karmaşık olan sorunun bir yönünü çözüme ulaştıracaktır. Oysaki disiplinlerarası veya disiplinlerötesi çalışma yöntemleri sorunu çok yönlü ele alıp incelendiğinden elde edilecek sonuç daha güvenilir ve geçerli
olacaktır. Disiplinlerarası çalışmalar günümüzde gittikçe artmaktadır. Bu tür çalışmaların daha da artması için disiplinlerötesi veya çokdisiplinli çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu tür çalışmalar insanlara farklı bakış açısı kazandırıp insanların ufkunu açacaktır. Disiplinlerötesi ve çokdisiplinli çalışmaların önünde birçok engel
bulunmaktadır. Bu engellerin kaldırılması disiplinlerarası çalışmalara hız kazandıracaktır. Disiplinlerarası, disiplinlerötesi ve çokdisiplinli çalışmalar halk bilgisi ürünlerinin eksiksiz analiz edilmesine yardımcı olacaktır. Halk bilimi; sosyoloji, antropoloji, dil bilim, tarih, coğrafya, din bilim, güzel sanatlar vb. birçok bilim dalıyla yakın ilişki içindedir. Böylesi bir ilişki, birlikte çalışmayı gerekli kılmaktadır. Aksi takdirde yapılmış her çalışma bir yönüyle eksik kalacaktır.

Anahtar Kelimeler

Disiplinlerarasılık, çokdisiplinlilik, disiplinlerötesilik, halk bilimi, kültür

The Relations of Folklore with Other Disciplines

Öz

Folklore is one of the richest branches of science in terms of subject range. Since it is a branch of science that deals with man and everything he produces, it is at the crossroads of all sciences. Folklore is a branch of science with its own examination and research methods. However, the multifaceted and complex nature of the subject, which is dealt with and examined from time to time, puts the studies of Folklore in a dead end. Interdisciplinary working methods can save Folklore from this trouble. Folklore products have a complex structure. Examining Folklore products with the theories and methods of a single discipline will reveal the results produced from the perspective of only one discipline. However, such complex problems can be fully and well analyzed and accurate results can only be achieved through interdisciplinarity. Some disciplines, especially multi-disciplinary disciplines such as Folklore, require interdisciplinary work. In the beginning, since each discipline was
fighting for existence, they only used the tools, methods, theories and approaches of their own discipline. Over time, this situation has put some disciplines in a vicious circle. Interdisciplinarity, transdisciplinary and multidisciplinary were born out of these needs. The use of a single discipline in the analysis of social and cultural
products will solve only one aspect of the complex problem. However, the result will be more reliable and valid since the interdisciplinary or transdisciplinary working methods deal with the problem from a multi-faceted perspective. Interdisciplinarity studies are increasing day by day. Transdisciplinarity or multidisciplinarity studies are needed to increase such studies. Such studies will give people a different perspective and broaden their horizons. There are many obstacles to transdisciplinarity and multidisciplinarity studies. Removing these obstacles will accelerate interdisciplinary studies. Interdisciplinary, transdisciplinarity and multidisciplinarity studies will assist in the complete analysis of Folklore products. Folklore; Sociology, Anthropology, Linguistics, History, Geography, Religion, Fine Arts etc. It is closely related to many branches of science. Such a relationship requires working together. Otherwise, every work that has been done will be incomplete in some way.

Anahtar Kelimeler

Interdisciplinarity, Multidisciplinary, Transdisciplinary, Folklore, Culture

Kaynakça

• Akın, B. (2018). Kültürel Bellek ve Müzik, Eurasian Journal of Music and Dance, (13), 101-117.
• Akın, B. (2020). Türk Halk Bilimi Çalışmalarında Müziğin İşlevselliği Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. Millî Folklor, (127), 172-185.
• Aydın, A. (1999). Prof. Dr. Oktay Efendiyev: “Safavi Devleti, Bir Kızılbaş Türk Devletiydi”. Milli Folklor, (44), 91-99.
• Baltalimanı. (t.y.) Bilim Tarihi ve Bilim Dalları. Erişim adresi: http://www.baltalimani.com/pdf/BilimTarihiveBilimDallari.pdf
• Boratav, P. N. (1984). Köroğlu Destanı. Adam Yayınları.
• Caynakova, A. (Haz.). (2004). Caňıl Mırza (Abdıbalık Çorabayev Varyantı). (Mehmet Aça, Akt.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çınar, G. K. (2001). İki Büyük Türk Hakanı Şah İsmail ve Şeybani Han Arasındaki Söz Düellosu. History Studies, 3(2), 75-87.
• Dilek, İ. (Haz.). (2007). Altay Destanları II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ersal, M. (2016). Alevilik Kavramlar ve Ocak Sistemi Çubuk Havzası Örneği, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi.
• Garriyev, B. A. (2007). Türk Dünyasında Köroğlu Anlatmaları. (Fikret Türkmen, Muvaffak Duranlı, Feyzullah Rahmankul, Çev.). Türk Dil Kurumları Yayınları.
• Keskin, A. (2019). Alkışlar ve Kargışlar Örnekleminde Folklor ve Disiplinlerarasılık. 1. Baskı. Akçağ Yayınları.
• Topdemir, H. G., Unat, Y. (2014). Bilim Tarihi. 7. Baskı. Pegem Akademi Yayınları.
• Ulusoy, G. (2007). Disiplinlerarası Araştırma ve Eğitim. Değişim Çağında Yüksek Öğretim: Global Trendler- Paradigmal Yönelimler. (Coşkun Can Aktan Ed.). Birinci Baskı. İzmir: Yaşar Üniversitesi, 389-398.
• Yarımca, Ö. (2011). Disiplinler Arası Yaklaşıma Dayalı Bir Durum Çalışması. Akademik Bakış Dergisi, (25), 1-22.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinler Arası Öğretim Kavramı ve Programlar Açısından Doğurduğu Sonuçlar. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi,(12),89-94.