THE ONTOLOGICAL ANALYSIS OF ÂŞIK VEYSEL’S “DALGIN DALGIN SEYREYLEDİM ÂLEMİ" POETRY

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 111 - 123, 30.12.2023

Enis Yalçın

Öz

Ontology, which emerged as a result of the efforts of philosophers to comprehend the essence of existence, has been the field of interest of many thinkers from the ancient age to the modern period. When it comes to the modern period, a link has been established between art and ontology, thus the concept of art ontology has developed. By drawing attention to the existence strata in the works of art, a scientific and theoretical method aimed at reaching the essence of the work of art was developed. The ontological analysis method is a method that can be applied to various fields till from painting to music, from literature to architecture. In the ontological analysis method, the work is considered as a multi-layered structure. Accordingly, the work has an external structure consisting of sounds and corresponding to the real existence field; the work also has an internal structure consisting of interconnected layers that form the world of meaning and signify the area of irreal existence. All the layers that make up the external and internal structure are a whole built on each other. At the bottom is the sound layer that constitutes the external structure of the poem. On the sound layer, there are layers of meaning, object, character and destiny that constitutes the internal structure of the poem. By analyzing the literary work with the ontological analysis method, both the aesthetic quality of the work is revealed and the universal message that the work wants to give is reached.
In this study, Aşık Veysel's poem titled Dalgın Dalgın Seyreyledim Âlemi will be examined by dividing it into layers according to the ontological analysis method. In this context, Veysel's language and style will be evaluated by considering the sound layer that constitutes the internal structure of the poem, By analyzing the layers of meaning, object, character and destiny that make up the inner structure of the poem, it will be tried to reach the essence that Veysel wanted to give in his poem. In this way, both the aesthetic quality of the work and the universal message that the work contains will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, aesthetics, ontology, art ontology, unity of existence

ÂŞIK VEYSEL’İN “DALGIN DALGIN SEYREYLEDİM ÂLEMİ” ŞİİRİNİN ONTOLOJİK TAHLİLİ

Öz

Filozofların varlığın özünü kavrama çabalarının bir sonucu olarak ortaya çıkan ontoloji, Antik çağdan modern döneme kadar birçok düşünürün ilgi alanı olmuştur. Modern döneme gelindiğinde sanat ve ontoloji arasında bir bağ kurulmuş, bu sayede sanat ontolojisi kavramı gelişmiştir. Sanat eserlerindeki varlık tabakalarına dikkat çekilmesiyle de sanat eserinin özüne inmeyi amaçlayan bilimsel ve kuramsal bir metodun gelişmesi sağlanmıştır. Ontolojik tahlil metodu resimden müziğe, edebiyattan mimariye kadar çeşitli alanlara uygulanabilen bir yöntemdir. Ontolojik tahlil metodunda eser çok katmanlı bir yapı olarak düşünülür. Buna göre eserin seslerle örülü, real varlık alanına karşılık gelen bir dış yapısı; anlam dünyasını oluşturan irreal varlık alanını imleyen birbiriyle bağlantılı tabakalarla örülü bir de iç yapısı vardır. Dış yapıyı ve iç yapıyı oluşturan bütün tabakalar birbiri üzerine kurulmuş bir bütünlük arz eder. En altta şiirin dış yapısını oluşturan ses tabakası, onun üzerinde de şiirin iç yapısını oluşturan anlam, nesne, karakter ve kader tabakaları yer alır. Edebiyat eserinin ontolojik tahlil metoduyla çözümlenmesiyle hem eserin estetik niteliği ortaya koyulmakta hem de eserin vermek istediği evrensel iletiye ulaşılması sağlanmaktadır.
Bu çalışmada, Âşık Veysel’in Dalgın Dalgın Seyreyledim Âlemi başlıklı şiiri ontolojik tahlil metoduna göre tabakalara ayrılarak incelenecektir. Bu bağlamda şiirin dış yapısını oluşturan ses tabakası ele alınarak Veysel’in dili ve üslubu değerlendirilecek; şiirin iç yapısını oluşturan anlam tabakası, nesne tabakası, karakter tabakası ve kader tabakası incelenerek de Veysel’in şiirinde vermek istediği öze ulaşılmaya çalışılacaktır. Bu sayede hem eserin estetik niteliği hem de eserin içerisinde barındırdığı evrensel ileti ortaya çıkarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, estetik, ontoloji, sanat ontolojisi, vahdeti vücut

Kaynakça

• Bayram, Y. (2003). Ontolojik Analiz Metodu ve Bir Uygulama. Yom Sanat, 12, 12-15.
• Bekki, S. (2021). Halk Müziğinin Seyyar Radyosu Âşık Veysel. İstanbul: Muhit Kitap.
• Bekki, S. (2022a). Gökten İnen Ses: Türkü ve Âşık Veysel. Muhit, 26, 82-84.
• Bekki, S. (2022b). Kendini Yazdıran Sanatkâr: Âşık Veysel. (Süleyman Şenel, Haz.), Âşık Veysel (ss. 492-513) içinde. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Bele-diyesi Yayınları.
• Bilir, D. G. (2020). Türk Öykücülüğünde Ölüm: Ontolojik ve Fenomenolojik Bir Yaklaşım (1950-1959). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Edis Aydoğan, S. İ. (2021). Âşık Veysel’in ‘Beni Hor Görme Gardaşım’ Başlıklı Şiirine Ontolojik Bir Bakış. (Murat Öztoprak ve İrfan Polat, Ed.), Yılmaz Önay Armağan Kitabı (ss. 463-473) içinde. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Hartmann, N. (1998). Ontolojinin Işığında Bilgi. (Harun Tepe, Çev.), Ankara: Tür-kiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kanter, M. F. (2022). Ontolojik Eleştiri Kuramı. (Veysel Şahin, Ed.), Edebiyat Kuramı ve Eleştiri (ss. 553-580) içinde. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tunalı, İ. (2014). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılap Kitap.
• Yılmaz, S. S. (2016). Âşık Veysel’in ‘Çarık-Mes Konuşması’ Adlı Şiirinin Ontolo-jik Tahlili. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 40 (1), 389-404.
• Yılmaz, T. (2017). Hilmi Yavuz’un “Ney” Şiiri Üzerine Ontolojik Analiz Meto-duyla Çözümleme Denemesi. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebi-yatı Araştırmaları Dergisi, 6 (12), 151-162.
• Yiğitbaş, M. (2020). Yunus Emre’nin Didaktik Bir Gazeline Ontolojik Yaklaşım. (Nadir İlhan, Ahmet Doğan ve Fatih Koyuncu, Ed.), Uluslararası Yunus Em-re ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Gelişimi Sempozyumu (Kırşehir, 4-6 Ekim 2018) (ss. 348-352) içinde. Kırşehir: Kırşehir Belediyesi Yayınları.
• Yücedoğru, T. (2011). Tekvin. TDV İslam Ansiklopedisi (ss. 388-390) içinde. C. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.