AFFETME: KURAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, , 578 - 607, 27.12.2020

Naciye Güven , Tuğçe Erdem

https://doi.org/10.35452/caless.2020.31

Cited By: 3

Öz

Pozitif psikolojiye yönelik ilginin artmasıyla birlikte affetme kavramı üzerinde yapılan araştırmalar da artış göstermiştir. Affetme kavramının kökenini dini inançlar oluşturmuş olsa da affetme, zaman geçtikçe farklı disiplinler içerisinde de kendine yer bulmuştur. Tek bir affetme tanımı oluşturulamamakla birlikte genel bakış açısıyla affetme kişinin yaşadığı negatif deneyimlere yönelik hissettiği olumsuz duyguları, bilinçli bir çaba ile olumlu hâle çevirmesi olarak ifade edilebilir. Bu makalede; affetme kavramı, affetme ile sıklıkla karıştırılan kavramlar, kendini affetme, başkalarını affetme ve durumu affetme, affetme sürecine yönelik geliştirilen modeller, affetme sürecini kolaylaştıran ve zorlaştıran etmenler, affetme sürecinde mağdurun ve suçlunun sahip olduğu kişilik özelliklerinin etkisi, affetmenin taraflara sağladığı faydalar ve affetme ile ilgili yapılan araştırmalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikoloji, Affetme, Kuram

FORGIVENESS: A THEORETICAL ASSESSMENT

Öz

With the increase of interest in positive psychology, the number of studies on forgiveness as a term increased, too. Although the roots of forgiveness as a term lies under religious beliefs, as time has passed, the term has found its place in other disciplines. In spite of the difficulty in providing only one definition for the term, it can be defined in broad terms as the transformation of the negative feelings that someone has towards unpleasant experiences into positive with conscious effort. In this article, the following is examined; the term ‘forgiveness’, other terms that are often mistaken for forgiveness, different aspects of forgiveness; forgiving oneself, others and the situation itself, different models that are developed for the process of forgiving, the factors that make the forgiveness process easier or harder, the effects of the personal qualities of the victim and the guilty, the benefits of forgiving for both parties and the research on forgiveness.

Anahtar Kelimeler

Positive Psychology, Forgiveness, Model

Kaynakça

• Adam Karduz, F.F. (2019). Affetme eğilimi kazandırmaya yönelik psikoeğitim programının affetme eğilimi kazandırma ve beş faktör kişilik özellikleri üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Akbulut, Z. (2018). İmago yaklaşımına dayalı grupla psikolojik danışma uygulamalarının evli çiftlerin affetme ve mutluluk düzeyine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Akgün, C. (2016). Affetmenin koşulu: Utanmak ve söz vermek. Psikeart, 47, 6-11.
• Arslan, S. (2019). Öğretmen adaylarında kişilerarası tarz, affetme ve evlilik tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Asıcı, E. (2019). Çocuk ve ergenlere yönelik affetme müdahaleleri: Sistematik gözden geçirme. Psikoloji Çalışmaları, 39 (2), 429-457.
• Asıcı, E. (2013). Öğretmen adaylarının affetme özelliklerinin öz-duyarlık ve benlik saygısı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Asıcı, E. (2018). Affetme odaklı grup rehberliğinin ergenlerin saldırganlık ve öznel iyi oluşları üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aslan, G. A. (2016). Üniversite öğrencilerinin affetme davranışları, yaşam doyumları ve sürekli öfke düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baskin, T.W. ve Enright, R.D. (2004). Intervention studies of forgiveness: A meta-analysis. Journal of Counseling and Development, 82, 79-90.
• Baumeister, R.E., Exline, J.J. ve Sommer, K.L. (1998). The victim role, grudge theory, and two dimensions of forgiveness. E.L.Worthington (Ed.), Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological speculations (s.79-107). Pennsylvania: Templeton Foundation Press.
• Bayar, Ö. (2015). Romantik ilişkilerde aldatma ve affetme: Empatinin rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Besim, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde affetme, bitirilmemiş işler ve öfke (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Boon, S. ve Sulsky, L. (1997). Attributions of blame and forgiveness in romantic relationships: A policy-copturing study. Journal of Social Behavior and Personality, 12(1), 19-45.
• Bowman, I.G. (2003). Exploring the retrospective experience of self forgiveness in psychotheraphy (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Pretoria, South Africa.
• Braithwaite, S. R., Mitchell, C. M., Selby, E. A. ve Fincham, F. D. (2016). Trait forgiveness and enduring vulnerabilities: Nevroticism and catastrophizing influence relationship satisfaction via less forgiveness. Personality and Individual Differences (94), 237- 246.
• Brown, R.P. (2004). Vengeance is mine: Narsisizm, vengeance and the tendency to forgive. Journal of Research in Personality, 38, 576-584.
• Bugay, A. (2010). Kendini affetmeyi yordayan sosyo-bilişsel, duygusal, davranışsal faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Bugay, A. ve Demir, A. (2011). Hataya ilişkin özelliklerin başkalarını affetmeyi yordaması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi (35), 8-17.
• Bugay, A. ve Demir, A. (2012). Affetme artırılabilinir mi?: Affetmeyi geliştirme grubu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (37), 96-106.
• Ceyhan, C.H. (2019). Evli bireylerin bağlanma stilleri ve psikolojik ihtiyaçları ile affetme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Çardak, M. (2012). Affetme yönelimli psiko-eğitim programının affetme eğilimi, belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik iyi oluş, sürekli kaygı ve öfke üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çolak, T.S. (2014). Affetme esnekliği kazandırmada logoterapi yönelimli grupla psikolojik danışmanın etkililiği (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Dolunay Cuğ, F. (2015). Öznel iyi oluşun yordayıcıları olarak kendini affetme, öz-duyarlılık, öznel yaşam enerjisi ve mutluluğa yönelim (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Enright, R. D. (1996). Counseling within the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self forgiveness. Counseling and Values, 40 (2), 107-126.
• Enright, R.D. (2001). Forgiveness is a choice: a step by step process for resolving anger and restoring hope. Washington: American Psychological Association.
• Enright, R.D. ve Coyle, C.T. (1998). Researching the process model of forgiveness within psychological ınterventions. E.L. Worthington içinde, Dimensins of forgiveness: Psychological research and theological perspectives (s.139-161). Pennsylvania: Templeton Foundation Press.
• Enright, R.D. ve The Human Development Study Group (1996). Counseling within the forgiveness friad: On forgiving, receiving, forgiveness and self-forgiveness. Counseling and Values, 4, 107-126.
• Exline, J.J., Baumeister, R.F., Bushman, B.J., Campbell, W.K. ve Finkel, E.J. (2004). Too proud to let go: Narcissistic entitlement as a borrier to forgiveness. Journal of Personality and Social Psychology, 87 (6), 894-912.
• Fincham, F. D. (2000). The kiss of the porcupines: From attributing responsibility to forgiving. Personal Relationships, 7, 1-23.
• Freedman, S.R, ve Enright, R.D. (1996). Forgiveness as an intervention goal with incest survivors. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64, 983–992.
• Gauche, M. ve Mullet, E. (2005). Do we forgive physical aggression in the same way that we forgive psychological aggression? Aggressive Behavior, 31 (6), 559-570.
• Goldgarb, J.C. (2005). The emergence, expression and integration of forgiveness: A psychodynamic explaration and case study (Yayımlanmamış doktora tezi). Alliant International University, San Diego.
• Gümüşçağlayan, G. (2018). Psikolojik danışman adaylarının affetme düzeyleri ile psikolojik belirtileri arasındaki ilişkide empatinin aracılık rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Gündüz, Ö. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Affetmeyi Yordayan Değişkenlerin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gürbüz, E. (2016). Evlilik içinde aldatılan bireylerin affetmelerini yordamada bağlanma stilleri ve psikolojik sağlamlığın rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul
• Hall, J.H. ve Fincham, F.D. (2005). Self-forgiveness: The stepchild of forgiveness research. Journal of Social and Clinical Psychology, 24 (5), 621-637.
• Hall, J.H. ve Fincham, F.D. (2008). The temporal course of self-forgiveness. Journal of Social and Clinical Psychology, 27 (2), 174-180.
• Halisdemir, D. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları, kendini affetme düzeyleri ve geçmişe yönelik anne kabul-red algıları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Hargrave, T. (2001). Forgiving the devil: Coming to terms with damaged relationships. Phoenix: Tucker & Theisen.
• Hargrave, T. ve Sells, J.N. (1997). The development of a forgiveness scale. Journal of Mariatal and Family Theraphy, 23, 41-62.
• Hefferon, K. ve Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji kuram, araştırma ve uygulamalar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hortwitz, L. (2005). The capacity to forgive: Intrapsychic and developmental perspectives. Journal of the American Psychoanalytic Association. 53 (2), 485-511.
• Kaya, F. (2015). Üniversite öğrencilerinin affetme ve mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişki: duygusal zekânın aracı rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kaya, Ö. S. ve Orçan, F. (2019). Mutluluğun empati, affetme ve yaşam doyumu arasındaki aracı rolü: Bir yol analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 540-554.
• Keleş, A. (2018). Evlilik kalitesi ile affetme, ikili ilişkilerde güven ve mizah tarzları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Küçüker, D. (2016). Affetme, affetmeme, bilişsel esneklik, duygu düzenleme ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Lawler, K.A., Younger, J.W., Piferi, R.L., Jobe, R.L., Edmondson, K.A. ve Jones, W.H. (2005). The unique effects of forgiveness on health: An exploration of pathways. Journal of Behavioral Medicine, 28 (2), 157-167.
• Mameghani, S.S. (2017). Türkiye ve İran’daki üniversite öğrencilerinin affetme, tolerans ve mutluluk düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• McCullough, M.E., Bellah, C.G., Kilpatrick, S.D. ve Johnson, J.L. (2001). Vegnefulness: Relationships with forgiveness, rumination, well-being and the big five. Personality and Social Psychology, 27 (5), 601-610.
• McCullough, M.E., Exline, J.J. ve Baumeister, R.F. (1998). An annotated bibliography of research on forgiveness and related concepts, E.L. Worthington içinde, Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological perspectives (s. 193-317). Pennsylvania: Templeton Foundation Press.
• McCullough, M.E. (2000). Forgiveness as human stenght: Theory, measurement and links to well-being. Journal of Social and Clinical Psychology, 19 (1), 43-45.
• McCullough, M.E. (2001). Forgiveness: Who does it and how do they do it? Current Directions in Psychological Science, 10 (6), 194-197.
• McCullough, M.E. ve Worthington, E.L. (1999). Religion and the forgiving personality. Journal of Personality, 67 (6), 1141-1164.
• McCullough, M. E., Worthington, E. L. ve Rachal, K. C. (1997). Interpersonal forgiving in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 73, 321-336.
• Murdock, N.L. (2012). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları. (F. Akkoyun, Çev.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Noreen, S., Bierman, R. N. ve MacLeod, M. D. (2014). Forgiving you is hard, but forgetting seems easy: Can forgiveness facilitate forgetting? Psychological Science, 25, 1295-1302.
• Oral, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin affetme düzeylerinin öz anlayış, kişiler arası hataya ilişkin ruminasyon ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Raskin, R. ve Terry, H. (1998). A principal components analysis of the narcissistic personality inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54 (5), 890-902.
• Rusbult, C.E. ve Buunk, B.P. (1993). Commitment process in close relationships: An interdependence analysis. Journal of Social and Personal Relationships, 10 (2), 175-204.
• Rusbult, C.E., Verette, J., Whitney, G.A., Slovik, L.F. ve Lipkus, I. (1991). Accommodation processes in close relationships: Theory and preliminary empirical evidence. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 53-78.
• Rye, M.S. ve Pargament, K.I. (2002). Forgiveness and romantic relationships in college: Can it heal the wounded heart? Journal of Clinical Psychology, 58 (4), 419-441.
• Satıcı, S.A. (2016). Üniversite öğrencilerinin affetme, intikam, sosyal bağlılık ve öznel iyi oluşları: farklı yapısal modellerin denenmesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Scobie, E.D. ve Scobie, G.E.W. (1998). Domoging events: The perceived need for forgiveness. Journal of the Theory of Social Behaviour, 28, 373-401.
• Sells, J.N. ve Hargrave, T. (1998). Forgiveness: A review of the theoretical and empirical literature. Journal of Family Theraphy, 20 (2), 21-36.
• Seyfi, S. (2017). Evli bireylerin aldatma eğilimleri ve affetme düzeylerinin bağlanma stillerine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi,
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Şahin, M. (2013). Affedicilik ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Şamatacı, G. (2013). Romantik ilişkilerde affetme: Transaksiyonel analiz ego durumları açısından bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Taysi, E. (2007). İkili ilişkilerde bağışlama: İlişki kalitesi ve yüklemelerin rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., ve Billings, L. S. (2005). Dispositional forgiveness of self, others and situations. Journal of Personality, 73, 313-359.
• Topbaşoğlu Altan, T. ve Çivitçi, A. (2017). Öfke ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide affetmenin düzenleyici rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (9), 308-327.
• Toussaint, L. ve Webb, J.R. (2005). Theoretical and empirical connections between forgiveness, mental health and well-being, E.L. Worthington içinden, Handbook of forgiveness (s. 349-362). New York: Routledge.
• Toussaint, L., Williams, D.R., Musick, M.A. ve Everson, S.A. (2001). Forgiveness and health: Age differences in a US probability sample. Journal of Adult Development, 8 (4), 249-257.
• Tunç, E. (2015). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkilerinde yaşadıkları istismar ile ilişki doyumu, affetme ve kıskançlık düzeylerinin arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Tüccar, E. (2015). Engellilerde affetme ve yaşam kalite düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• Tse, W. S. ve Yip, T. H. (2009). Relationship among dispositional forgiveness of others, interpersonal adjustmentand psychological well-being: Implication for interpersonal theory of depression. Personality and Individual Differences, 46, 365-368.
• Van Tongeren, D.R., Green, J.D., Hook, J.N., Davis, D.E., Davis, J.L. ve Romos, M. (2015). Forgiveness increases meaning in life. Social Psychological and Personality Science, 6 (1), 47-55.
• Wade, N.G. ve Worthington, E.L. (2003). Overcoming interpersonal offenses: Is forgiveness the only way to deal with unforgiveness? Journal of Counseling and Development, 81, 343-353.
• Walker, D.F. ve Gorsuch, R.L. (2002). Forgiveness within the big five personality model. Personality and Individual Differences, 32, 1127-1137. Webb, M., Call, S., Chickering, S.A., Colburn, T.A. ve Heisler, D. (2006). Dispositional forgiveness and adult attachment styles. The Journal of Social Psychology, 146 (4), 509-512.
• Witvliet, C., Ludwig, T.E. ve Vander Laan, K.L. (2001). Granting forgiveness or harboring grudgos: Implications for emotion, physiology and health. Psychological Science, 12 (2), 117-123.
• Worthington, E.L. (1998). An Emphaty-humility-commitment model of forgiveness applied within family dyads. Journal of Family Therapy. 20 (1), 59-76.
• Worthington, E.L. (2006). Forgiveness and reconciliation: Theory on application. New York: Routledge.
• Worthington, E.L. (2005). Initial questions about the art and science of forgiving, E.L. Worthington içinde, Handbook of forgiveness (s. 1-14). New York: Routledge.
• Worthington, E.L. ve Wade, N.G. (1999). The psychology of unforgiveness and forgiveness and implications for clinical practice. Journal of Social and Clinical Psychology, 18 (4), 385-418.
• Yaman Akpınar, T. (2019). Bağlanma stilleri ve affetme düzeyinin evlilik uyumuna etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yaşar, K. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile psikolojik sağlamlık ve affetme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.