Second Pre-constitutional Era Career of War Minister-Nazım Pasha

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 156 - 184, 31.12.2019

Ender Korkmaz

Öz

Nazım Paşa was the head of the Ottoman army in the First
Balkan War which was an important and breaking point for Ottoman-Turkish
history. Although he was the chief responsible for the heavy defeat in the war,
he was not the subject of any independent study until this dissertation.  This article scrutinizes Nazım Pasha's early
military career during which he caused to be defeated in the First Balkan War
due to his decision. As it could be seen through the work, pre-constitutional
military carrier of Nazım Pasha who was commanding the Ottoman military machine
throughout the First Balkan War, mainly consisted of bureaucratic and
diplomatic duties. As a consequence, he had rather less battleground
experience. This study focuses on this position of Nazım Pasha,
who commanded the Ottoman army during the First Balkan War.

Anahtar Kelimeler

Nazım Pasha, First Balkan War, treaty of san stefano, treaty of berlin, Ottoman-Russian War

Harbiye Nazırı Nazım Paşanın II. Meşrutiyet Öncesi Kariyeri

Öz

Nazım Paşa, I. Balkan Harbi gibi Osmanlı-Türk tarihinin
çok önemli bir kırılma noktasında Türk ordusunun başında bulunmuştur. Harpte
yaşanan büyük yenilginin baş sorumlusu olmasına karşın bu makalenin bir parçası
olduğu doktora tezi yazılana kadar herhangi bir müstakil çalışmanın konusu
olmamıştır. İşbu makale aldığı kararlarla I. Balkan Harbinin hezimetle
sonuçlanmasına yol açan Nazım Paşa’nın askeri kariyerinin ilk dönemini
incelemektedir. Görüleceği üzere 1912 yılında Osmanlı askeri makinesi askeri
makinesinin başına geçen Nazım Paşa’nın II. Meşrutiyet öncesi askeri kariyeri
büyük oranda bürokratik ve diplomatik görevlerden oluşmaktadır. Buna karşın
kendisinin kıta ve çatışma tecrübesi çok azdır. İşbu çalışma I. Balkan Harbi’nde
orduyu yöneten Nazım Paşa’nın tespit edilen bu durumunu ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Nazım Paşa, Osmanlı Rus Savaşı, Ayastefanos Antlaşması, Berlin Antlaşması, Birinci Balkan Savaşı

Kaynakça

• A. CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞIVI BELGELERI
• 1 Mart 1913 tarihli Meclis-i Vükela Zabtı. BOA., MV, nr. 174/85.
• Sulh görüşmelerine eşlik edecek heyetin refakatiyle görevlendirilenlere verilecek olan harcıraha dair 18 Şubat 1878 tarihli irade-i seniyye. BOA, İ.DUİT 763/62209, Lef 2.
• Seraskerlikten Hariciye Nezareti’ne gönderilen 17 Nisan 188 tarihli tahrirat. BOA., HR. TH. 26/66, Lef 1.
• Mehmed Şehab Bey ve Nazım Bey’e verilecek harcırahın tesviye usulüne dair 17 Haziran 1878 tarihli irade-i seniyye. BOA, İ.DH. 768/62598, Lef 2.Hariciye Nezareti’nden Seraskerliğe gönderilen 9 Ağustos 1884 tarihli tahrirat. BOA, HR. TH. 52/20, Lef 3.
• Hariciye Nezareti’nden Seraskerliğe gönderilen 29 Ekim 1884 tarihli tahrirat. BOA, HR. TH. 54/17, Lef 1.
• Nazım Paşa’nın ita edilen nişanı takabilmesine dair 15 Kasım 1884 dair irade-i seniyye. BOA, İ.HR. 299/18951, Lef 3.
• Umur-i Erkan-ı Harbiye Dairesi’nden Hariciye Nezareti’ne gönderilen 29 Aralık 2885 tarihli tahrirat. BOA, HR. TH. 60/45, Lef 1.
• Mabeyn-i Hümayun Başkatipliğince yazılan 2 Mayıs 1885 tarihli tahrirat, BOA, İ.DH. 949/75105.
• Dersaadet Liman İdaresi tarafından yazılan 4 Ocak 1886 tarihli tahrirat, BOA, Y.PRK.ASK. 30/89.
• Tebriz Başşehbenderliği’nden Hariciye Nezareti’ne gönderilen 28 Şubat 1892 tarihli telgraf, BOA, HR. TO. 347/56, Lef 1.
• Nazım Paşa’nın Bağdat Valiliği ve 6. Ordu Kumandanlığına atanmasına ve salahiyetlerine dair Sadaret’ten ilgili nezaretlere gönderilen 25 Ekim 1910 tarihli tahrirat. BOA nr. BEO 368/275037.
• Divan-ı Harb-i Mahsus müdde-i umumisi Ferik Reşit Paşa tarafından tanzim olunan 6 Mart 1902 tarihli iddianame. BOA, Y.PRK.ASK. 179/85, Lef 1,2,3.Sadaret'ten Dahiliye Nazırlığına yazılan 17 Mart 1911 tarihli tahrirat, BOA, BEO 3869/290148, Lef 3.
• Sadaret tarafından ilgili bakanlıklara gönderilen ve Nazım Paşa’nın valilik yetkilerini bildiren 25 Ekim 1909 tarihli tahrirat, BOA, nr. BEO.3668/275037 Lef 1-2.
• Akra Kaymakamı tarafından Musul Vilayeti’ne gönderilen 7 Haziran 1910 tarihli telgrafın 9 Haziran 1910 günü Musul Valiliği’nce Dahiliye Nezareti’ne gönderilen sureti, BOA, nr. DH.MUİ. 1-11/5, Lef 5.
• B. MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI ARŞİVİ BELGELERİ
• Nazım Paşa’nın Künye Kayıt Bilgisi, MSB Arşivi, Birlik Defteri: 482, Sayfa No: 2 (3).
• C. KİTAP, MAKALE ve TEZLER
• Ahmet Muhtar Paşa. (1996). Anılar: Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınlarıarih Vakfı.
• Ahmetnaj, M.(2011). Berlin Kongresi ve Sonuçlarının Osmanlı Devleti ve Arnavutlar Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Andonyan, A. (1975). Balkan Harbi Tarihi. İstanbul: Sander Yayınları.
• Ayısıgı, M. (2013). Mareşal Ahmet İzzet Paşa: Askeri ve Siyasi Hayatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Eraslan, C., & Olgun, K. (2006). Osmanlı Devletinde Meşrutiyet ve Parlamento. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Furgaç, A. İ. (1992). Feryadım. İstanbul: Nehir Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (2015). Melamiler ve Melamilik. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Görgülü, İ. (1993). On Yıllık Harbin Kadrosu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• İnal, M. K. (1955). Son Hattatlar. İstanbul: Maarif Yayınları.
• Jelavich, B. (2009). History of the Balkans (Vol. 1). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kuneralp, S. (1999). Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839-1922). İsis Yayınları.
• Mehmet Arif. (1331). Başımıza Gelenler. Mısır: Maarif Matbaası.
• Mehmet Esad. (1310). Mirat-ı Mekteb-i Harbiye. İstanbul: Artin Asodoryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Mehmet Esad. (1996). Sicil'l-i Osmani. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mehmet Süreyya. (1308). Sicil’l-i Osmani Yahut Tezkire-i Meşahir-i Osmaniye (Vol. 1). İstanbul: İstanbul, Matbaa’y-ı Amire.
• Ministere De La Defence – Armee de Terre. (2014). Serving a Common European Ambition. Retrieved from http://www.st-cyr.terre.defense.gouv.fr///index.php
• Richmond, W. (2015). The Circassian Genocide. Londra: Rutgers University Press.
• Said Paşa. (2010). İngiliz Said Paşa ve Günlüğü (Jurnal). İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• Süleyman Nazif. (1927). Yıkılan Müessese. İstanbul: İlhami – Fevzi Matbaası.
• Süleyman Şefik Paşa. (2004). Hatıratım Başıma Gelenler ve Gördüklerim - 31 Mart Vak’ası. İstanbul: Arma Yayınları.
• Toros, T. Bir Türk Kadın Ressamının Dramı – Hale Asaf. İstanbul Şehir Üniversitesi Taha Toros Arşivi. nr.001583897010.
• Tugay, A. (1962). İbret (Cilt 2). İstanbul: Sucuoğlu Matbaası.
• Uzer, T. (1999). Makedonya Eşkiyalık Tarihi ve Son Osmanlı Yönetimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Uşaklıgil, H. Z. (2012). Saray ve Ötesi. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Wetzel, D. (2014). A Duel of Nations. Wisconsin: The University of Wisconsin Press.
• Yiner, A.(2006). Müşir Recep Paşa’nın Askeri ve Siyasi Hayatı (1842-1908).Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• D. GAZETE HABERLERİ
• 4. sayfada yer alan başlıksız haber, Tanin, 5 Ağustos 1908, nr. 5.
• “Active Operations”, The Hull Daily Mail, 16 Kasım 1885, nr. 42.
• “A Pasha in Trouble”, The Beverley Recorder, 8 Mart 1902, nr.2515.
• “Arrests in Constantinople”, The Daily News, 7 Mart 1902, nr. 17459.
• “Bağdat Yaranı: Daha Doğrusu Nazım Paşa’nın Bendegânı”, Tanin, 17 Eylül 1912, nr.1443.
• “Beggar Becomes Minister”, The Daily News, 22 Şubat 1909, nr.19639.
• “British Losses”, The Lancashire Daily Post, 18 Eylül 1896, nr.3105.
• “Constantinople News”, The Scotsman, 10 Haziran 1878, nr.10886.
• “Defeat of The Russians and Capture of Elena”, The Scotsman, 6 Aralık 1877, nr.10727.
• “Defeat of Russians”, The Hereford Times, 19 Kasım 1853, nr.1118.
• “Foreign Intelligence”, Aberdeen Journal, 28 Eylül 1853, nr.5516.
• “Foreign Intelligence”, Dublin Evening Post, 25 Mart 1856, nr.94.
• “Fuad Pasha’s Fate”, The Abderdeen Journal, 6 Haziran 1902, nr.14781.
• “Fuad Pasha Murdered”, The Leeds & Yorkshire Mercury, 13 Haziran 1902, nr.20029.
• “Fuad Pasha’s Sentence”, The Notthingam Evening Post, 7 Haziran 1902, nr. 7419.
• “General Baker Pasha”, The Lichfield Mercury, 17 Mayıs 1878, nr.34.
• “Marshall Fuad Pasha”, The Derby Daily Telegraph, 21 Mart 1902, c.46, nr.6971.
• “Nazıma Antel’in Vefat İlanı”, Cumhuriyet, 4 Ocak 2000.
• Nazım Paşa, İkdam, 4 Ağustos 1908, nr. 5098.
• “Nazim Pasha”, The Press, 15 Kasım 1912, nr.14513.
• “Nazım Pasha’s Career”, The Yorkshire Post, 25 Ocak 1913, nr.20467.
• “Notes of the Week”, The Bucks Herald, 30 Haziran 1877, nr.2369.
• “Our Artist’s Note at Capture of Elena”, The Graphic (Illustrated Weekly Newspaper), 19 Ocak 1878, c.17, nr.425.
• “The Armies Before Constantinople”, The Western Daily Press, 27 Mayıs 1878, c.40 nr.6241.
• “The Berlin Congress”, The Monmouthshire Merlin, 14 Haziran 1878, nr. 2555.
• “The Congress”, The Bristol Mercury, 19 Haziran 1878, nr.89.
• “The Sultan’s Alarm”, The Daily News, 18 Mart 1902, nr. 17408.
• “The Russo-Turkish War”, Sheldrake’s Aldershot Military Gazette, 12 Mayıs 1877, nr. 916.
• E. TBMM ZABIT CERİDELERİ
• TBMM Zabıt Cerideleri, 12 Nisan 1924, Cilt: 8/1, İçtima Senesi: 2, Devresi:2, 35. İçtima, s.570