Geç Dönem Ortaçağ’dan Altın Yelken Çağının Başlangıcına, Akdeniz’de Gemi İnşa Ve Dizaynına Dair Yazılı Tezler (İS. 1300-1650)

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 26, 255 - 271, 30.04.2019

Muhammet Talha Özbey

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.585366

Cited By: 1

Öz

Denizci gemiler bilinmeyeni keşfetmek isteyen insanoğlu için en mükemmel araçlardı. Nitekim gelişen teknoloji deniz yolculuklarını uzak mesafeler için daha tercih edilir kıldı. Gemiler, Akdeniz etrafında birleşen medeniyetlerin kültürlerini temsil etmekteydi. Bununla birlikte halklar arasında kısalan mesafeler ve artan iletişim gemileri mükemmel dizayna götüren yolu açtı. Alaylı gemi inşa ustaları tecrübelerini gelecek nesillere sözlü aktarımın yanı sıra yazılı olarak da aktarmaya başladı. Bir coğrafyada yazılan tez bir başka coğrafyada ilham kaynağı oldu.

Bu makalede Geç Dönem Ortaçağ’dan altın yelken çağının başlangıcına (İ.S. 1650 yak.) kadar gemi inşasına dair yazılan tezler/el yazmalarına yer verilmiştir. Büyük bir çoğunluğu Ortaçağ’dan itibaren denizciliği, tarihin akışını değiştirecek bir biçimde etkin kullanan halkların coğrafyasından neşet eden bu tezler gemi inşa temelli müracaat edilecek birincil kaynaklardır. Bu kaynaklardan faydalanılarak konu bağlamında diğer bir birincil kaynak olan arkeolojik kazılarda elde edilen enkaz/batık gemilerin sınıflandırılması ve rekonstrüksiyonu yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Gemi, Gemi inşa, Gemi inşa tezi, Karavel, Kadırga, Cog

Kaynakça

• ABULAFİA, David (2011). The Great Sea: A Human History of The Mediterranean, New York: Oxford University Press
• ABULAFİA, David (2004). Tarih Boyunca Akdeniz Uygarlıkları, (çev. Nurettin Elhüsyeni), İstanbul: Oğlak Yayıncılık
• ANDERSON, Roger Charles (1925). “Italian Naval Architecture about 1445”, The Mariner’s Mirror (11): 135-163.
• ANDERSON, Roger Charles (1945). “Jal’s ‘Memoire No. 5’ and The Manuscript ‘Fabbrica Di Galere’”, The Mariner’s Mirror (31): 160-167.
• BARKER, Richard (1986). “Fragments from the Pepysian Library,” Revista da Universidade de Coimbra (32): 161-178.
• BARKER, Richard (1994). “A Manuscript On Shipbuilding, Circa 1600, Copied By Newton”, The Mariner’s Mirror (80):16-29.
• BELLABARBA, Sergio (1988). “The Square-Rigged Ship of The Fabrica Di Galere Manuscript: Part I”, The Mariner’s Mirror (74): 113-130.
• CAMPANA, Lilia (2010). Vettor Fausto (1490-1546), Professor of Greek and A Naval Architect: A New Light on The 16th-century Manuscript Misure di Vascelli etc. di…Proto dell’ Arsenale di Venetia, Texas: Texas A&M University (Unpublished Master’s Thesis)
• CANO, Tome (1996). “Arte para fabricar, fortificar y apareiar naos de guerra merchante, con las reglas de arquearlas reduzido a toda cuenta y medida, y en grande utilidad de la navegación, 1611”, (ed. ve çev. Cesáreo Fernández Duro) Disquisiciones nauticas, 5 Vols., (1880), Madrid: Instituto de Historia y Cultura Naval (5): 36-97.
• CANO, Tome (1964). Arte para fabricar, fortificar y apareiar naos 1611, ( ed. E. M. Dorta), Santa Cruz de Tenerife: Instıtuto de Estudios Canarios la Laguna
• CASSON, Lionel (1967). The Ancient Mariners, Mediterranean in Ancient Times, 4th. ed. London: The Macmillan Company
• CASTRO, Filipe (2008). “In Search of Unique Iberian Ship Design Concepts”, Historical Archaeology (42): 63-87.
• COATES, John (1981). “The Authorship of a Manuscript on Shipbuilding c 1600-1620” The Mariner’s Mirror (67) 285-6.
• CRESCENZIO, Bartolomeo Romano (1607). Nautica Mediterranea, Roma: Bartolomeo Bonfadino
• DAVIS, Robert Charles (2007). Shipbuilders of the Venetian Arsenal Workers and Workplace in the Preindustrial City, Baltimore: Johns Hopkins University Press
• DOMINGUES, Francisco Contente (2001). “Documents on Portuguese Naval Architecture (late 16th-early 17th century). A general overview.”, Proceedings of the International Symposium ‘Archaeology of Medieval and Modern Ships of Iberian-Atlantic Tradition’, (Ed. F. Alves), Lizbon, 1998. Lizbon: Instituto Portugués de Arqueologia, 229-232.
• DOMINGUES, Francisco Contente (2004). Os Navios Do Mar Oceano, Teoria E Empiria Na Arquitectura Naval Portuguesa Dos Séculos XVI E XVII, Lisboa: Centro de História da Universidade de Lisboa
• ESTEVES, Carina Raquel Antunes (2011). O Livro Primeiro de Architectura Naval de João Baptista Lavanha e a arquitectura naval ibérica no final do século XVI, princípios do XVIIO perfl do arquitecto naval, Lisboa: University of Lisboa, (Unpublished Master’s Thesis)
• FENNIS, Ian (1978). La “Stolonomie” 1547-1550 et son Vocabulaire Maritime Marseillais: Édition Critique d’un Manuscrit du XVI siècle, Amsterdam: Holland University Press
• GLASGOW, Tom (1970). “Maturing the Naval Administration,” The Mariner’s Mirror (56): 3-26.
• LANE, Frederic Chapin (2013) Venetian Ships and Shipbuilders of the Renaissance, Mansfield Cetre: Martino Publishing
• LEHMANN, Louis Th. (1992). Baldissero Quinto Drachio Visione del Drachio, Amsterdam
• LONG, Pamela O.- vd. (2009). The Book of Michael of Rhodes: A Fifteenth-Century Maritime Manuscript, 3 Vol, London: MIT Press
• MCMANAMON, John (2001). “The “Archaeology” of Fifteenth-Century Manuscripts on Shipbuilding,” INA Quarterly (28): 17-26.
• MENDOZA, Juan de Escalante (1996). “Ytinerario de navegación de los mares y tierras occidentales, 1575”, Disquisiciones náuticas, (ed. ve çev. Cesáreo Fernández Duro), 5 Vols., (1880), Madrid: Instituto de Historia y Cultura Naval, (5):413-515.
• MENDOZA, Blanca Margarita Rodríguez (2008). Standardization Of Spanish Shipbuilding: O Ordenanzas Para La Fábrica De Navíos De Guerra Y Mercante–1607, 1613, 1618, Texas: Texas A&M University (Unpublished Master’s Thesis)
• MORRİSON, John - GARDİNER, Robert (1995). The Age of the Galley: Mediterranean Oared Vessels Since Pre-classical Times, New Jersey: Conway Maritime Press
• OLİVEİRA, Fernando (1991). Liuro Da Fabrica Das Naos, Lisbon: Academia De Marinha
• PHILLIPS, Carla Rahn (2000). “Mauel Fernandes and His 1616 “Livro de Traças de Carpintaria””, The American Neptune:Maritime History&Arts (60): 7-29.
• PRYOR, John H. (1988). Geography, Technology and War Studies in the Maritime History of the Mediterranean 649—1571, New York: Past and Present Publications
• ROSSI, Franco (2009). “The Book of Michael of Rhodes: A Fifteenth-Century Maritime Manuscript”, The Book of Michael of Rhodes: A Fifteenth-Century Maritime Manuscript, (ed. Pamela O.Long vd.) Vol. 2, London: MIT Press
• RIETH, Eric (1996). Le maître-gabarit, la tablette et le trébuchet : essai sur la conception nongraphique des carènes du Moyen Age au XXe siècle, Paris: Comité Des Travaux Historiques Et Scientifiquesi
• SCHWARZ, George R. (2008). The History And Development Of Caravels, Texas: Texas A&M University (Unpublished Master’s Thesis)
• VINSON, Steve (1990). “Ships in the Ancient Mediterranean”, The Biblical Archaeologist (53): 13-18.
• XAVIER, Hernâni Amaral (1992). Novos elementos para o estudo da arquitectura naval portuguesa antiga, Lisboa: Academia de Marinha