Alman Diplomatik Raporlarında 27 Mayıs Darbesi

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 31, 97 - 111, 31.10.2021

Resul Alkan

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.971663

Öz

27 Mayıs 1960 tarihi, Türkiye’nin yakın tarihinde çok partili siyasi hayata geçişin ardından yaşanan ilk askeri darbe olurken, demokrasinin rafa kaldırıldığı, temel hak ve özgürlüklerin askeri cunta yönetiminde yok sayıldığı ve yaklaşık 1,5 yıllık bir sürecin başlangıç noktasıdır. Alman devletinin Türkiye’de yaşanan askeri darbeye gösterdiği tepki ve ardından aldığı pozisyon aslında demokrasinin 1960’lı yılların başında Batılı devlet adamlarının ve diplomatlarının düşünce dünyası ve pratiğinde, Türkiye’ye yaklaşımları söz konusu olduğunda, bir kırmızı çizgiye sahip olmadıklarını gösterdiği gibi, bu durum Batı dünyasının savunduğu demokratik ilkelerle de tezat oluşturmaktaydı. Alman Dışişleri Bakanlığı arşiv belgelerinden istifade edilerek kaleme alınan bu çalışma, demokrasiyi dilinden düşürmeyen Batı dünyasının asılında 1960‘lı yıllarda siyasi ve askeri menfaatleri örtüştüğünde baskıcı hükümetlerle olduğu gibi darbecilerle de işbirliği yapabileceklerini arşiv belgeleriyle ortaya koymaktadır. Alman diplomatların odak noktasında, Türkiye’deki gelişmeleri değerlendirirken ve adım atarken, NATO’nun önemli üyesi Türkiye‘nin Rusya karşısındaki güvenliği ön planda tutulmaktaydı.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs 1960 Askeri Darfbesi, Alman Dışişleri Bakanlığı Raporları, Adnan Menderes, İsmet İnönü, Fritz Oellers

27 May Coup in The German Diplomatic Reports

Öz

7 May 1960, besides being the first military coup after the transition to multi-party political life, is the starting point of a process in which democracy was shelved in the country and fundamental rights and freedoms were ignored under the military junta rule. The response of the German government to the military coup in Turkey shows that in the early 1960’s, there was no red line for democracy for dignitaries and and diplomats in their world of thought and practice, and it also be in contradiction with the democratic principles advocated by the Western world. This study, which was written by using the archives of the German Foreign Ministry, reveals with archive documents that the Western world, which harps on democracy, can actually cooperate with repressive governments as well as with coup plotters when their political and military interests coincide in the 1960s. While German diplomats was in assessing the developments in Turkey, Turkey's, which is an important member of NATO, security against Russia was the focal point.

Anahtar Kelimeler

Military Coup of 27 May 1960, The Reports of the German Foreign Ministry, İsmet İnönü, Adnan Menderes, Fritz Oelllers

Kaynakça

• KAYNAKLAR Arşiv Vesikaları Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes/ Almanya Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşivi Berlin (PAAA) PAAA, B 26-REF.206/IA4. PAAA, B 26-REF. 206/IA4/55A. PAAA, B 26-REF. 206/IA4/95. PAAA, B 2-B STS/76. PAAA, B 26-REF. 206/IA4/93