Öz
Tahtacı Turkmens in Çanakkale region. We can say that Tahtacıs are communities that contain many cultural codes and have a syncretic structure, and that they also express a rich lifestyle. We see that Tahtacı Turkmens in Çanakkale region have points where they differ from similar communities in the topics we have covered. It is possible to say that we have encountered answers to how they have continued their belief base for centuries both in the field and in the literature. Our study explains the "cem" phenomenon and the basis of this phenomenon when looking at the ceremonial, celebration and holiday practices that the Tahtacı Turkmen identity in Çanakkale region has in the context of belief, and the life cycle. While explaining the origin of Cem, how and by whom it is performed, its varieties, and where it is located in terms of the integration of the belief pattern within the historical development of Tahtacı Turkmen identity, we see the socio-cultural practices and the cultural meaning codes attributed to these practices.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aytekin, S. (1958). Buyruk. Emek Yayınevi: Ankara.
- Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Yurt Kitap-Yayın: Ankara.
- Bozkurt, F. (2005). Toplumsal Boyutlarıyla Alevilik. Kapı Yayınları: İstanbul.
- Çıblak, N. (2005). Mersin Tahtacıları. Ürün Yayınları: Ankara.
- Ergin, M. (2004). Dede Korkut Kitabı. TDK Yayınları: Ankara.
- Eröz, M. (1977). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik. Otağ Matbaacılık: İstanbul.
- Keskin M. (1997). Çanakkale Yöresinde Türkmen Folkloru Üzerine Bir Araştırma (Saha Çalışması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Korkmaz, E. (2008). Anadolu Aleviliği. Berfin Yayınları: İstanbul.
- Küçük, M. (1995). Horasan’dan İzmir Kıyılarına Cemaat-i Tahtaciyan. Nefes Yayınları: İstanbul.
- Mecek S. (2014). Serik Yöresi Tahtacı Alevilerinin Halk Bilgisi Ürünleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Mélikoff, İ. (1993). Uyur İdik Uyardılar, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. T. Alptekin (çev.). Cem Yayınevi: İstanbul.
- Ocak, A. Y. (2012). İslam-Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas Kültü. Kabalcı Yayıncılık: İstanbul.
- Selçuk, A. (2008). Ağaçeri Türkmenleri Tahtacılar. IQ Kültür Sanat Yayıncılık: İstanbul.
- Uluocak, Ş. (2014). “Kazdağı Tahtacı Türkmen Kozmolojisinde ‘Hakka Yürümek’”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (71), 55-82.
- Üçer, C. (2011). Alevilikte Musahiblik. Araştırma Yayınları: Ankara.
- Yaman, A. (2012). Alevilik-Kızılbaşlık Tarihi. Kalipso Lüx Yayınları: İstanbul.
Öz
Bu çalışma Çanakkale yöresindeki Tahtacı Türkmenlerinin tören, kutlama ve bayram inanç ve pratiklerini konu edinmektedir. Tahtacıların birçok kültürel kodu içinde barındıran ve senkretik bir yapıya sahip topluluklar olduğunu, bununla birlikte zengin bir yaşam tarzını ifade ettiğini söyleyebiliriz. Çanakkale yöresindeki Tahtacı Türkmenleri’nin konu edindiğimiz başlıklarda benzer topluluklardan ayrıldığı noktaların olduğunu görmekteyiz. Sahip oldukları inanç temelini yüzyıllar boyunca nasıl devam ettirdiklerine dair cevaplarla hem sahada hem literatürde karşılaştığımızı söylemek mümkündür. Çalışmamız Çanakkale yöresindeki Tahtacı Türkmen kimliğinin sahip olduğu inanç bağlamında, yaşam döngüsü içerisinde geçirdiği tören, kutlama ve bayram pratiklerine bakıldığında “cem” olgusunun ve bu olgunun sahip olduğu temeli açıklamaktadır. Cem’in kökenine nasıl ve kimler tarafından gerçekleştirildiğine, çeşitlerine Tahtacı Türkmen kimliğinin tarihsel gelişimi içerisinde inanç örüntüsü entegrasyonunu bakımından nereden bulunduğunu açıklarken sosyo-kültürel pratikler ve bu pratiklere yüklenen kültürel anlam kodlarını görmekteyiz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aytekin, S. (1958). Buyruk. Emek Yayınevi: Ankara.
- Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Yurt Kitap-Yayın: Ankara.
- Bozkurt, F. (2005). Toplumsal Boyutlarıyla Alevilik. Kapı Yayınları: İstanbul.
- Çıblak, N. (2005). Mersin Tahtacıları. Ürün Yayınları: Ankara.
- Ergin, M. (2004). Dede Korkut Kitabı. TDK Yayınları: Ankara.
- Eröz, M. (1977). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik. Otağ Matbaacılık: İstanbul.
- Keskin M. (1997). Çanakkale Yöresinde Türkmen Folkloru Üzerine Bir Araştırma (Saha Çalışması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Korkmaz, E. (2008). Anadolu Aleviliği. Berfin Yayınları: İstanbul.
- Küçük, M. (1995). Horasan’dan İzmir Kıyılarına Cemaat-i Tahtaciyan. Nefes Yayınları: İstanbul.
- Mecek S. (2014). Serik Yöresi Tahtacı Alevilerinin Halk Bilgisi Ürünleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Mélikoff, İ. (1993). Uyur İdik Uyardılar, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. T. Alptekin (çev.). Cem Yayınevi: İstanbul.
- Ocak, A. Y. (2012). İslam-Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas Kültü. Kabalcı Yayıncılık: İstanbul.
- Selçuk, A. (2008). Ağaçeri Türkmenleri Tahtacılar. IQ Kültür Sanat Yayıncılık: İstanbul.
- Uluocak, Ş. (2014). “Kazdağı Tahtacı Türkmen Kozmolojisinde ‘Hakka Yürümek’”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (71), 55-82.
- Üçer, C. (2011). Alevilikte Musahiblik. Araştırma Yayınları: Ankara.
- Yaman, A. (2012). Alevilik-Kızılbaşlık Tarihi. Kalipso Lüx Yayınları: İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kentsel Arkeoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 16 Ekim 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 23 Sayı: 37 |
