Borçka Baraj Gölü Su Kalitesinin Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemle Değerlendirilmesi - Evaluation Of Borcka Reservoir Water Quality By A Multivariate Statistical Method

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 2, 0 - , 31.12.2015

Ayla Bilgin

https://doi.org/10.18466/cbujos.81428

Cited By: 5

Öz

Borçka Baraj Gölü Su Kalitesinin Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemle Değerlendirilmesi

Borçka Barajı, Artvin İli, Borçka İlçesinin 2,5 km membasında ve Aşağı Çoruh Havzasının ikinci barajıdır. Bu çalışmada; Borçka baraj gölünün su kalitesini değerlendirmek amacı ile 2013 yılında Artvin Çevre ve Şehircilik il Müdürlüğü tarafından yaptırılmış olan su kalitesi ölçüm sonuçları kullanılmıştır. Borçka baraj gölünde yüzey, orta ve dip olmak üzere toplamda 4 noktada alınan sularda; toplam fosfor, toplam azot, klorofil-a değerleri ve seki diski derinliği ölçülmüştür. Verilerin değerlendirilmesi için ANOVA, faktör analizi/temel bileşenler analizi yapılmıştır. ANOVA analizi toplam fosfor, toplam azot ve klorofil-a parametreleri arasında %95 güven aralığında toplam fosfor ve toplam azot parametresinde gölün yüzey ve dip arasında istatistiksel olarak fark olduğu, klorofil a parametresinde ise gölün yüzey, orta ve dip arasında istatistiksel olarak fark olduğunu göstermektedir. Faktör analizi sonucunda, özdeğeri>1 olan ve herbirinin toplam varyansa oranı gittikçe azalan 1 faktör belirlenmiştir. Bu faktör toplam varyansın %78.01 unu açıklamaktadır. Borçka baraj gölü su kalite verileri 30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’nde” verilen Göl, Gölet ve Baraj Göllerinde Trofik Sınıflandırma Sistemi Sınır Değerleri’ne göre değerlendirilmiştir. Baraj gölünün gölü yüzey, orta ve dip olmak üzere göl alanının dört köşesinden alınan veriler yönetmelikte verilen sınır değerlere göre mezotrofik göl sınıfı olarak değerlendirilmiştir.

Evaluation Of Borcka Reservoir Water Quality By A Multivariate  Statistical Method

Borcka Dam is the second dam of Lower Coruh Basin located in Artvin Province and 2.5 km upstream of the Borcka District. In this study, water quality measurements done by Artvin Provincial Directorate of Environment and Urbanization in 2013 were used in order to evaluate the water quality of Borcha Reservoir. Samples were collected from surface, middle and deep levels of the reservoir at four different points and total phosphorus, total nitrogen, chlorophyll-a values and terraces disk depth values were measured. ANOVA and factor analysis/principal component analysis were used to evaluate the data obtained. According to the results of ANOVA analysis, there is a statically significant difference between surface and deep levels of the lake in terms of total phosphorus and total nitrogen parameters within a confidence interval of 95%, and there is also statically significant difference between surface, middle and deep levels of the lake in terms of chlorophyll-a parameters. As a result of the factor analysis, 1 factor with eigenvalues>1 for each and with a ratio gradually decreasing compared to the total variance is determined. This factor explains 78.01% of the total variance. The water quality data of Borcka Reservoir is evaluated according to the Limit Values of Trophic Classification System of Lakes, Small Lakes and Reservoirs presented in “Surface Water Quality Management Regulations” published in the Official Gazette No. 28483 on 30.11.2012. The data collected from four points at surface, middle and deep levels of the lake is evaluated as the mesotrophic lake class according to the limit values set by the regulations

Anahtar Kelimeler

Borçka barajı, Çoruh nehri, Faktör analizi, Su kirliliği, Su kalitesi / Borcka dam, Coruh river, Factor analysis, Water pollution, Water quality

Kaynakça

• . Absalon, D.; Ruman, M.; Matysika, M.; Kozioł, K.; Polkowskad, Z. Innovative Solutions in Surface Water Quality Monitoring, APCBEE Procedia. 2014. 10, 26 – 30.
• . Syvitski, J.P.M.; Vörösmarty, C.J.; Kettner, A.J.; Green, P. Impact of humans on the flux of terrestrial sediment to the global coastal ocean. Science. 2005. 308, 376–380.
• . Yılmaz, F. (2004) Mumcular Barajı (Muğla-Bodrum)'nın Fiziko-Kimyasal Özellikleri. Ekoloji 13, 2014. 50, 10-17.
• . Varol, M. Dicle Baraj Gölü Su Kalitesinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne Göre Değerlendirilmesi. Türk Tarım Ve Doğa Bilimleri Dergisi. 2015. 2(1), 86-91.
• . Gürer, İ. Küresel Isınma, Türkiye’nin Su Kaynakları, Olası Etkileşim. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi, 11-13 Nisan, İTÜ, İstanbul, s. 8-27. 2007.
• . DSİ. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari.20.10.2015
• . Özdemir, N.; Yılmaz, F.; Yorulmaz, B. Dalaman Çayı Üzerindeki Bereket HidroElektrik Santrali Baraj Gölü Suyunun Bazı Fiziko-Kimyasal Parametrelerinin ve Balık Faunasının Araştırılması. Ekoloji. 2007. 16 (62), 30-36.
• . Boztuğ, D.; Dere, T.; Tayhan, N.; Yıldırım, N.; Danabaş, D.; Yıldırım, N.C.; Önal, A.Ö.; Danabaş, S.; Ergin, C.; Uslu, G.; Ünlü, E. Uzunçayır Baraj Gölü (Tunceli) Fiziko-Kimyasal Özellikleri ve Su Kalitesinin Değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 2012. 2 (2), 93-106.
• . Sucu, S., Dinc, T. Coruh Havzası Projeleri, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi. 33-38, 2008.
• . DSİ. 26. Artvin Bölge Müdürlüğü http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi26/artvin.htm.
• . Orhan, F., Baraj Göllerinin Alternatif Ekonomik Faaliyetlerde Kullanimi: Borçka Baraj Gölü Örneği, Marmara Coğrafya Dergisi Sayi. 2015. 32, 380-402.
• . Arslan, H.; Yildirim, D. Water quality assessment of the drainage canals in bafra plain using multivariate statistical analysis. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University. 2011. 28(2), 61-71.
• . Simeonov, V.; Stratis, J. A.; Samara, C.; Zachariadis, G.; Voutsa, D.; Anthemidis, A.; Sofoniou, M.; Kouimtzis, T. Assessment of the surface water quality in Northern Greece. Water Res. 2003. 37, 4119-4124.
• . Kalaycı, Ş. SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım. 2009; 426 pp.
• . Özdamar, K. Paket Programları İle İstatistiksel Veri Analizi- 2 (Çok Değişkenli Analizler), Kaan Kitapevi, Eskişehir, 2002.
• . Dillon, W.R.; Goldstein, M. Multivariate Analysis Methods and Application. John and Wiley and Sons. 1984.
• . Bilgin, A. An assessment of water quality in the Coruh Basin (Turkey) using multivariate statistical techniques, Environ Monit Assess. 2015. DOI 10.1007/s10661-015-4904-9.
• . Vega, M.; Pardo, R.; Barrado, E.; Deban, L. Assessment of seasonal and polluting effects on the quality of river water by exploratory data analysis. Water Res. 1998. 32, 3581–3592.
• . Fakıoğlu, Ö.; Demir, N. Beyşehir Gölü Fitoplankton Biyokütlesinin Mevsimsel ve Yersel Değişimleri, Ekoloji 20. 2011. 80, 23-32.
• . Muslu, Y., Göl ve Haznelerde Su Kalitesi Yönetimi ve Alg Kontrolü, İSKİ, İstanbul. 2001.
• . Mahmood, A.; Mugbool, W.; Mumtaz, M.W.; Ahmad, F. Application of Multivariate Statistical Techniques for the Characterization of GroundWater Quality of Lahore, Gujranwala and Sialkot (Pakistan), Pak. J. Anal. Environ. Chem. 2011. 12, 102-113.
• . Kaiser, H., Psychometrika, 35, 1970. 401 pp.
• . Bartlett, M.S. A note on the multiplying factors for various chi square approximations. Journal of Royal Statistical Society, 16(Series B), 1954. 296-298.
• . Kim, J.O.; Mueller, C.W. Introduction to Factor Analysis: What It Is and How to Do It. Quantitative Applications in the Social Sciences Series. Sage University Press, Newbury Park. 1987.
• . Liu, C.W.; Lin, K.H.; Kuo, Y.M. Application of factor analysis in the assessment of groundwater quality in a blackfoot disease area in Taiwan. Sci. Tot. Environ. 2003. 313, 77–89.
• . Wang, Y.; Wang, P.; Bai, Y.; Tian, Z.; Li, J.; Shao, X.; Mustavich, L.F.; Li, B.L. Assessment of surface water quality via multivariate statistical techniques: A case study of the Songhua River Harbin region, China. Journal of Hydro-environment Research. 2013. 7, 30.
• . Büyüköztürk, Ş. Factor Analysis: Basic Concepts and Using to Development Scale. Educational Administration in Theory and Practice. 2002. 32, 470-483.
• . Singh, K.P.; Malik, A.; Sinha, S. Water quality assessment and apportionment of pollution sources of Gomti river (India) using multivariate statistical techniques-a case study, Anal. Chim. Acta. 2005. 538, 355–374.