MODERNLEŞME VE BAĞIMLILIK TEORİSİ EKSENİNDE MARSHALL YARDIMI VE TÜRKİYE

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 325 - 350, 30.06.2018

Yusuf Çınar

Öz

Marshall Planı, Avrupa’nın gelişmesinde
önemli bir projedir. Bugünkü Avrupa Birliği’nin temellerini oluşturan Marshall
Planı’na; Türkiye, 8 Temmuz 1948 tarihinde dâhil edilmiştir. Türkiye, Marshall
Planı içerisinde olmasına rağmen, kalkınamamıştır. Türkiye’nin Marshall
Planından beklentilerinin yüksek olması, Türkiye’yi Amerika Birleşik Devletleri
(ABD) ile daha da yakınlaşması sonucunu getirmiştir. Çalışmamız bağımlılık
teorisi çerçevesinde Marshall Planının getirmiş olduğu modernleşme kuramını ele
almaktadır. Bu bağlamda Batı Avrupa’nın modernleşme kuramı çerçevesinde
gelişmesinin sebepleri, çalışmamızda ortaya konulurken, Türkiye’nin ise,
Marshall Planı ile ABD’ye bağımlılığının artması hususu ele alınmaktadır. Bu
çalışmada, Marshall Planının Türkiye’de başarısız olmasının sebepleri ortaya
konulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Marshall Planı, ABD, Türkiye, Bağımlılık, Modernleşme

Kaynakça

• ALBAYRAK, Mustafa (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, Ankara. ALTIPARMAK, Aytekin (Erişim tarihi: 14.07.2017), “Türkiye’de Cumhuriyet’inin İlk Yıllarında Müteşebbis sınıfın Gelişimi”, http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c1s1/makale/c1s1m5.pdf). ARSLAN, Ünal (Erişim tarihi: 28.12.2017), “Latin Amerika Ülkelerinde Bağımlılık”,(http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/dergi_v1/8/3/3.pdf). ATAÖV, Türkkaya (1969), Amerika, NATO ve Türkiye, Aydınlık Yayınevi, Ankara. AY, İsmail Cem (2012), “II. Dünya Savaşı Ulusal Planlama Faaliyetleri: 1946 İvedili Sanayi Planı ve 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı’nın Karşılaştırılmalı Analizi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 62, Sayı 1, 147-172. AYTAÇ, İren Dicle (2008), Marshall Planı Filmleri (1948-1953), Gazi Üniversitesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. BİRİNCİ, Burcu (2007), The Marshall Plan In Turkey, A Critical Evulotion Of United States Interests In The Plan And Its Effects On The Republic, Boğaziçi Üniversitesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. BOSTDORFF, Denise M., Harry S. Truman (2009), "Special Message to the Congress on Greece and Turkey: The Truman Doctrine (12 March 1947)”, Voices of Democracy Vol., 1‐22. DERTİLİS, P. B. Dertilis, Yunanistan ve Marshall Planı, Çev: Nafia Somel, İstanbul İktisat Fakültesi Mecmuasından, Cilt: XII, No: 1-2, İstanbul. EICHENGREEN, Barry, March Uzan, Martin Helwiy, (1992), “The Marshall Plan Economic Effects And Implications For Eastern Europe And The Former USSR” Economic Policy, Vol.37, No:14, Eastern Europe, Aprial s. 92-189. ERHAN, Çağrı (2001), Türk Amerikan İlişkileri, İmge Yayınevi, Ankara. FRITSCHE, Maria (2018), The American Marshall Plan Film Campaign and the Europeans, Bloomsbury Academic, USA. GALTUNG, Johan (1971), “A Structural Theory Of Imperialism”, Journal Of Peace Research, Vol: 8, No: 2. GÖNLÜBOL, Mehmet et. al., (1996), Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı (1949), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:1, Ankara, Başbakanlık Devlet Matbaası. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı (1951), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:6, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı (1951), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:9, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı (1952), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:13, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı (1952), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:11, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara. Hariciye Vekâleti Milletler Arası İktisadi İşbirliği İdaresi Teşkilatı(1.4.1952–30.6.1952), Türkiye’de Marshall Planı, Cilt:11, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara. JACKSON, Jcott (March 1979), “ Prologue To The Marshall Plan: The Origins Of The American Commitment For A European Recovery Program”, The Journal Of American History, Vol.65, No:4, ss. 1043–68. KANSU, Günal (2004), Planlı Yollar: Anılarla DPT’nin Öyküsü, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul. KINDLEBERGER, Charles P., (May-Jun 1997), “In The Halls Of The Capiral: A Memoir”, Foreign Affairs, Vol.76, No: 3, ss. 107-124. MALLIEV, William C. Malliev (December 1958), “The Origin Of The Marshall Plan: A Study In Policy Formation And National Lidership”, Political Science Quarterly, Vol.73, No: 4, ss. 481-504. ORAN, Baskın (2006), “ TDP’nin Kuramsal Çerçevesi”, Baskın Oran (ed.) Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1, İletişim yayınları, İstanbul. PAINTER, David S. ( Autumn, 1984), “Oil And The Marshall Plan”, The Business History Review, Vol.58, No: 3, ss. 359–383. RAY, James Lee, Thomas Webster (Sep. 1978), “Dependency and Economic Growth In Latin America”, International Studies Quarterly, Vol. 22, No: 3, ss. 409–434. SEZGİN, Şennur (Erişim tarihi: 13. 05. 2017), “Türkiye’de 1990-2006 Yılları Arasında Dış Ticaret-Ekonomik Büyüme İlişkisi”, (http://yordam.manas.kg/ekitap/pdf/Manasdergi/sbd/sbd22/sbd-22-13.pdf). SMITH, Tony (Jan. 1979), “ The Underdevolopment Of Devolopment Literature The Case Of Dependency Theory”, World Politic, Vol. 31, No: 2, s. 247-288. SUVLA, Refii Şükrü, (1951), Türkiye Ve Marshall Planı, Cilt:X, No:1-4, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul. TEKELİ, Esat (8 Temmuz 1948), “Marshall Planı Millet Meclisi’nde”, Ulus Gazetesi. TÖREN, Tolga (2006), Yeniden Yapılanan Dünya Ekonomisinde Marshall Planı, Marmara Üniversitesi, (Yayımlanmamış Tüksek Lisans Tezi), İstanbul. Ulaştırma Bakanlığı (1933), 10 Yılda Türkiye Nafıası 1923-1933, Matbaacılık Meşriyat A.Ş., İstanbul. Ulus Gazetesi, (5 Temmuz 1948). WALLERSTEIN, Immanuel “ Kapitalist Dünya Sisteminin Yükselişi ve Çöküşü”, Der: Howard Williams-Moorhead Wringht- Tony Evans, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Teorisi Üzerine Bir Derleme, Çev: Ebru Eralp, Ankara, Siyasal Kitabevi, 1966. WALLERSTEIN, Immanuel (1995), Liberalizmden Sonra, Erol Öz (Çev.), Metis Yayınları, İstanbul. WIENS, Henry Wiens (1949), “Program Review Officer Of The ECA Mission In Turkey, RG 460, Entry 951”, Program Review Conferance, Vol. 2.