Kuantum Mekaniği, Sosyal Bilimler Felsefesi ve Coğrafya

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 1, 369 - 381, 24.03.2020

Münür Bilgili Mehmet Ali Toprak

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.705019

Cited By: 2

Öz

Fizik biliminde meydana gelen gelişmeler, doğa bilimlerinin epistemolojisini etkilemiştir. Sosyal bilimler ve daha özelde coğrafya uzun dönem bilimsel alanda hakim konumda olan doğa bilimleri karşısında konumlanmaya çalışmıştır. Sosyal bilimler ve coğrafyanın kurumsallaşması 18. yüzyıla dayanmaktadır. Sosyal bilimlerin ve coğrafyanın, konuları ele alma biçiminde, bilimsel iddialarında ve yaklaşımlarında bu dönemde hâkim olan doğa bilimleri felsefesi etkili olmuştur. 20. yüzyıl başlarında fizik biliminde meydana gelen değişmeler kuantum mekaniğinin gündeme gelmesine ve modern bilimin eleştirilmesi ve meşruiyetininsarsılması ile sonuçlanmıştır. Kuantum mekaniğinin etkileri ve dönemin sosyal, ekonomik ve politik olayları bilimsel alanda paradigma dönüşümlerine yol açmıştır. Ortaya çıkan yeni durumda sosyal bilimler ve coğrafyanın felsefesinde değişimler yaşanmıştır. Bu dönemde sosyal bilimler ve coğrafya, modern doğa bilimlerinin meşruiyetinin sorgulandığı bir ortamda gerçek bilgiye ulaşmanın farklı yollarını aramış ve çok paradigmalı bir döneme girmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, dönemin sosyal, ekonomik ve politik gelişmelerinin yanı sıra kuantum mekaniğinin sosyal bilimler ve coğrafya üzerindeki etkilerini değerlendirmektir. Yapılan değerlendirmelere göre, kuantum mekaniği, sadece modern bilimin “bilimsellik” iddiasını sarsmakla kalmamış aynı zamanda bilimsel araştırmaların ön yargıyla yapıldığını, “gerçeğin” kültürel faktörlere bağlı olduğunu, araştırmacının rolünün araştırmanın sonuçları üzerinde etkili ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Modern Bilim Felsefesi, Kuantum Mekaniği, Sosyal Bilimler Felsefesi, Coğrafya Felsefesi

Quantum Mechanics, Philosophy of Social Sciences and Geography

Öz

Developments in physics have affected the epistemology of natural sciences. Social sciences, and more particularly geography, have long been trying to take position themselves by natural sciences, which dominate the scientific field for a long time. The institutionalization of social science and geography goes back to the 18th century. The philosophy of natural sciences, dominated by social sciences, and geography, in its way of dealing with issues, scientific claims and approaches, has been influential. The changes that took place in physics in the early 20th century resulted in the coming of quantum mechanics and the criticism of modern science and its loss of legitimacy. The effects of quantum mechanics and the social, economic and political events of the period have led to scientific paradigm shifts in the field. In the emerging new situation, there have been changes in the philosophy of social sciences and geography. In this period, social sciences and geography have entered a multi-paradigmatic period, seeking different ways of achieving real knowledge in an environment where the legitimacy of modern natural sciences is questioned. The main purpose of this paper is to evaluate the effects of the quantum mechanics on social sciences and geography in addition to the social, economic and political developments of the period. According to the evaluations, quantum mechanics revealed that not only did undermine modern science’s "scientificnesss" claim but also set forth that scientific studies are prejudiced, and that "truth" depends on cultural factors, and the role of the researcher has an effect on research results.

Anahtar Kelimeler

Modern Science Philosophy, Quantum Mechanics, Philosophy of Social Sciences, Philosophy of Geography

Kaynakça

• Anlı, Ö. F. (2016). Bilim Savaşları, Modern Bilim İmgesinin Dönüşümü. Ankara: Phoenix Yayınevi. Biggs, R. A. (1987). Quantum TheoryandGeography. Earth SurfaceProcess. Landforms 12 (5): 571-573. Castree, N. (2005). Is Geography a Science? QuestioningGeography: FundamentalDebates. Ed. Noel Castree, AlisdairRogers& Douglas Sherman. Oxford: Blackwell Publishing. 57-79 Ernste, H. &Philo, C. (2009). Determinism/EnvironmentalDeterminism. International Encyclopedia of Human Geography.Ed.RobKitchinandNigelThrift.London: Elsevier. 102-110. Faye, J. (2014). CopenhagenInterpretation of Quantum Mechanics. The Stanford Encyclopedia of PhilosophyEd. Edward N. Zalta, UriNodelman, ColinAllen, LanierAnderson. Greene, B. (2007). TheFabric of theCosmos: Space, Time, andtheTexture of Reality. KnopfDoubleday Publishing Group. Gülbenkian Komisyonu (2009). Sosyal Bilimleri Açın. Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. Çev. Şirin Tekeli. İstanbul: Metis Yayınları. Harrison, S.&Dunham P. (1998). Decoherence, Quantum TheoryandTheirImplicationsforthePhilosophy of Geomorphology. Transactions of theInstitute of British Geographers, 23, 501-514. Harrison, S. (2005). WhatKind of SciencePhysicalGeography? QuestioningGeography: FundamentalDebates.EdNoel Castree, &AlisdairRogers& Douglas Sherman. Oxford: Blackwell Publishing. Hendricks, J. (2015). Quantum Physics: Beginner's Guide totheMostAmazingPhysicsTheories, 3rd Edition, Kindle Edition. Hickey, J. T. (2012). Philosophy of Science: An Introduction. Londra: Cambridge UniversityPress. Hoefer, C. (2016). CausalDeterminism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. EdEdward N. Zalta. Massey, D. (1999). Space-time, ScienceandtheRelationshipbetweenPhysicalGeographyand Human Geography. Transactions of theInstitute of British Geographers 24: 261-279. Nagel, J. (2014). Knowledge: A VeryShortIntroduction. OUP Oxford. Northrop, F. S. C. (1958). Introduction. PhysicsandPhilosophy, theRevolution in Modern Science. Ed. WernerHeisenber. Londra: George Allen&Unwin LTD. 11-31 Özgüç, N. & Tümertekin, E. (2000). Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi. Peet, R. (1998). Modern GeographicalThought. Oxford: Wiley-Blackwell Peterman, W. (1994). Quantum TheoryandGeography: What Can Dr. BertlmannTeach Us? Professional Geographer 46( 1): 1-9. Popper, K. (2015). Hayat Problem Çözmektir-Bilgi, Tarih ve Politika Üzerine. Çev. Ali Nalbant. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Rae, A. (2005). Quantum Physics: A Beginner's Guide.Oxford: Oneworld Publications. Reichenbach, H. (1944). PhilosophicFoundations of Quantum Mechanics. Los Angeles: University of California Press Rovelli, C. (2016). Seven BriefLessons on Physics. New York. Penguin Publishing Group. Skirbekk, G. &Gilje, N. (2014). Antik Yunan’dan Modern Döneme Felsefe Tarihi. Çev. Emrah Akbaş & Şule Mutlu. İstanbul: Kesit Yayınları. Sorensen, T. (2013). Quantum Dreaming: TheRelevance of Quantum MechanicstoGeographyandSustainableSystems. TheSustainability of RuralSystems Global andLocalChallengesandOpportunitiesEd. Mary Cawley, Ana Maria de S. M. Bicalho&LucetteLaurens.Ireland: NationalUniversity of IrelandGalway. 269-280 Thompson, M. (2012). Philosophy of Science: Teach Yourself. Hodder&Stoughton. Toffler, A. (1998). Takdim: Bilim ve Değişme. Kaostan Düzene. Ed.IlyaPrigogine&IsabelleStengers. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Baskı. 9-26 Woodward, J. (2014). ScientificExplanation. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ed. Edward N. Zalta. Wallerstein, I. (2013). Bilginin Belirsizlikleri. Çev. Berivan Alataş. İstanbul: Sümer Yayıncılık. Wendt, A. (2015). Quantum MindandSocialScience: UnifyingPhysicalandSocialOntology. Cambridge: Cambridge UniversityPress. Williams, M. (2000). ScienceandSocialScience: An introduction. London: Routledge. Williams, M. (2016). KeyConcepts in thePhilosophy of SocialResearch. London: SAGE Publications. Wittgenstein, L. (1953). PhilosophicalInvestigations. Çev. G. E. M. Anscombe. New York: Macmillan. http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html (16 Ocak 2017’de erişildi).