Review of Children's Books in Terms of Cultural Transfer

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 2, 214 - 235, 28.06.2022

Başak Karakoç Öztürk , Bilge Destegüloğlu

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1056023

Cited By: 1

Öz

The aim of the research is to determine the views of the cultural transfer that takes place in or around the characters in the selected children's books. The research was designed as a case study. 5 books by 5 different authors were determined as documents to be examined by taking expert opinions. In determining the cultural elements in the specified books, the classification titled "Cultural Elements and Sub-Elements Reflected in The Texts" was used. This classification includes cultural elements under seven main headings and subheadings for each cultural element. Designated cultural elements are; daily life, interpersonal relations, values and education, literature, art and music, traditions and folklore, social life, geography and space. As a result, it has been observed that daily life and food and beverage, meal times-table manners, words and patterns used in conversation are more involved in children's books among cultural elements. In addition, the cultural elements of literature, art and music were found to be a quite small frequency of passage in children's books. Finally, it was found that daily life was more involved in children's books than other elements.

Anahtar Kelimeler

Children

Çocuk Kitaplarının Kültürel Aktarım Açısından İncelenmesi

Öz

Araştırmanın amacı seçilen çocuk kitaplarındaki karakterlerin özelinde veya çevresinde gerçekleşen kültürel aktarıma ilişkin görünümleri saptamaktır. Araştırma durum çalışması olarak kurgulanmıştır. Uzman görüşü alınarak 5 farklı yazarın 5 kitabı incelenecek dokümanlar olarak belirlenmiştir. Belirlenen kitaplarda yer alan kültürel ögelerin tespit edilmesinde “Metinlere Yansıyan Kültürel Ögeler ve Alt Ögeler” başlıklı sınıflama kullanılmıştır. Bu sınıflamada yedi ana başlık altında kültürel ögelere ve her bir kültürel ögeye yönelik alt başlıklara yer verilmiştir. Belirlenen kültürel ögeler; günlük yaşam, kişiler arası ilişkiler, değerler ve eğitim, edebiyat, sanat ve müzik, gelenekler ve folklor, sosyal yaşam, coğrafya ve mekândır. Sonuçta kültürel ögeler arasında günlük yaşamın ve yiyecek-içecek, yemek zamanları, sofra adabı, karşılıklı konuşmalarda kullanılan sözler ve kalıpların çocuk kitaplarında daha fazla yer aldığı görülmüştür. Bunun yanı sıra edebiyat, sanat ve müzik kültürel ögelerinin ise çocuk kitaplarında geçiş sıklığının oldukça az olduğu saptanmıştır. Son olarak kültürel ögeler arasında günlük yaşamın diğer ögelere oranla çocuk kitaplarında daha fazla yer aldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, çocuk kitapları, karakter, kültür aktarımı

Kaynakça

• Aksan, D. (1998). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Albayrak, F. Ve Serin, N. (2012). Gazi Üniversitesi TÖMER yabancılar için Türkçe 1-2 ders kitaplarındaki okuma metinlerinin kültür aktarımı açısından incelenmesi. 5. Uluslararası Türkiye’nin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı, (05-06 Temmuz 2012), Mersin, s. 149-156.
• Anaz, Z. (2018). Mavisel Yener’in çocuk kitaplarında sözlü edebiyat ürünleri. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 5, 21-35.
• Arıcı, A. F. (2018). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumları Yayınları.
• Barut, E. Ve Cem Odacıoğlu, M. (2019). Çocuk edebiyatı çeviri eserlerinde kültürel aktarım incelemesi: Oliver Twist örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(62), 66-70.
• Barutçu, T. Ve Açık, F. (2018). Çocuk edebiyatı ürünlerinde yer alan deyimlerin kültür aktarımındaki rolü ve Türkçe ders kitaplarındaki deyimlerle örtüşme düzeyi, Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 86, 183-209.
• Bay, D. N. (2018). Okul öncesi eğitimde bir kültür aktarımı: Millî oyunlar. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 82-104.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.
• Çetinkaya, F. Ç. ve Durmaz, M. (2020). Çeviri resimli çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi stili. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 945-959.
• Çınkır, Ş. (2006). Okullarda zorbalık: Türleri, etkileri ve önleme stratejileri. I. Şiddet ve Okul Sempozyumu, MEB ve Unicef İşbirliği, İstanbul.
• Çimen, Ş. T. (2020). Türkiye’nin ilk Netflix dizisi “Hakan: Muhafız” ile yabancı uyruklu öğrencilere kültür aktarımı (Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan).
• Dedeoğlu, H., İnce, N. B. ve Ulusoy Ünlü, A. (2021). Türkiye’de yayımlanmış resimli çocuk kitapları üzerine kültürel bir analiz. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 561-576.
• Demirci, K. (2017). Türkoloji İçin Dilbilim, Anı yayıncılık, Ankara.
• Destegüloğlu, B. (2020). Çocuk kitaplarındaki kötü karakterlerin görünümleri ve ortaokul öğrencilerinin kötü karakterlere ilişkin algıları (Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan).
• Elbir, B.ve Aka, F. N. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımına yönelik yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10(2), 371-386.
• Ergin, M. (2019). Türk dil bilgisi. İstanbul: Boğaziçi yayınları.
• Ertuğrul, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan kitaplarda kültür aktarımı. (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara).
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729, 50-57.
• Gökalp, Z. (2018). Türkçülüğün esasları. İstanbul: Ötüken.
• Gülden, B. (2019). Türkçe öğretim programlarının ve Türkçe ders kitaplarının kültür aktarımı bağlamında somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi. (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara).
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Gültekin, A. (2011). Çocuk ve gençlik edebiyatı yazıları. İstanbul: Erdem Çocuk.
• İşcan, A. ve Yassıtaş, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yedi İklim Türkçe öğretim seti örneği (B1-B2 düzeyi). Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(1), 47-66.
• Kan, M.O. (2010). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları ilköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının kültür ögeleri açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay).
• Kaplan, M. (2014). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh.
• Karagöz, B. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma göre ilköğretim 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki değerlerin incelenmesi (Muğla ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla).
• Karakoç Öztürk, B. (2020a). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde somut olmayan kültürel mirasın aktarımı. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5(2), 288-312.
• Karakoç Öztürk, B. (2020b). Yazınsal metinlerde yer alan karakter geliştirme yolları: Ortaokul Türkçe ders kitapları örneği, OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 6362-6391.
• Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında ‘Karakter’ kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 60-79.
• Korkmaz, Z. (2019). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Lukens, R. J., Smith, J. J. ve Coffel C. M. (2018). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. İstanbul: Erdem.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73.
• Mert, O., Albayrak, F. ve Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
• Okur, A. ve Keskin, F. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1619-1640.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlköğretim ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Ördek, F. (2019). Yabancılar için Türkçe İstanbul (İstanbul Turkısh for foreıgners course book) ve Yedi İklim orta seviye ders kitaplarının kültür aktarımı açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana).
• Özakpınar, Y. (2009). Bir medeniyet teorisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özkan, E. K. (2014). Sözlü kültür hazinemiz. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı), CVII(756), 236.
• Sarıyüce, H. L. ( 2012). Türk çocuk ve gençlik edebiyatı ansiklopedisi 1. İstanbul: Nar Yayınları.
• Sayid Açıkgöz, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yeni Hitit yabancılar için Türkçe ders kitabı: (A1-A2 düzeyi). (Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat).
• Sever, S. (2017). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Tudem.
• Sezer, Ö.(2005). İlköğretim 1. kademe Türkçe ders kitaplarında değerlerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul).
• Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tosun, G. (2016). Yedi İklim Türkçe öğretim seti B1, B2 ve C1 seviyesi ders kitaplarındaki metinlerin yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımı açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara).
• Turgut Yeşilyurt, E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımında Nasreddin Hoca fıkralarının B2 seviyesinde değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul).
• Türk Dil Kurumu, (2021). https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 18.08.2021)
• Uzuner Yurt, S. (2020). Çocuk kitaplarında kültür aktarımı: Yeşil gözlü kardan adam örneği. VII. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, (23-24 Ekim 2020), Kars.
• Ünlü, A. S. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri bakımından TRT Çocuk kanalında yayımlanan çizgi filmler (Yüksek Lisan Tezi, Erzincan Üniversitesi, Erzincan).
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies, 13(27), 1575-1592.
• Yakar, Y. M. ve Yılmaz, O. (2021). Sorularla çocuk edebiyatı. Ö. T. Kara (Ed.), Sorularla Türkçe Eğitimi içinde (s. 495-527 ). Ankara: ASOS Yayıncılık
• Yakar, Y. M. ve Yılmaz, H. D. (2019). Çocuk Kitaplarında Yaşlı Karakterler. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 11(1), 165-183.
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, O. (2020). Türkçe eğitiminde çocuk edebiyatı. A. Z. Güven (Ed.), Türkçe Eğitimine Genel Bir Bakış içinde (s. 341-356 ). Ankara: Pegem Akademi
• Yılmaz, O. ve Yakar, Y. M. (2017). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarında öğretmen ve idareci karakterlerin sunuluş biçimi. X. UTEOK, 10. Uluslararası Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Kurultayı, İstanbul.
• Yılmaz, O.ve Kılıç, B. S. (2015). İdealize karakter bağlamında Elif Şafak’ın Sakız Sardunya’sı. II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (s. 136-142), İstanbul.