An Investigation of Primary School Teachers’ Perceptions of Organizational Justice in Terms of Some Variables

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 4, 43 - 64, 28.12.2022

İbrahim Çetin Ender Kazak

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1069766

Cited By: 1

Öz

The purpose of this research, designed as a survey, is to examine organizational justice perceptions of primary school teachers. The data are collected from 269 primary school teachers using a simple random sampling method. The relation of organizational justice and its sub-dimensions with demographic variables is investigated. The "Organizational Justice Scale", developed by Niehoff&Moorman and adapted into Turkish by Polat, is used as the data collection tool. The results show that primary school teachers have a high level of organizational justice perception. Their perceptions of distributive, procedural and interactional justice, sub-dimensions of organizational justice, are also high. Primary school teachers' perceptions of organizational justice scale total, distributive and interactional justice did not differ significantly with gender, seniority, and tenure in the institution, but there was a significant difference with age. The procedural justice perceptions of primary school teachers don’t differ significantly with gender, age, seniority, and tenure in the institution.

Anahtar Kelimeler

Primary School

Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırma, nicel araştırma paradigması içinde yer alan tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini Düzce il merkezindeki 559 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Basit seçkisiz örneklem yöntemi ile 269 sınıf öğretmeninden veri toplanmıştır. Araştırmada örgütsel adalet ve alt boyutlarının demografik değişkenlerle ilişkisi incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak Niehoff ve Moorman tarafından geliştirilen, Polat tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Örgütsel Adalet Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin yüksek düzeyde örgütsel adalet algısına sahip oldukları tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adaletin alt boyutlarında olan dağıtımsal adalet, işlemsel adalet ve etkileşimsel adalet algıları da yüksek düzeydedir. Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet ölçek toplamı, dağıtımsal adalet ve etkileşimsel adalet algıları ile cinsiyet, kıdem ve kurumdaki görev süresi arasında anlamlı bir farklılık olmadığı, yaş ile anlamlı bir farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin işlemsel adalet algılarının cinsiyet, yaş, kıdem ve kurumdaki görev süresi ile anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, İlkokul, Örgütsel adalet, Sınıf öğretmeni, Primary School

Kaynakça

• Açıl, Y. (2020). Okul Yönetiminde Yönetim Süreçlerinin Etkililiği ile Örgütsel Adalet Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Adams, J. S. (1965). “Inequity in Social Exchange”, Editor: L. Berkowitz Advances in Experimental Social Psychology. New York Academic Press, 2, 267-299.
• Akdeniz, A. (2018). Eğitim Örgütlerinde Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile İşle Bütünleşme Algıları Arasındaki İlişki ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akgül, A. (2005). Tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri “SPSS Uygulamaları”. Ankara: Emek Ofset.
• Akkaya, B. (2019). İlkokullardaki öğretmenlerin üretkenlik karşıtı iş davranışının örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aksay, O. (2021). Öğretmenlerin örgütsel adalet, örgütsel dürüstlük ve iş doyumu düzeylerine yönelik algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2010). Değerlere göre yönetim ve örgütsel adalet ilişkisinin ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. Educational Administration: Theory and Practice, 16(4), 463-484.
• Bektaş, İ. (2020). Örgütsel adalet ve örgütsel sinizmin üretkenlik karşıtı davranışlar üzerine etkisi ve bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cesur, A. (2019). Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişki (Afyonkarahisar İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Chegini, M. G. (2009). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. American Journal of Economics and Business Administration 1(2), 173–176.
• Choi, S. (2011). Organizational justice and employee work attitudes: The federal case. The American Review of Public Administration,41(2), 185-204.
• Coşkun, B. (2019). Devlet okullarında öğretmenlerin işyeri saldırganlığı davranışları ve örgütsel adalet ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Coşkun, Ö. F. (2020). Örgütsel adalet ile örgütsel yaratıcılık arasındaki ilişkide örgütsel sessizliğin aracılık rolü: Bursa ili otomotiv sektöründe bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Cropanzano, R., ve Greenberg, J. (1997). Progress in organizational justice: Tunneling through the maze. In C. Cooper and I. T. Robertson (Eds.), International review of industrial and organizational psychology (pp. 317-372). New York: John Wiley & Sons.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E., ve Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34- 48.
• Çeçen, M. (2019). Ortaokullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Çelik, O. T. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerinin ve öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çetin, A. (2019). İstanbul büyükşehir belediyesi spor İstanbul’ da çalışanların örgütsel adalet ve örgütsel güven algılarının örgütsel bağlılık davranışı üzerindeki etkisi ve buna yönelik bir uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çırak, S. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı (Ankara/Yenimahalle). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dahmaz, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet ve duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Demirbilek, N. (2018). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demiryürek, M. (2019). Algılanan örgütsel adalet ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Dilci, T. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme ve öğretmen sürecine ilişkin yeterlilik algıları. Milli Eğitim Dergisi, 194, 166-183.
• Ersoy, S. (2020). Öğretmenlerin okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarına ilişkin algıları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Folger, R. ve Cropanzano, R. (1998). Organizational justice and human resource management. London: Sage.
• Gök, G. ve Öztürk, Z. (2018). Örgütsel adalet algısı ile örgütsel bağlılık düzeyinin demografik değişkenlere göre farklılığının belirlenmesi “Bir devlet üniversitesi örneği”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 134-166 .
• Greenberg, J. (1990a). Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-342.
• Greenberg, J. (1990b). Looking fair versus being fair: Managing impressions of organizational justice. Research in Organizational Behavior, 12(1), 11–157.
• Güriz, A. (2004). Adalet kavramı üzerine. HFSA. 9, 19-33.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel Adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67–92.
• İşbaşı, J. Ö. ( 2001). Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-39.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 49-64.
• Karaeminoğulları, A. (2006). Öğretim elemanlarının örgütsel adalet algıları ile sergiledikleri üretkenliğe aykırı davranışlar arasındaki ilişki ve bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karaman, P. (2009). Örgütsel adalet algısı ile tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik öğretmenler üzerinde bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel.
• Leventhal, G. S., Karuza, J., ve Fry, W. R. (1980). Beyond fairness: A theory of allocation preferences. In G. Mikula (Ed.), Justice and social interaction (pp. 167-218). New York: Springer-Verlag.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76, 845–855.
• Nam, D. (2008). Güven ve örgütsel adaletin beklenti ötesi özyeterlik davranışına etkisi (Arma Filtre San. ve Tic. A.Ş. Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Nunnally, J. C. (1978). An Overview of Psychological Measurement. In: Wolman B.B. (eds) Clinical Diagnosis of Mental Disorders. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4684-2490-4_4
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel adaletin bireyler arası saldırgan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 77–96.
• Özen, Y. ve Gül, A. (2010). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
• Özgan, H. ve Bozbayındır, F. ( 2011). Okullarda adil olmayan davranışlar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 66-85. Öztürk, A. G. (2020). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine bir olgu bilim çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• Saruhan, C. (2019). Eğitim örgütlerinde örgütsel adalet ve örgütsel güven arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Selvitopu, A. ve Şahin, H. (2011). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), 171-189.
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şamdan, T. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre örgütsel adalet ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. 4th Edn. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
• Tan, Ç. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları (Elazığ il örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Tekel, M. (2019). Öğretmen algılarına göre örgütsel adalet ve örgütsel sağlık arasındaki ilişki (Kemalpaşa Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Titrek, O. (2009). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 551-573.
• Töremen, F. ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58-70.
• Turhan, M., Erol, Y. C., Demirkol, M. ve Özdemir, T.Y. (2019). The relationship between organizational justice perception and job involvement in teachers. SDU International Journal of Educational Studies, 6(2), 161-173.
• Ulutaş, M. (2018). Örgütsel adalet algısının çalışanların iş doyumu ve işten ayrılma eğilimine etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 333-352.
• Uysal, M. (2014). Genel liselerde grev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları (Altındağ İlçesi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ülbeği, İ. D. (2011). Örgütsel alt kültürlerde örgütsel adalet ve güven algısı üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Yalçıntaş, M. ve San, İ. (2017). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik ampirik bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16, 503-514.
• Yıldız, A. ve Atilla, G. (2019). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılık düzeyine etkisi: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19) , 39-64.
• Yürür, S. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikler arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 295-312.