Sivil İtaatsizlik ve Erdem: Sokrates Odağında Bir İrdeleme

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 2, 309 - 320, 24.06.2023

Sibel Kiraz

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1258941

Öz

Bu çalışmada sivil itaatsizlik ve erdem kavramları, ilk sivil itaatsiz olduğu öne sürülen ve erdem kavramını felsefenin alanına taşıyan ilk düşünür olarak bilinen Sokrates aracılığıyla ilişkilendirilerek tartışılmaktadır. Bu kapsamda: Sokrates’in duruşu ya da tutumu erdem, itaat, itaatsizlik ve sivil itaatsizlik bakımından yorumlanmaktadır. Erdem kavramının içeriği ve Sokrates için anlamı çerçevesinde adalet üzerine bir sorgulama yapılmaktadır. Buna ek olarak, sivil itaatsizlik literatüründe hatırı sayılır bir yeri olan “adaleti yerine getirebilen hukuk” arayışının izleği doğrultusunda doğal hukuk-hukuki pozitivizm üzerinden hukuk-ahlak tartışmasına değinilmektedir. Çalışma boyunca yürütülen kavramsal ilişkilendirmeler ve tartışma sonucunda erdem kavramının hukukun adalete yaklaşmasını sağlamak bakımından anahtar role sahip bir kavram olduğu ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sivil itaatsizlik, erdem, Sokrates, adalet

Civil Disobedience and Virtue: An Examination Focusing on Socrates

Öz

In this study, the concepts of civil disobedience and virtue were discussed in relation to Socrates who is known as the first philosopher to bring virtue into the interest of philosophy and claimed to be the first civil disobedient. In this context; Socrates’ stance or attitude is discussed in association with virtue, obedience, disobedience and civil disobedience. A question about justice is carried out in relation to the content and meaning of the concept of virtue for Socrates. In addition, the discussion of law-morality is being mentioned in accordance with the path of pursuit of “law administering justice” which has a substantial space in the literature of civil disobedience. By making conceptual associations and ensuing discussions throughout the study, it is claimed that the concept of virtue has a key role in sustaining the law’s position to reach justice.

Anahtar Kelimeler

Civil disobedience

Kaynakça

• Akı, E. İ. (2015). Hukukun İç Ahlakı: Lon L. Fuller’in Görüşleri Çerçevesinde Bir İnceleme. AÜHFD: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 64(1), 1-35.
• Bal, Metin. (2016). Otoriteyi Sorgulayan Bir Kimse Arayışında Sokrates: Platon’un Kriton Diyaloğu Üzerine. Özne, 24, 131-144.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çankaya, A. (2015). “Yasa” Üzerine İki Farklı Perspektif: Antigone ve Sokrates. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 19, 237-248.
• Delmas, C., Kimberley B. (2021). "Civil Disobedience". In The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (Ed.). URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2021/entries/civil-disobedience/>. (erişim tarihi: 19.02.2023)
• Ehrenberg, V. (2011). From Solon to Socrates. London and Newyork: Routledge.
• Eyüboğlu, S., Cimcoz, M. A. (2010). Önsöz. Platon. İçinde Devlet, (s.v-xix). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fromm, E. (1994). Erdem ve Mutluluk. Ayda Yörükan (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gros, F. (2020). İtaat Etmemek. Zeynep Büşra Bölükbaşı (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Güriz, A. (2004). Adalet Kavramı Üzerine. H. Ökçesiz (Ed.), Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 9 içinde (s.19-33). İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Gürler, S. (2010). Sokrates’in Savunmasıyla Kriton Diyaloğunun Hukuka İtaat Yükümlülüğü Açısından Karşılaştırılması. H. Ökçesiz ve G. Uygur (Ed.), Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 20 içinde (s.84-99). İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• İşsevenler, V. (2016). Hukukun Erdemi ve Fuller’in Ahlakları. İÜHFM: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası LXXIV (2), 573-587.
• King, M. L. (2011). Birmingham Hapishanesi’nden Mektup. Ezgi Göç (Çev.). Cogito: Sivil İtaatsizlik, 67, 18-28.
• Kuçuradi, İ. (2018). Adaleti Gerçekleştirebilen Hukukun Özellikleri, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV(2), 191-201.
• Laertios, D. (2007). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Candan Şentuna (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• MacIntyre, A. (2001). Erdem Peşinde, Muttalip Özcan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Noddings, N. (2017). Eğitim Felsefesi. Raşit Çelik (Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, ( Hakkı Hünler (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Platon. (2006). Sokrates’in Savunması. Erman Gören (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Platon. (2010). Devlet, Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon. (2017). Kriton, Furkan Akderin (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Poyraz, H. (2011). Değerler Nasıl Oluşur?. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 61-71.
• Rawls, J. (1999). A Theory of Justice. Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Reshotko, N. (2006). Socratic Virtue: Making the Best of the Neither-Good-Nor-Bad, Cambridge: Cambridge University Press.
• Saygın, T. (2008). Sokratik Erdem ve Aristoteles’in Sokratik Erdem Değerlendirmeleri. Felsefe Dünyası, 47, 130-136.
• Uygur, G. (2003). Hukuki Pozitivizmin Değişen Yüzü Mü?. AÜHFD: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(3), 145-176.
• Wacks, R. (2018). Hukuk Felsefesine Kısa Bir Giriş. Engin Arıkan (Çev.). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Wilson, E. (2020). Sokrates’in Ölümü. Özgüç Orhan (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.