Yaşlı Bireylerin Fiziksel Aktivite Engellerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 803 - 812, 31.12.2023

Gülseren Yürekli , Behsat Savas , Fatma Çelik Kayapınar

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1353304

Öz

Araştırmada, yaşlı bireylerin fiziksel aktivite engellerini tespit etmek ve elde edilen verilerin cinsiyet, kronik hastalığa sahip olma durumu ve beden kütle indeksi (BKİ) ile ilişkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, İzmir’de yaşayan 65 yaş ve üzerindeki bireyler, örneklemini ise bu bireylerden çalışmaya katılmak için gönüllü olan yaş ortalamaları 70,75±6,15 olan, 221 kadın, 294 erkek olmak üzere toplam 515 katılımcı oluşturmaktadır. Yaşlı bireylerin, fiziksel aktivite engelleri, Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği ile belirlenmiştir. Veriler SPSS 26.00 programı ile analiz edilmiştir. Tüm testler için anlamlılık düzeyi (p<.05) olarak alınmış ve anlamlı çıkan sonuçların etki büyüklükleri eta kare (η2) ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde, cinsiyet ve kronik hastalığa sahip olma durumu değişkenleriyle ölçek alt boyutlarının toplam puanı arasındaki farkı tespit etmek için MANOVA, katılımcıların boy uzunluğu ve vücut ağırlığı değerleriyle hesaplanan BKİ ile ölçek alt boyutlarının toplam puanı arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için partial (kısmi) korelasyon analizi kullanılmıştır. Analizler sonucunda cinsiyet değişkeni ile ölçeğin alt boyutlarının toplam puanı arasındaki fark incelendiğinde, kişisel ve fiziksel çevre engelleri alt boyutlarında kadınların lehine, kronik hastalığa sahip olma değişkeni incelendiğinde, tüm alt boyutlarda kronik hastalığa sahip olan katılımcıların lehine anlamlı farklar bulunmuştur. BKİ ve fiziksel aktivite engelleri arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Sonuç olarak, kadın ve kronik hastalığa sahip olan yaşlıların fiziksel aktivite engellerinin daha fazla olduğu ortaya koyulmuştur ve özellikle bu gruplarda yer alan yaşlı bireylerde fiziksel aktivite engellerini azaltmaya yönelik müdahalelerin yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel aktivite, Fiziksel aktivite engelleri, Yaşlılar

Etik Beyan

Araştırma İzmir Demokrasi Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan 06.04.2022 tarih ve 2022/15 sayı numaralı kararla gerekli izinler alınarak yapılmıştır.

Examination of Physical Activity Barriers of Elderly Individuals

Öz

In the study, it was aimed to determine the physical activity barriers of the elderly and to examine the relationship of the obtained data with gender, having a chronic disease and body mass index (BMI). The population of the research consists of individuals aged 65 and over living in Izmir, and the sample consists of a total of 515 participants, 221 women and 294 men, with an average age of 70.75±6.15, who volunteered to participate in the study. Physical activity disabilities of elderly individuals were determined with the Physical Activity Disabilities Scale. Data were analyzed with SPSS 26.00. The significance level was taken as (p<.05) for all tests and the effect sizes of the results that were significant were evaluated with eta square (η2). In the analysis of the data, MANOVA was used to determine the difference between the variables of gender and chronic disease and the total score of the scale sub-dimensions, and partial (partial) correlation analysis was used to evaluate the relationship between the BMI calculated by the participants' height and body weight values and the total score of the scale sub-dimensions. As a result of the analyzes, when the difference between the gender variable and the total score of the sub-dimensions of the scale was examined, significant differences were found in favor of women in the sub-dimensions of personal and physical environmental barriers, and when the variable of having a chronic disease was examined, there were significant differences in favor of the participants with chronic diseases in all sub-dimensions. There was no significant relationship between BMI and physical activity barriers. As a result, it has been revealed that women and the elderly with chronic diseases have more physical activity barriers, and it is thought that it would be beneficial to make interventions to reduce physical activity barriers, especially in elderly individuals in these groups.

Anahtar Kelimeler

Physical activity, Physical activity barriers, Elderly

Kaynakça

• American College of Sports Medicine. (2013). ACSM's guidelines for exercise testing and prescription (9th Ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
• Arazi, H., Izadi, M., & Kabirian, H. (2022). Interactive effect of socio-eco-demographic characteristics and perceived physical activity barriers on physical activity level among older adults. European Review of Aging and Physical Activity, 19(1), 8. https://doi.org/10.1186/s11556-022-00288-y
• Booth, M. L., Bauman, A., & Owen, N. (2002). Perceived barriers to physical activity among older Australians. Journal of Aging and Physical Activity, 10(3), 271-280. https://doi.org/10.1123/japa.10.3.271
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (23. baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (30. baskı). Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. Routledge.
• Conway, J. M., Seale, J. L., Jacobs Jr, D. R., Irwin, M. L., & Ainsworth, B. E. (2002). Comparison of energy expenditure estimates from doubly labeled water, A Physical activity questionnaire, and physical activity records. The American Journal of Clinical Nutrition, 75(3), 519-525. https://doi.org/10.1093/ajcn/75.3.519
• Desveaux, L., Goldstein, R., Mathur, S., & Brooks, D. (2016). Barriers to physical activity following rehabilitation: Perspectives of older adults with chronic disease. Journal of Aging and Physical Activity, 24(2), 223-233. https://doi.org/10.1123/japa.2015-0018
• Erdem, H. R., Sayan, M., Gökgöz, Z., & Ege, M. R. (2021). Yaşlılarda fiziksel aktivite: Derleme. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 16-22. https://doi.org/10.51261/yiu.2021.00029
• Kesioğlu, P., Bilgiç, N., Pıçakçıefe, M., & Uçku, R. (2003). İzmir Çamdibi-1 Nolu Sağlık Ocağı Bölgesi yaşlılarında yetersizlik ve kronik hastalık prevalansı. Geriatri, 6(1), 27-30. Erişim adresi: http://geriatri.dergisi.org/abstract.php?id=122
• Kitiş, Y., & Gümüş, Y. (2015). 20 yaş ve üzeri kadınların fiziksel aktivite düzeyleri, fiziksel aktiviteye ilişkin inançları ve davranış aşamalarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 399-411. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/23834/253918
• Lök, N., & Lök, S. (2016). Yaşlıların fiziksel aktivite düzeyleri ile bilişsel durumları arasındaki ilişki. Yeni Symposium, 54(2), 21-24. https://doi.org/10.5455/NYS.2016006
• Marques, A., Peralta, M., Sarmento, H., Martins, J., & González Valeiro, M. (2018). Associations between vigorous physical activity and chronic diseases in older adults: A Study in 13 European countries. European Journal of Public Health, 28(5), 950-955. https://doi.org/10.1093/eurpub/cky086
• Moschny, A., Platen, P., Klaaßen-Mielke, R., Trampisch, U., & Hinrichs, T. (2011). Barriers to physical activity in older adults in Germany: a cross-sectional study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/1479-5868-8-121
• O’neill, K., & Reid, G. (1991). Perceived barriers to physical activity by older adults. Canadian Journal of Public Health / Revue Canadienne de Sante’e Publique, 82(6), 392–396. Erişim adresi: https://europepmc.org/article/med/1790502
• Özgüneş, N. (2013). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda beslenme durumunun taranması: tarama testleri kıyaslaması. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özçomak, M. S., & Çebi, K. (2017). İstatistiksel güç analizi: Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(2), 413-431. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/28998/291187
• Öztürk, M. (2005). Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Rachmah, Q., Setyaningtyas, S. W., Rifqi, M. A., Indriani, D., Nindya, T. S., Megatsari, H., ... & Kriengsinyos, W. (2019). Self-efficacy to engage in physical activity and overcome barriers, sedentary behavior, and their relation to body mass index among elderly Indonesians with diabetes. Journal of Preventive Medicine and Public Health, 52(4), 242. https://doi.org/10.3961/jpmph.19.003
• Raosoft. (2022). Sample size calculator. http://www.raosoft.com/samplesize.html Erişim tarihi: 14.02.2022.
• Stutts, W. C. (2002). Physical activity determinants in adults: Perceived benefits, barriers, and self efficacy. AAOHN Journal: Official Journal of the American Association of Occupational Health Nurses, 50(11), 499-507. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/216507990205001106
• Suraya, İ., Karim, N. A., Oon, N. L., & Ngah, W. Z. W. (2013). Perceived physical activity barriers related to body weight status and socio demographic factors among Malaysian men in Klang Valley. BMC Public Health, 13(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-275
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2013). Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması. Anıl Matbaa.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685 Erişim tarihi: 10.12.2023.
• Uysal, İ., & Kılıç, A. F. (2022). Normal distribution dilemma. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 220-248. https://doi.org/10.18039/ajesi.962653
• World Health Organization. (2020). WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. https://www.who.int/publications/i/item/9789240015128 Erişim tarihi: 20.12.2023.
• World Health Organization. (2010). A Healthy lifestyle - WHO recommendations. https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/a-healthy-lifestyle---who-recommendations Erişim tarihi: 14.02.2022.
• World Health Organization. (2022). Ageing and health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health Erişim tarihi: 14.02.2022.
• Yurtçiçek, S., Şahin, N.H., Miral, M. (2018). Fiziksel aktivite engelleri ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science. 6(71), 396-404. https://doi.org/10.16992/ASOS.13736
• Zorba, E., & Saygın, Ö. (2017). Fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk. Türkiye Herkes İçin Spor Federasyonu.