Macera Rekreasyonunda Heyecan Arayışı ve Serbest Zaman Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Çok Hafif Hava Araçları (ÇHHA) Pilot Örneği

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 289 - 309, 31.12.2022

Tolga Beşikçi , Sırrı Cem Dinç

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1165496

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, maceraya dayalı hava sporlarından olan Yamaç Paraşütü, Yelken Kanat, Planör gibi Çok Hafif Hava Araçlarını (ÇHHA) kullanan pilotların heyecan arama düzeylerinin belirlenmesi ve serbest zaman doyumu ile arasındaki ilişkisinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Türkiye’ de ÇHHA pilotluğuyla ilgilenen bireyler oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise yaşları 18 ila 67 yaş arası değişkenlik gösteren 118 kadın, 488 erkek katılımcı olmak üzere toplam 606 ÇHHA pilotu oluşturmaktadır. Katılımcılar hava sporları ile ilgili THK onaylı kuruluşlar, üniversite kulüpleri, özel eğitim veren okullar, hava sporları ile ilgili forum, blog ve internet üzerinden oluşturulan gruplara kayıtlı üyeler arasından olasılıklı örnekleme tekniklerinden basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmada veri toplama araçları olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu ve Zuckerman (1994) tarafından geliştirilen Heyecan Arama Ölçeği (HAÖ) ile Beard ve Ragheb (1980) tarafından geliştirilen Serbest Zaman Doyum Ölçeği (SZDÖ) kullanılmıştır. Veri analizinde öncelikle tanımlayıcı istatistik ve frekans analizleri yapılmıştır. “Levene” değerleri incelenerek varyansların homojenliği doğrulanmış daha sonra “bağımsız örneklem t testi” ve “tek yönlü varyans analizi” (ANOVA) uygulanmıştır. “Doğrusal regresyon analizi” ile ölçekler arasındaki etki test edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, pilotların heyecan arama düzeyleri ve serbest zaman doyumlarına bağlı olarak cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu ve gelir seviyesi değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Doğrusal regresyon analizi sonucunda heyecan aramanın (β=.12, t=3.24, p=.00) serbest zaman doyumunu olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Serbest Zaman, Rekreasyon, Macera Rekreasyonu, Heyecan Arama, Serbest Zaman Doyumu, Leisure, Recreation, Adventure Recreation, Sensation Seeking, Leisure Satisfaction.

Destekleyen Kurum

Manisa Celal Bayar Üniversitesi

Proje Numarası

2015/05

Teşekkür

Çalışmanın 2015/05 nolu tez projesi olarak yazılmasını uygun gören Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (Ö.Y.P) Kurum Koordinasyon Birimi ve Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ ne (BAP) vermiş oldukları destek için teşekkürlerimi sunarım.

Investigating the Relationships Between Sensation Seeking and Leisure Satisfaction in Adventure Recreation: Sample of Ultralight Aircrafts Pilots

Öz

The purpose of this research is to determine sensation seeking levels of pilots using Ultra Light Aircraft, which are adventure-based air sports such as Paragliding, hang-gliding, gliding, and to analyse its relationship with leisure satisfaction. The research population consists of individuals who are interested in ultralight aircrafts in Turkey. The sample has been composed of a total of 606 ultralight aircraft pilots, with 118 women, and 488 men aged 18 to 67. The research sample has been randomly selected from among pilots of ultralight aircrafts registered at THK-approved organizations of light sport aircraft, and members of university clubs, private schools, forums and blogs dealing with air sports. The personal information form prepared by the researchers, the Sensation Seeking Scale developed by Zuckerman (1994) and the Leisure Satisfaction Scale developed by Beard and Ragheb (1980) were used as data collection tools in the research. In the data analysis, firstly descriptive statistics and frequency analysis have been performed. The homogeneity of the variances was confirmed by examining the "Levene" values, then the "independent sample t test" and "one-way analysis of variance" (ANOVA) have been used. Linear regression analysis has been utilized to test the size of any effect among research variables. According to the findings of the study, there are significant differences between levels of sensation seeking and leisure satisfaction regarding sex, age, marital status, education and income levels of participants. As a result of linear regression analysis, sensation seeking (β=.12, t=3.24, p=.00) positively affects leisure satisfaction. 

Anahtar Kelimeler

Leisure, Recreation, Adventure Recreation, Sensation Seeking, Leisure Satisfaction

Proje Numarası

2015/05

Kaynakça

• Ardahan, F., ve Yerlisu-Lapa T. (2010). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman tatmin düzeylerinin cinsiyete ve gelire göre incelenmesi. Hacettepe Journal of Sport Sciences, 21(4), 129–136.
• Ardahan, F., ve Yerlisu-Lapa, T. (2011). Açık alan rekreasyonu: Bisiklet kullanıcıları ve yürüyüşçülerin doğa sporu yapma nedenleri ve elde ettikleri faydalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1328-1341.
• Asensio-Ramon, J., Álvarez-Hernández, J.F., Aguilar-Parra, J.M., Trigueros, R., Manzano-León, A., Fernandez-Campoy, J.M., & Fernández-Jiménez, C. (2020). The influence of the scout movement as a free time option on improving academic performance, self-esteem and social skills in adolescents. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(14), 651-660. https://doi.org/10.3390/ijerph17145215
• Ball, I.L., Farnhill, D., & Wangeman, J.F. (1984). Sex and age differences in sensation seeking: Some national comparisons, British Journal of Psychology, 75(2), 257-265. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1984.tb01897.x
• Beard, J.G., & Ragheb, M.G. (1980). Measuring leisure satisfaction. Journal of Leisure Research, 12(1), 20-33. https://doi.org/10.1080/00222216.1980.11969416
• Broadhurst, R. (2001). Managing environments for leisure and recreation. London: Routledge.
• Brymer, E., & Oades, L. (2009). Extreme sports: A positive transformation in courage and humility. Journal of Humanistic Psychology, 49(1), 114-126. https://doi.org/10.1177/0022167808326199
• Brymer, E., & Schweitzer, R. (2013). The search for freedom in extreme sports: A phenomenological exploration. Psychology of Sport and Exercise, 14(6), 865-873. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2013.07.004
• Brymer, E., & Schweitzer, R. (2017). Phenomenology and the extreme sport experience. London: Routledge.
• Chen, Y.C., Li, R.H., & Chen, S.H. (2013). Relationships among adolescents’ leisure motivation, leisure involvement and leisure satisfaction: A structural equation model. Social Indicators Research, 110(3), 1187-1199. https://doi.org/10.1007/s11205-011-9979-2
• Coleman, D., & Iso-ahola, S. (1993). Leisure and health: The role of social support and self-determination. Journal of Leisure Research, 25(2), 111-128. https://doi.org/10.1080/00222216.1993.11969913
• Cross, C.P., Cyrenne, D.M., & Brown, G.R. (2013). Sex differences in sensation-seeking: a meta-analysis. Scientific Reports, 3(1), 1-5. https://doi.org/10.1038/srep02486
• Çalık, F., Başer, A., Ekinci, N.E., ve Kara, T. (2013). Tabiat parklarının sportif rekreasyon potansiyeli modellemesi (Ballıkayalar Tabiat Parkı örneği). Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 8(2), 35-51.
• Çelebi, M., Dinç, S.C., Özen, G., ve Aras, D. (2009). Doğa eğitimi ve macera oyunları çalıştayı. V. Doğa Sporları Sempozyumu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu.
• Dinç, S.C., Koca, C., Demirhan, G., & Aşcı, H. (2004). An investigation of risk participation and risk views of male and female university students before and after participating the outdoor activities experience. The 10th Ichper. SD Europe Congress. Antalya: The 10Th. ICHPER. SD Europe Congress.
• Dinç, S.C. (2006). Doğa Sporları Etkinliklerine İlişkin Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi. Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dinç, S.C. (2018). Doğa sporları etkinliklerine ilişkin liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Ankara: Spor Yayınevi ve Kitapevi.
• Dinç, S.C. (2021). Doğa ve macera rekreasyonunun olgusal incelemesi. S. Güneş, & F. Varol içinde, Rekreasyon (Disiplinlerarası Yaklaşım ve Örnek Olaylar) (s. 141-175). Ankara: Nobel.
• Dinç, S.C., ve Yavaş-Tez, Ö. (2019). Doğal alan rekreasyonu öz-yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 394-410. https://doi.org/10.31680/gaunjss.610544
• Draper, N., & Hodgson, C. (2008). Adventure sport physiology. West Sussex: John Wiley & Sons.
• Ewert, A., & Hollenhorst, S. (1989). Testing the adveture model: Emprical support for a model of risk recreation participation. Journal of Leisure Research, 21(2), 124-139. https://doi.org/10.1080/00222216.1989.11969794
• Ewert, A., & Hollenhorst, S. (1995). Adventure recreation and its implications for wilderness. International Journal of Wilderness, 3(2), 21-26.
• Ewert, A. (2007). Leisure, recreation, and adventure: A multidimensional relationship. Annals of Leisure Research, 10(1), 1-2. https://doi.org/10.1080/11745398.2007.9686751
• Gökçe, H. (2008). Serbest zaman doyumunun yaşam doyumu ve sosyo-demografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gökçe, H., ve Orhan, K. (2011). Serbest zaman doyum ölçeğinin Türkçe geçerlilik güvenirlik çalışması. Hacettepe Journal of Sport Sciences, 22(4), 139-145.
• Gundersheim, J. (1987). Sensation seeking in male and female athletes and nonathletes. International Journal of Sports and Psychology. 18, 87-99.
• Guszkowska, M., & Boldak, A. (2010). Sensation seeking in males involved in recreational high risk sports. Biology of Sport, 27(3), 157-162. https://doi.org/10.5604/20831862.919331
• Hattie, J., Marsh, H., Neill, J., & Richard, G. (1997). Adventure education and outward bound: Out-of-class experiences that make a lasting differences. Review of Education Research, 67(1), 43-87. https://doi.org/10.3102/00346543067001043
• Haynes, C.A., Miles, N.V., & Clements, K. (2000). A confirmatory factor analysis of the two models of sensation seeking. Personality and Individual Differences, 29(5), 823-839. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00235-4
• Houge-Mackenzie, S., & Hodge, K. (2019). Adventure recreation and subjective well-being: A conceptual framework. Leisure Studies, 39(1), 26-40. https://doi.org/10.1080/02614367.2019.1577478
• Huang, C., & Carleton, B. (2003). The relationships among leisure participation, leisure satisfaction, and life satisfaction of college students in Taiwan. Journal of Exercise Science and Fitness, 1(2), 129-132.
• Idyll Arbor, Inc. (1991). Leisure satisfaction measure. (M.G. Ragheb & J. G. Beard). https://www.idyllarbor.com/agora.cgi?p_id=A146&xm=on. (10.09.2015).
• Jenkins, J.M., & Pigram, J.J. (2003). Encyclopedia of leisure and outdoor recreation. London and New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Kao, C. (1992). A model of leisure satisfaction. Doctoral dissertation. Indiana University, School of Health, Physical Education and Recreation, USA.
• Karlı, Ü., Polat, E., Yılmaz, B., ve Koçak, S. (2008). Serbest Zaman Tatmin Ölçeğinin (SZTÖ-Uzun versiyon) geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 80-91.
• Kelly, J.R. (1982). Leisure. New Jersey: Prentice Hall.
• Kılbaş, Ş. (2010). Rekreasyon boş zamanı değerlendirme. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Knowles, S.J. (2002). Marital satisfaction, shared leisure, and leisure satisfaction in married couples with adolescents. Master's thesis. Oklahoma Christian University Bachelor of Science, UK.
• Kovacs, A. (2007). The leisure personality: Relationships between personality, leisure satisfaction, and life satisfaction. Doctoral dissertation. Indiana University, School of Health, Physical Education and Recreation, USA.
• Little, D.E. (2002). Women and adventure recreation: Reconstructing leisure constraints and adventure experiences to negotiate continuing participation. Journal of Leisure Research, 34(2), 157-177. https://doi.org/10.1080/00222216.2002.11949967
• Mannell, R.C., & Kleiber, D.A. (1997). A social psychology of leisure. State College: Venture Publishing.
• Mannell, R.C. (1999). Leisure experience and satisfaction. leisure studies: Prospects for the twenty-first century. State College: Venture Publishing.
• Mei-Dan, O., & Carmont, M.R. (2013). Adventure and extreme sports ınjuries: Epidemiology, treatment, rehabilitation and prevention. London: Springer-Verlag.
• Monasterio, E. (2012). Mental characteristics of extreme sports athletes. adventure and extreme sports ınjuries: Epidemiology, treatment, rehabilitation and prevention. London, England: Springer.
• Monasterio, E. Mulder, R., & Frampton, C. (2012). Personality variables in a population of BASE jumpers. Journal of Applied Sport Psychology, 24, 391–400.
• Ocak, E. (2006). İstanbul’daki tarihi parkların günümüz kullanım işlevleri açısından irdelenmesi. Yüksek lisans tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Öngen, D. (2007). The relationship between sensation seeking and gender role orientation among Turkish university students. Sex Roles. 57(1), 111-118. https://doi.org/10.1007/s11199-007-9214-4
• Özen, G., Özen, Ş., ve Tiryaki Sönmez, G. (2014). Kamp yaşantısı ve engel aktivitelerin katılımcıların öz-etkililik algılarına etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 5-12.
• Priest, S., & Gass, A.M. (1997). Effective leadership in adventure programming. USA: Human Kinetics.
• Riddick, C.C., & Stewart, D.D. (1994). An examination of the life satisfaction and ımportance of leisure in the lives of older female retirees: A comparison of blacks to whites. Journal of Leisure Research, 26(1), 75-87. https://doi.org/10.1080/00222216.1994.11969945
• Rockhill, B., Willett, W., Hunter, D., Manson, J., Hankinson, S., & Colditz, G. (1999). A prospective study of recreational physical activity and breast cancer risk. Archives of Internal Medicine, 159(19), 2290-2296. https://doi.org/10.1001/archinte.159.19.2290
• Roth, M., Schumacher, J., & Brahler, E. (2005). Sensation seeking in the community: sex, age and sociodemographic comparisons on a representative german population sample. Personality and Individual Differences. 39(7), 1261-1271. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.05.003
• Schott, C. (2007). Selling adventure tourism: A distribution channels perspective. International Journal of Tourism Research, 9(4), 257-274. doi.org/10.1002/jtr.610
• Sevil, T. (2015). Terapatik rekreasyonel aktiviteler katılımın yaşlıların algıladıkları boş zaman tatmini, yaşam tatmini ve yaşam kalitesine etkisi. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sönmezoğlu, U., Polat, E., ve Aycan, A. (2014). Gençlik merkezi üyeleri ve bazı değişkenlere göre serbest zaman tatmin düzeyleri. International Journal of Science Culture and Sport, SI(1), 219-229. https://doi.org/10.14486/IJSCS91
• Swarbrooke, J., Beard, C., Leckie, S., & Pomfret, G. (2003). Adventure tourism: The New frontier. London: Butterworth-Heinemann.
• Şimşek, K.Y. (2011). Ekstrem ve geleneksel spor katılımcıları arasında duygu arama farklılıklarının karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 133-143.
• Tarrant, M. (1996). Attending to past outdoor recreation experiences: Symptom reporting and changes in affect. Journal of Leisure Research, 28(1), 1-17. https://doi.org/10.1080/00222216.1996.11949757
• Tarrant, M., Manfredo, M., & Driver, B. (1994). Recollections of outdoor recreation experiences: A psychophysiological perspective. Journal of Leisure Research, 26(4), 357-371. https://doi.org/10.1080/00222216.1994.11969967
• Tekin, A. (2009). Rekreasyon. Muğla: Ata Ofset.
• Torkildsen, G. (2002). Leisure and recreation managements, (Fourth Edition). London and New York: Taylor&Francis Group.
• Torkildsen, G. (2010). Sport and leisure management, (Sixth Edition). USA: Routledge, Taylor&Francis Group.
• Trottier, A.N., Brown, G.T., Hobson, S.J.G., & Miller, W. (2002). Reliability and validity of the leisure satisfaction scale (lss-short form) and the adolescent leisure interest profile. Occupational Therapy International, 9(2), 131-144. https://doi.org/10.1002/oti.161
• Wang, E.S.T., Chen, L.S.L., Lin, J.Y.C., & Wang, M.C.H. (2008). The relationship between leisure satisfaction and life satisfaction of adolescents concerning online games. Adolescence, 43(169), 177-184.
• Wannamethee, S., Shaper, A., & Walker, M. (2000). Physical activity and mortality in older men with diagnosed coronary heart disease. Circulation, 102(12), 1358-1363. https://doi.org/10.1161/01
• WSM, (2009). Sensation seeking scale. Washington State University: Washington State Magazine.
• Yerlisu-Lapa, T. (2013). Life satisfaction, leisure satisfaction and perceived freedom of park recreation participants. Social and Behavioral Sciences, 93, 1985-1993. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.153
• Yetim, G. (2014). Boş zaman ilgileniminin boş zaman tatmini ve sadakati üzerine etkisi: Eskişehir’deki fitness merkezleri üzerine araştırma. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Zuckerman, M., Eysenck, S.B. ve Eysenck, H.J. (1978). Sensation seeking in England and America: Cross-cultural, age, and sex comparisons. Journal of Consulting Clinical Psychology. 46(1), 139-149. https://doi.org/10.1037/0022-006X.46.1.139
• Zuckerman, M. (1991). Psychobiology of personality, (Second Edition). New York: Cambridge University Press.
• Zuckerman, M. (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. New York: Cambridge University Press.
• Zuckerman, M. (2007). Sensation seeking and risky behavior. Washington, DC: American Psychological Association.
• Zuckerman, M., & Neeb, M. (1980). Demographic influences in sensation seeking and expressions of sensation seeking in religion, smoking, and driving habits. Personality and Individual Differences, 1(3), 197-206. https://doi.org/10.1016/0191