Açık Alan Rekreasyon Katılımcıların Serbest Zaman Okuryazarlığının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 2, 776 - 788, 31.12.2023

Alper Kaya Hasan Suat Aksu Mehmet Demirel Muhammed Eshabil Sadık Kılavuz

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1333838

Öz

Bireylerin serbest zaman aktivitelerini etkili bir şekilde düzenlememesinin veya anormal boş zaman davranışları sergilemesinin, onların boş zaman okuryazarlığı eksikliğiyle bir ilgisi olup olmadığı konusu tartışmalıdır. Fakat serbest zaman okuryazarlığı ile açık alan rekreasyon faaliyetlerine katılımın arasındaki ilişkinin karmaşıklığı da gizemini korumaktadır. Bu noktadan hareketle oluşturulan bu betimsel tarama araştırmasının amacı; açık alan rekreasyon katılımcıların, serbest zaman okuryazarlık sürecinin cinsiyet, algılanan gelir ve rekreasyonel faaliyetlere katılım şekli değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığının tespit edilmesidir. Araştırmada, betimsel tarama deseni ile birlikte basit tesadüfi örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmada yazarlar tarafından oluşturulmuş cinsiyet, algılanan gelir durumu ve rekreasyonel faaliyetlere katılım şekli bilgilerinin yer aldığı demografik bilgi formunun yanı sıra katılımcıların serbest zaman okuryazarlık düzeyini belirlemek amacıyla Serbest Zaman Okuryazarlığı Ölçeği (SZOÖ) kullanılmıştır. Araştırmada toplam 332 form teslim alınırken 17 adet form eksik ve yanlış doldurulduğu için kapsam dışı bırakılmıştır ve böylelikle araştırmada 142 kadın 173 erkek olmak üzere toplam 315 kişiye ulaşılmıştır. Verilerin analizi ise Jamovi paket programı ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; serbest zaman okuryazarlığının bazı alt boyutları ile gelir arasında anlamlı farklılık bulunmakta iken cinsiyet değişkeni ile serbest zaman okuryazarlığı arasında farklılık tespit edilmemiştir. Sonuç olarak; serbest zaman okuryazarlığı noktasında bireyin rekreasyonel faaliyetlere katılım şekli ve gelir durumu etkili bir unsur olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Serbest zaman okuryazarlığı, Açık alan rekreasyonu, Doğa kulüpleri

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Investigation of Leisure Literacy of Outdoor Recreation Participants in terms of Various Variables

Öz

It is controversial whether a person's inability to organize leisure activities efficiently or the manifestation of illegal leisure behaviors are symptoms of their lack of leisure literacy. But it's still unclear how complicated the connection is between leisure literacy and taking part in outdoor recreational activities. In considering this, the purpose of this descriptive survey research is to ascertain whether there are any differences in the leisure literacy processes of outdoor recreation participants according to their gender, perceived income, and method of participation. In the study, simple random sampling method with descriptive scanning design was preferred. In addition to the demographic information form created by the authors in the study, which includes information on gender, perceived income status and participation in recreational activities, Leisure Literacy Scale (SCIS) was used to determine the leisure literacy level of the participants. While a total of 332 forms were received in the study, 17 forms were excluded because they were filled incompletely and incorrectly, so a total of 315 people, 142 women and 173 men, were reached in the research. The analysis of the data was carried out with the Jamovi package program. According to the findings obtained; While there was a significant difference between some sub-dimensions of leisure literacy and income, no difference was found between gender variable and leisure literacy. In conclusion; At the point of leisure literacy, the way the individual participates in recreational activities and income status can be considered as an effective factor.

Anahtar Kelimeler

Leisure literacy, Outdoor recreation, Nature clubs

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• KAYNAKLAR Andre, E. K., Williams, N., Schwartz, F., & Bullard, C. (2017). Benefits of campus outdoor recreation programs: A Review of the literature. Journal of Outdoor Recreation. Education, and Leadership, 9(1), 15–25. https://doi.org/10.18666/JOREL-2017-V9-I1-7491
• Ardahan, F., ve Yerlisu-Lapa, T. (2010). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman tatmin düzeylerinin cinsiyete ve gelire göre incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 21(4), 129–136. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sbd/issue/16387/171397
• Arslan, S. (2018). Yetişkin eğitimi bağlamında serbest zaman okuryazarlığı ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(14), 101–116. Erişim adresi: https://js.sagamorepub.com/index.php/jorel/article/view/7491
• Ayyildiz-Durhan, T. (2020). The Effect of leisure literacy on leisure exercise in university students. International Journal of Educational Methodology, 6(2), 381–392. https://doi.org/10.12973/ijem.6.2.381
• Ayyildiz-Durhan, T., & Kurtipek S. (2021). The Predictive effect of curiosity and exploration tendencies of physical education teacher candidates on leisure literacy. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 6(14), 624-656. http://dx.doi.org/10.35826/ijetsar.309
• Balaban, T. (2020). Rekreasyonel aktivitelere katılan bireylerin serbest zamanda algıladıkları özgürlük düzeyleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Antalya İli örneği. Yüksek lisans tezi. T.C. Trakya Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Anabilim Dalı, Edirne.
• Bell, S., Tyrväinen, L., Sievänen, T., Pröbstl, U., & Simpson, M. (2007). Outdoor recreation and nature tourism: A European perspective. Living Reviews in Landscape Research, 1(2), 1–46. Erişim adresi: http://lrlr.landscapeonline.de/Articles/lrlr-2007-2/
• Gökmen, Ü. C., ve Şentürk, A. (2022). Üniversite öğrencilerinin boş zaman katılımları ile boş zaman yönetimleri arasındaki ilişkinin analizi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 330–345. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/intjces/issue/74658/1197654
• Cetinkaya, G., Neşe-Sahin, F., & Yariz, K. (2017). Leisure satisfaction level of active and passive participation in outdoor recreation activities and its relationship with public health. Acta Medica Mediterranea, 33(2), 191–196. Erişim adresi: https://doi.org/10.19193/0393-6384_2017_2_027
• Chick, G. (2009). Culture as a variable in the study of leisure. Leisure Sciences, 31(3), 305–310. https://doi.org/10.1080/01490400902837902
• Clarke, J., Gewirtz, S., Hughes, G., & Humphrey, J. (2000). New managerialism new welfare? Sage Publishing.
• Cetinkaya, G., & Kaplan, M. (2020). Açık alan rekreasyon etkinliği olarak piknik yapan bireylerin çevre tutum ve davranışlarının incelenmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 7(4), 642-664. https://doi.org/10.31771/jrtr.2020.81
• Çuhadar, A., Demirel, M., Er, Y., ve Serdar, E. (2019). Gençlerin serbest zaman aktivitelerine katılamama nedenleri üzerine bir inceleme. Journal of International Social Research, 12(66), 126–131. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3689
• Dai, Y. D., Chen, K. Y., Gong, X., Zhuang, W. L., Li, A. N., & Huan, T.-C. (2019). Developing Chinese tourist’s leisure literacy scale from the perspective of Chinese culture. Tourism Management Perspectives, 31, 109– 122. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.03.012
• Dai, Y. D., Wang, T. S., Zhuang, W. L., ve Huan, T. C. (2021). Are you an awkward tourist? Keys to enhance the cohesion between tourists and local residents from the viewpoint of leisure literacy and recreationist-environment fit. Journal of Hospitality and Tourism Management, 47(March), 312–325. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.04.002
• Demirel, M., Er, Y., Kaya, A., ve Çuhadar, A. (2022). Dijital bağımlılık ve boş zaman yönetiminin günlük hayata etkisinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 1292–1306. https://doi.org/10.36362/gumus.1150233
• Dirlik, R., & Köroğlu, Ö. (2021). Açık alan rekreasyon faaliyetlerinin yaşam doyumuna etkisi. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(1), 48-72. https://doi.org/ 10.31771/jrtr.2021.91
• Duran, B., Güler, C., ve Çavuşoğlu, S. B. (2020). Tenis oyuncularında boş zaman yönetimi ve yaşam doyumu. TURAN: Stratejik Arastirmalar Merkezi, 12(48), 302–313. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
• Durkheim, E. (1984). The Division of labour in society. The Macmillan Press.
• Elkington, S., & Carnicelli, S. (2023). Leisure and the university: International perspectives. International Journal of the Sociology of Leisure, 6(1), 1–9. https://doi.org/10.1007/s41978-023-00131-3
• Eraslan, G. (2017). Spor merkezi üyelerinin ciddi boş zaman etkinliklerine katılımlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Kütahya.
• Eruzun, C. (2017). Kadınların spor etkinliklerine katılımlarının boş zaman tatmini ve yaşam kalitesine etkilerinin araştırılması: B-Fit spor merkezleri üyeleri örneği. Yüksek lisans tezi, T.C. Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Bartın.
• Freund, A. M. (2020). The Bucket list effect: Why leisure goals are often deferred until retirement. American Psychologist, 75(4), 499–510. https://doi.org/10.1037/amp0000617
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Henderson, K. A., & Bialeschki, M. D. (2005). Leisure and active lifestyles: Research reflections. Leisure Sciences, 27(5), 355–365. https://doi.org/10.1080/01490400500225559
• Hutchinson, S., & Robertson, B. (2012). Leisure education: A new goal for an old idea whose time has come. Pedagogía Social - Revista Interuniversitaria, 19, 127–139. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/10366/116974
• Ito, E., Walker, G. J., & Liang, H. (2014). A Systematic review of non-western and cross-cultural/national leisure research. Journal of Leisure Research, 46(2), 226–239. https://doi.org/10.1080/00222216.2014.11950322
• Iwasaki, Y., Nishino, H., Onda, T., & Bowling, C. (2007). Research reflections leisure research in a global world: Time to reverse the western domination in leisure research? Leisure Sciences, 29(1), 113–117. https://doi.org/10.1080/01490400600983453
• Karagöz, Ş., Dinç, H., & Kaya, D. G. (2022). Self-Leadership and leisure management of sports science students in the online education process. International Journal of Technology in Education, 5(2), 206–220. https://doi.org/10.46328/ijte.282
• Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme (6. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Koshar, R. (2002). Histories of leisure choice reviews online. Bloomsbury Publishing.
• Köylü, A. Ü. (2022). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumu ve serbest zaman doyumlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Anabilim Dalı, Karaman.
• Lackey, N. Q., Tysor, D. A., McNay, G. D., Joyner, L., Baker, K. H., & Hodge, C. (2021). Mental health benefits of nature- based recreation: A Systematic review. Annals of Leisure Research, 24(3), 379–393. https://doi.org/10.1080/11745398.2019.1655459
• Lee, K. J. J., Casper, J., Powell, R., & Floyd, M. F. (2022). African Americans’ outdoor recreation involvement, leisure satisfaction, and subjective well-being. Current Psychology, 1, 1–11. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03905-2
• Mahoney, J. L., & Stattin, H. (2000). Leisure activities and adolescent antisocial behavior: The Role of structure and social context. Journal of Adolescence, 23(2), 113–127. https://doi.org/10.1006/jado.2000.0302
• Mantie, R. (2022). Music, leisure, education. Oxford University Press.
• Özkan, S. (2018). Kamu personelinin serbest zaman etkinliklerine katılımlarına engel teşkil eden faktörler ile serbest zaman etkinliklerine katılımı kolaylaştıran faktörlerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Kütahya.
• Petrović, J., & Dimitrijević, D. (2020). Family influence on leisure time of schoolchildren. Revista romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 12(4), 172–188. https://doi.org/10.18662/rrem/12.4/340
• Pomfret, G., Sand, M., & May, C. (2023). Conceptualising the power of outdoor adventure activities for subjective well-being: A systematic literature review. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 42(1), Article 100641. https://doi.org/10.1016/j.jort.2023.100641
• Pondé, M. P., & Santana, V. S. (2000). Participation in leisure activities: Is it a protective factor for women’s mental health? Journal of Leisure Research, 32(4), 457–472. https://doi.org/10.1080/00222216.2000.11949927
• Puhakka, R. (2021). University students’ participation in outdoor recreation and the perceived well-being effects of nature. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 36, Article 100425. https://doi.org/10.1016/j.jort.2021.100425
• Rehman, L. A. (2002). Recognizing the significance of culture and ethnicity: Exploring hidden assumptions of homogeneity. Leisure Sciences, 24(1), 43–57. https://doi.org/10.1080/01490400252772827
• Rojek, C. (1997). Leisure theory: Retrospect and prospect. Loisir et Société / Society and Leisure, 20(2), 383–400. https://doi.org/10.1080/07053436.1997.10715549
• Sakar, F., Güzel-Gürbüz, P., Esentaş, M., ve Yavaş-Tez, Ö. (2021). Covid-19 salgın sürecinde bireylerin serbest zamanlarına ilişkin okuryazarlık ve zaman yönetimlerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5(1), 81–91. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ihssr/issue/58048/923349
• Sasidharan, V. (2002). Understanding recreation and the environment within the context of culture. Leisure Sciences, 24(1), 1–11. https://doi.org/10.1080/01490400252772809
• Serdar, E., ve Mungan Ay, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin katıldıkları serbest zaman etkinliklerinden tatmin olma ve algılanan özgürlük düzeylerinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 1303–1414. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iuspor/issue/31112/337671
• Serdar, E., Demirel, M., Harmandar Demirel, D., ve Çakır, V. O. (2017). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman algı düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. The Journal of Social Sciences, 4(18), 549-560. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.3967
• Serdar, E., ve Demirel, D. H. (2022). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman tutumları ile serbest zamanda sıkılma algıları arasındaki ilişki. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 10(27), 1-14. https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.939150
• Sivan, A. (1997). Recent development in leisure education research and implementation. World Leisure & Recreation, 39(2), 41–44. https://doi.org/10.1080/10261133.1997.9674066
• Stokmans, M. J. W. (1999). Reading attitude and its effect on leisure time reading. Poetics, 26(4), 245–261. https://doi.org/10.1016/S0304-422X(99)00005-4
• Sunay, H. (2023). Kamu spor yatırımları ve özel spor işletmeleri. Şura Akademi Dergisi, 2(3), 11–23. Erişim adresi: https://avesis.ankara.edu.tr/yayin/d384afc8-d662-46ed-9a1e-ed8c69e1a57d/kamu-spor-yatirimlari-ve-ozel-spor- işletmeleri
• Sümbül, S., Asma, M., & Yildiz, K. (2019). Doğa sporcularının merak ve keşfetme eğilimlerinin yaşam doyum düzeylerini yordayıcı etkisi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 229-242. https://doi.org/10.31680/gaunjss.566576
• Svagzdiene, B., & Pupkis, A. (2020). Problems of organizing physical activity events in the work of leisure time organisers: Why and how? Humanities Studies, 3(9), 112–121. https://doi.org/10.26661/hst-2019-3-80-08
• Uzun, M., ve İmamoğlu, O. (2020). Boş Zaman yolu ile stresle baş edebilme stratejilerinin incelenmesi: Halı sahada futbol oynayanlar üzerinde bir araştırma. Turkish Studies-Social Sciences, 15(4), 2187–2198. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.42974
• Walker, G. J., & Wang, X. (2008). The Meaning of leisure for Chinese/Canadians. Leisure Sciences, 31(1), 1–18. https://doi.org/10.1080/01490400802557907
• Walker, G. J., Deng, J., ve Dieser, R. B. (2001). Ethnicity, acculturation, self-construal, and motivations for outdoor recreation. Leisure Sciences, 23(4), 263–283. https://doi.org/10.1080/01490400152809115
• Yaşartürk, F., Akyüz, H., ve Karataş, İ. (2018). Rekreasyon bölümü öğrencilerinin boş zaman yönetimi ile akademik başarılarını etkileyen örgütsel faktörler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 233–243. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jssr/issue/38367/485859
• Yetim, G. (2014). Boş zaman ilgileniminin boş zaman tatmini ve sadakati üzerine etkisi: Eskişehir’deki fitness merkezleri üzerine araştırma. Yüksek lisans tezi, T.C. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Yumuk, E. D. (2023). Açık alan rekreasyonu etkinlikleri katılımcılarında macera davranışı, psikolojik sağlamlık ve öznel iyi oluş ilişkisinin belirlenmesi. Doktora tezi, T.C. Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Rekreasyon Anabilim Dalı, Antalya.
• Yildiz, K. (2022). Experiential learning from the perspective of outdoor education leaders. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 30, Article 100343, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2021.100343
• Yildiz, K., Eroglu, Y., & Besikci, T. (2022). A Bibliometric Analysis of Outdoor Education. Revista Românească pentru Educaţie Multidimensională,14(1Sup1), 275-288. https://doi.org/10.18662/rrem/14.1Sup1/550
• Yıldız, K., Güzel, P., Çetinöz, F., & Beşikçi, T. (2017). Outdoor camp effects on athletes: Orienteering example. Baltic Journal of Sport and Health Sciences, 1(104), 55-64. https://doi.org/10.33607/bjshs.v1i104.18