Algılanan Anne Ebeveynlik Öz Yeterlik Ölçeğinin Türk Toplumuna Uyarlanması

Yıl 2024, , 57 - 65, 27.03.2024

Çağla Verici Kılıç Oya Kavlak

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1313394

Öz

Giriş ve Amaç: Anne öz yeterliği, annelik davranışlarının temel belirleyicisidir ve annelik rolü adaptasyonunda önemli görevler üstlenmektedir. Bu nedenle doğum sonrası dönemde annelerin öz yeterlik algılarını değerlendirmek önemlidir. Bu çalışma, erken doğum yapmış annelerin öz yeterlik düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilmiş olan Algılanan Anne Ebeveynlik Öz Yeterlik Ölçeğinin Türk toplumuna uyarlanarak geçerlik ve güvenirliğini test etmek amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntemler: Metodolojik tipte yapılmış olan bu çalışmanın verileri, Ocak 2020-Ocak 2021 tarihleri arasında İzmir’deki bir hastanenin Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’nde erken doğum yapmış 250 anneden toplandı. Verilerin değerlendirmesinde SPSS 25 ve AMOS 21 paket programlarından yararlanıldı.
Bulgular: Ölçeğin dil geçerliği, çeviri geri çeviri yöntemi ile yapıldı. Kapsam Geçerlik İndeksi skorları 0.90-1.00 arasında bulundu. Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) ile “Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri 0.932 ve Barlett Küresellik Testi p=0.000 olduğu saptandı. Faktör analizi sonucunda ölçeğin üç alt boyuttan oluştuğu ve toplam varyansın %65.815’ini açıkladığı saptandı. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonucunda, ölçeğin üç faktörlü yapısının geçerli olduğu doğrulandı ve X²/sd oranı 2.608, CFI değeri 0.930, NFI değeri 0.892, GFI değeri 0.876 ve RMSEA değeri ise 0.080 olarak saptandı.
Ölçeğin Cronbach alfa güvenirlik katsayı 0.943 olduğu, alt boyutlarının Cronbach alfa güvenirlik değerlerinin 0.881-0.915 arasında değiştiği belirlendi. Ölçek maddelerinin madde toplam puan korelasyonları 0.603-0.809 arasında olduğu saptandı. Ölçeğin test tekrar test güvenirliği korelasyon katsayısı r=0.994 olup istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05). Orijinal ölçekteki 17. ve 18. numaralı maddeler binişiklik oluşturduğu için bu iki maddenin boyutlara dahil olmadığı görüldü ve ölçekten çıkarıldı.
Sonuç: Algılanan Anne Ebeveynlik Öz Yeterlik Ölçeği Türkçe formu geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır. Ölçekten alınan toplam puanın artması anne öz yeterlik düzeyinin arttığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Öz Yeterlik, Ebeveynlik, Prematüre Yeni Doğan, Geçerlik, Güvenirlik.

Perceived Maternal Parenting Self-Efficacy Questionnaire the Adaptation to Turkish Society

Öz

Objective: Maternal self-efficacy is the main determinant of maternal behaviors and plays an important role in maternal role adaptation. Therefore, it is important to evaluate mothers' self-efficacy perceptions in the postpartum period. The aim of this study was to carry out the validity and reliability testing of “The Perceived Maternal Parenting Self-Efficacy Questionnaire”, which was developed to determine the self efficacy levels of mother who gave premature birth, to Turkish culture.
Materials and Methods: The data of this study, carried out in a methodological form, were collected 250 mother who gave premature birth between January 2020 and January 2021 Gynecology and Obstetrics Clinic in İzmir. For the evaluation of data SPSS 25 and AMOS 21 software were utilized.
Results: “The language validity of the scale was assessed by the translation back translation method. Content Validity Index scores ranged from 0.90 to 1.00. In Explanatory Factor Analyzes (EFA), Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) value was determined to be 0.932 and Barlett Test p=0.000. And as a result of factor analysis, it was determined that the scale consists of three sub-factors and explains 65.815% of the total variance. As a result of Confirmatory Factor Analysis (CFA), the 3-factor structure of the scale was confirmed to be valid and the X²/sd ratio was 2.608, CFI value was 0.930, NFI value was 0.892, GFI value was 0.876 and RMSEA value was 0.080.
In the reliability analysis of the scale was found Cronbach alpha coefficient of 0.943, the Cronbach alpha reliability values of the sub-dimensions ranged between 0.881-0.,915. The values of “the item total score correlations of the scale vary between 0.603 and 0.809”. The test retest correlation value of the scale was r=0.994, and “the relationship between the two applications was found to be positive and statistically significant” (p <0,05).
Since items 17th and 18th in the original scale overlapped, it was seen that these two items were not included in the dimensions, and were removed from the scale.
Conclusion: It was determined that the Turkish version of the the Perceived Maternal Parenting Self-Efficacy Questionnaire is a valid and a is reliable measurement tool. The increase in the total score obtained from the scale indicates that the level of maternal self-efficacy has increased.

Anahtar Kelimeler

Self Efficacy, Parenting, Premature Infants, Validity, Reliability

Kaynakça

• 1. Bang, K, Kang, H, Kwon, M, Relations of postpartum depression with socio-demographic and clinical characteristics of preterm infants and mothers, Child Health Nursing Research, 2015, 21(1), 1-10. http://dx.doi.org/10.4094/chnr.2015.21.1.
• 2. Yaari, M, Millo, I, Harel-Gadassi, A, Friedlander, E, Bar-Oz, B, Eventov-Friedman, S, Yirmiya, N, Maternal resolution of preterm birth from 1 to 18 months, Attachment & Human Development, 2017, 19(5), 487-503. PMID: 28504008 doi: 10.1080/14616734.2017.1324499.
• 3. Verici, Ç, Algılanan Anne Ebeveynlik Öz Yeterlilik Ölçeği’nin Türk Toplumuna Uyarlanması Yükssek lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD, 2021. Tez No: 674963 Erişim linki: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• 4. Monteiro, F, Fonseca, A, Pereira, M, Canavarro, M.C, Perceived maternal parenting self-efficacy scale: factor structure and psychometric properties among Portuguese postpartum women, Midwifery, 2022, 105, 103240. PMID: 34971870 doi: 10.1016/j.midw.2021.103240.
• 5. Özdemir, G, Annelerin 3-6 Yaş Çocuklarına Sağladıkları Ev Ortamının Uyarıcılığı İle Ebeveyn Öz Yeterlik Düzeyi Arasındaki İlişki. Yüksek lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2019. Tez No: 557365 Erişim linki: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• 6. Leahy-Warren, P, Mccarthy, G, Maternal parental self-efficacy in the postpartum period, Midwifery, 2011, 27(6), 802-810. PMID: 20888092 DOİ: 10.1016/J.MİDW.2010.07.008.
• 7. Teti, D.M, Gelfand, D.M, Behavioral competence among mothers of infants in the first year: the mediational role of maternal self-efficacy, Child Development, 1991, 62, 918–929. PMID: 1756667 doi: 10.1111/j.1467-8624.1991.tb01580.x.
• 8. Aksoy, V, Diken, G, Annelerin ebeveynlik öz yeterlilik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ılişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2009, 10(1), 59–68. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000133
• 9. Coleman, P.K, Karraker, K.H, Self-efficacy and parenting quality: findings and future applications, Developmental Review, 1998, 18(1), 47-85.
• 10. Wittkowski, A, Garrett, C, Calam, R, Weisberg, D, Self report measures of parental self efficacy: a systematic review of the current literature, Journal of Child and Family Studies, 2017, 26(11), 2960-2978. PMID: 29081640 doi: 10.1007/s10826-017-0830-5.
• 11. Bandura, A, Guide for constructing self-efficacy scales. In: Pajares F.& Urdan T. (Ed) Self-efficacy beliefs of adolescents, Greenwich, CT, Information Age Publishing, 2006, pp 307-337.
• 12. Cavkaytar, A, Aksoy, V, Ardıç, A, Ebeveyn öz yeterlik ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışmasının güncellenmesi The updating for study of parental self efficacy scale validity and reliabilitiy, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2014, 4(1), 69-76.
• 13. Elibol, F, Mağden, D, Alpar, R, Anne babalık becerilerinde öz yeterlik ölçeği’nin (1-3 yaş) geçerlik ve güvenirliği, Toplum Hekimliği Bülteni, 2007, 6(3), 25-31.
• 14. Dursun, Ş.S, Bıçakçı, M.Y, Bir-üç yaş arası bebeğe sahip annelerin annelik becerilerinde öz yeterliliklerinin incelenmesi, Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 2015, 1(Suppl2), 613-625.
• 15. Wong, D. Nursing Care of Infants and Children, Growth and Development. 5. Edition. Mosby Year Book;1995.
• 16. Leerkes, E.M, Crockenberg, S.C, The development of maternal self efficacy and its impact on maternal behavior, Infancy, 2002, 3(2), 227-247. PMID: 33451204 DOI: 10.1207/S15327078IN0302_7
• 17. Holditch-Davis, D, Miles, M.S, Mothers’ stories about their experiences in the neonatal intensive care unit, Neonatal Network, 2000, 19(3), 13-21. PMID: 11949060 doi: 10.1891/0730-0832.19.3.13.
• 18. Meijssen, D, Wolf, M.J, Van Bakel, H, Koldewijn, K, Kok, J, Van Baar, A, Maternal attachment representations after very preterm birth and the effect of early intervention, Infant Behavior and Development, 2011, 34(1), 72-80. PMID: 21067812 doi: 10.1016/j.infbeh.2010.09.009.
• 19. Gray, P.H, Edwards, D.M, O'Callaghan, M.J, Cuskelly, M, Parenting stress in mothers of preterm infants during early infancy, Early Human Development, 2012, 88, 1, 45-49. PMID: 21782361 doi: 10.1016/j.earlhumdev.2011.06.014.
• 20. Erdoğan, S, Nahcivan, N, Esin, N, Hemşirelikte Araştırma; 4. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri: İstanbul; 2020.
• 21. Çapık, C, Gözüm, S, Aksayan, S, Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing, 2018, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481
• 22. Barnes, C.R, Adamson-Macedo, E.N, Perceived maternal parenting self-efficacy (PMP S-E) tool: development and validation with mothers of hospitalized preterm neonates, Journal of Advanced Nursing, 2007, 60, 550–560. doi: 10.1111/j.1365-2648.2007.04445.x
• 23. Sherer, M, Adams, C.H, Construct validation of the self efficacy scale, Psychological Reports, 1983, 53(3), 899-902. https://doi.org/10.2466/pr0.1983.53.3.899
• 24. Gözüm, S, Aksayan, S, Öz-etkililik-yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliliği, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 1999, 2(1), 21-34.
• 25. Brislin, R.W, Back-translation for cross-cultural research, Journal of Cross-Cultural Psychology, 1970, 1(3), 185-216. https://doi.org/10.1177/135910457000100301
• 26. Sinaiko, H.W, Brislin, R.W, Evaluating language translations: experiments on three assessment methods, Journal of Applied Psychology, 1973, 57(3), 328–334. https://doi.org/10.1037/h0034677
• 27. Altunışık, R, Coşkun, R, Bayraktaroğlu, S, Yıldırım, E, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri; Sakarya Kitabevi:Adapazarı; 2010.
• 28. Vargas Porras, C, Milena Roa Díaz, Z, Barnes, C, Adamson Macedo, E.N, Ferre-Gru, C, De Molina-Fernandez, M.I, Psychometric properties of the Spanish version of the perceived maternal parenting self-efficacy (PMP S-E) tool for primiparous women, Maternal and Child Health Journal, 2020, 24, 537–545. PMID: 31916144 https://doi.org/10.1007/s10995-019-02860-y.
• 29. Pedrini, L, Ferrari, C, Ghilardi, A, Psychometric properties of the Italian perceived maternal parenting self-efficacy (PMP S-E), Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 2019, 26, 173–182. PMID: 30132096 https://Doi.Org/10.1007/S10880-018-9578-3.
• 30. Tavşancıl, E, Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi; Nobel Yayın Dağıtım: Ankara; 2005.
• 31. Hair, J, Black, W, Babin, B, Anderson, R, Multivariate Data Analysis; Prentice Hall: New Jersey; 2010.
• 32. Çapık, C, Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014, 17(3), 196-205.
• 33. Meydan, H.C, Şeşen, H, Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. 2 Baskı. Detay Yayıncılık: Ankara; 2015. pp. 17-54.
• 34. Kurokawa, M, Yamamoto, A, Takada, S, Translation and psychometric analysis of the Japanese version of the perceived maternal parenting self-efficacy scale, Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, 2021, 50(2), 214-224. PMID: 33221202 doi: 10.1016/j.jogn.2020.10.006.
• 35. Erkuş, A, Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. I. Baskı. Pegem Akademi Yayınevi: Ankara; 2014.