Yıkıcı Depremi Yaşayan Üniversite Öğrencilerinin Algıladıkları Stres ve Baş Etme Durumlarının Umut Düzeylerine Etkileri

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 425 - 433, 29.09.2025

Pelin Zıvdır Yeşilyurt , Rabia Sohbet

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1561523

Öz

Giriş ve Amaç: Yıkıcı deprem yaşayan üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlar karşısında algıladıkları stresin geleceğe umutla bakma düzeylerine etkisini belirlemek amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı niteliktedir. Araştırmanın örneklemini, bir devlet üniversitesinde öğrenim gören, yıkıcı deprem bölgesinde ikamet eden 365 kadın ve erkek öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Tanımlayıcı Özellikler Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği ve Sürekli Umut Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, One Way Anova testi, Independent T testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmaya katılan katılımcıların %76,2’si kadın, %75,9’u 18-21 yaş arasında, %29,6’sı Adana, %18,1’i Hatay ve %8,8’i Kahramanmaraş’ta ikamet etmektedir. Katılımcıların %69,9’unun depremde bir yakınının yaralandığı, %65,5’inin depremde bir yakınının vefat ettiği, %26,6’sı umutla bakmadığını, %19,7’sinin gelecekten beklentisinin olmadığını ifade etmişlerdir. Katılımcıların Algılanan Stres ve Sürekli Umut ölçeğinden ve tüm alt boyutlarından alınan toplam puanlar arasında anlamlı ve negatif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir (p0,01; r:-0,432).

Sonuç: Algılanan stres ortalaması yüksek olan öğrencilerin sürekli umut düzeyleri ortalamasının düşük olduğu belirlenmiştir. Algılanan stres ölçeğinde gelecekten beklentisi olmayan öğrencilerin algıladıkları stresin güzel bir gelecek isteyenlerden daha yüksektir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Stres , Algılanan Stres ve Umut İlişkisi , Deprem , Deprem ve Umut İlişkisi , Üniversite Öğrencileri

Etik Beyan

Araştırma boyunca Helsinki Deklarasyonu'nun hükümlerine bağlı kalınmıştır. Tarsus Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan 19/10/2023 tarih ve 2023/02 sayı ile etik kurul onayı alınmıştır. Araştırmaya katılan kişilere araştırmanın amacı anlatılmış olup, ‘Bilgilendirilmiş Olur’ onamları alınmıştır.

The Effects of Perceived Stress and Coping Situations on Hope Levels of University Students Experiencing the Devastating Earthquake

Öz

Aim; It was aimed to determine the effect of the stress perceived by university students who experienced a devastating earthquake on their level of looking to the future with hope.

Method; This study is descriptive and correlational. The sample of the study consisted of 365 male and female students studying at a state university and residing in a devastating earthquake zone. Descriptive Characteristics Information Form, Perceived Stress Scale and Trait Hope Scale were used to collect the data. Descriptive statistics, One Way Anova test, Independent T test and Pearson Correlation analysis were used in the evaluation of the data.

Results; Of the participants, 76.2% were female, 75.9% were between the ages of 18-21, 29.6% resided in Adana, 18.1% in Hatay and 8.8% in Kahramanmaraş. 69.9% of the participants stated that one of their relatives was injured in the earthquake, 65.5% stated that one of their relatives died in the earthquake, 26.6% stated that they did not look with hope, and 19.7% stated that they had no expectations from the future. It was determined that there was a significant and negative relationship between the total scores obtained from the Perceived Stress and Continuous Hope scale and all its sub-dimensions (p<0,01; r:-0,432).

Conclusion; It was determined that students with high mean perceived stress had low mean levels of trait hope. In the perceived stress scale, the stress perceived by students who have no expectations from the future is higher than those who want a good future.

Anahtar Kelimeler

Perceived Stress , Perceived Stress and Hope Relationship , Earthquake , Earthquake and Hope Relationship , University Students

Kaynakça

• Sonrası İçin Akademik Öneriler, Özgür Publications, 2023, DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub99.
• 2. 2. Kurt, E, Gülbahçe, A, Van Depremini Yaşayan Öğrencilerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Düzeylerinin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019, 23 (3), 957-972.
• 3. Sabuncuoğlu, O, Çevikaslan, A, Berkem, M, Marmara Depreminden Etkilenen İki Ayrı Bölgede Ergenlerde Depresyon, Kaygı ve Davranış, Klinik Psikiyatri Dergisi, 2003, 6, 189-197 . 4. Turan, N, Durgun, H, Kaya, H, Ertaş, G, Kuvan, D, Hemşirelik Öğrencilerinin Stres Durumları ile Bilişsel Esneklik Düzeyleri Arasındaki İlişki, Jaren, 2019, 5(1), 59-66.
• 5. Batlaş, Z, Batlaş, A, Stres ve Başa Çıkma Yolları; Remzi Kitapevi. İstanbul, 1990, 9. Basım.
• 6. Şahin, N.H, Stresle Başa Çıkma. Olumlu Bir Yaklaşım, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 1994.
• 7. Ünal, S, Ümmet, D, Örgütsel Stres Kaynakları Ve Öğretmenlerin Baş Etme Stratejileri, Pamukkale Üniversitesi Yayınları, Denizli, 2005.
• 8. Yazıcıoğlu, Y, Erdoğan, S, SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 2014.
• 9. Bilge, A, Öğce, F, Genç, R.E, Oran N.T, Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ)’nin Türkçe Versiyonunun Psikometrik Uygunluğu, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2009, 2(25), 61-72.
• 10. Snyder, C.R, Harris, C, Anderson, J.R, Holleran, S.A, Irving, L.M, Sigmon, S.T, Yoshinobu, L, Gibb, J, Langelle, C, Harney, P, The will and ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope, Journal of Personality and Social Psychology, 1991, 60 (4), 570- 585.
• 11. Tarhan, S, Bacanlı, H, Adaptation of Dispositional Hope Scale into Turkish: Validity and reliability study, The Journal of Happiness and Well-Being, 2015, 3(1), 1-14.
• 12. Tüccar, E, Yavuz, E, Kahramanmaraş Pazarcık Depreminin (6 Şubat 2023) Bireyler Üzerindeki Etkilerinin Psikososyal Yönden İncelenmesi, Journal of Migration and Political Studies 1, 2023, 54-77.
• 13. Liu, Yan, Ying, Zhang, Asuna, Arai, Yoshihide, Obayashi, Hiko, Tamashiro, Gender-based seasonality of suicide in Japan 2005-2012, Asia Pacific Journal of Public Health, 2015, 27 (2), NP1999-NP2007.
• 14. Kaya, A, Moçoşoğlu, B, Sevim, H.İ, Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı olarak öğretmenler ve okul yöneticilerinin salgına yönelik bireysel hazırlık algılarının incelenmesi, OPUS International Journal of Society Researches, 2021, 18(40), 2345-2374.
• 15. Arslanoğlu, A, Erdoğan, M, Düdükcü, Y, Keçeli, S, Sağlık İnanç Modeli’ne Dayalı Acil Durum Afetlere Bireysel Hazırlık ve Bunları Etkileyen Faktörler, Afet ve Risk Dergisi, 2023, 6(2), 367-390.
• 16. Gerstner, Rebekka MF, Fernando, Lara-Lara, Eduardo, Vasconez, Ginés, Viscor, Juan, D, Jarrin, Esteban, Ortiz Prado, Earthquake-related stressors associated with suicidality, depression, anxiety and post-traumatic stress in adolescents from Muisne after the earthquake 2016 in Ecuador, BMC psychiatry, 2020, 20(1), 1-9.
• 17. Gülmez, E, 2020 Elazığ Depremi Sonrası, Depremzedelerde Posttravmatik Stres Bozukluğu ve Eşlik Eden Psikiyatrik Hastalıkların Yaygınlığının Araştırılması, Uzmanlık Tezi, Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Elazığ, 2022.
• 18. Bedirli, B, Deprem travmasının kronik psikolojik etkileri: Düzce Depremi’nden 14 yıl sonra travma sonrası stres ve depresyon belirtilerinin yaygınlığı ve ilişkili risk faktörleri, Haliç Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2014.
• 19. Kun, P.X, Chen, S, Han, X, Gong, Mei Chen, W, Zhang, and L, Yao, Prevalence of post-traumatic stress disorder in Sichuan Province, China after the 2008 Wenchuan earthquake, Public health 123, 2009, 11, 703-707.
• 20. Chan, Cecilia Lai, Wan, Chong‐Wen, Wang, Zhiyong Qu, Ben, Qibin Lu, Mao‐Sheng, Ran, Andy Hau Yan Ho, Yin Yuan, Braven Qiang Zhang, Xiying Wang, and Xiulan Zhang, Posttraumatic stress disorder symptoms among adult survivors of the 2008 Sichuan earthquake in China, Journal of traumatic stress 24, 2011, 3, 295-302.
• 21. Boztaş, M.H, Aker, A.T, Munir, K, Çelik, F, Aydin, A, Karasu, U, Mutlu, E.A, Post traumatic stress disorder among adults in the aftermath of 2011 Van-Ercis earthquake in Turkey, Turk J Clin Psychiatry, 2019, 23, 380-388.
• 22. Kirman, F, Deprem Sonrası Travmatik Stres Tepkileri ve Sosyal Medyada Yansımaları, Antakiyat, 2023, 6(1), 14-29
• 23. Johannesson, K.B, Tom, L, Christina, M.H, Thomas, F, Per‐Olof, M, Prolonged grief among traumatically bereaved relatives exposed and not exposed to a tsunami, Journal of traumatic stress, 2011, 24(4), 456-464.
• 24. Güven, K, Marmara depremini yaşayan yetişkinlerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile travma sonrası gelişim ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi, Master's thesis, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• 25. Tüccar, E, Geride Kalanların Psikolojisi, Nobel Tıp Kitabevi. İstanbul, 2023.
• 26. NZMH, Framework for Psychosocial Support in Emergencies, Wellington, Yeni Zelanda, Sağlık Bakanlığı, 2016. [New Zealand Ministry of Health (NZMH)]. https://www.health.govt.nz/system/files/documents/publications/framework-psychosocial-support- emergenciesdec16-v2.pdf Erişim Tarihi:19.09.2023.
• 27. Bertinelli, L, Clotilde, M, Eric, S, Earthquakes and mental health, World Development 169, 2023, 106283.
• 28. Eren, İ, Akoğlu, B, Deprem yaşayan bireylerde travma sonrası stres bozukluğu ile yaşam anlamı arasındaki ilişkide umut duygusunun aracı rolü, Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2024, 6(1), 23-31.
• 29. Uğuz, Ş, Levent, B.A, Soylu, L, Kocabaş, Ö, Demirci, S, Adana-Ceyhan depreminden sonra ortaya çıkan akut stres bozukluğunun araştırılması, Klinik Psikiyatri Dergisi, 2023, 3 (98): 16-20. 30. Çelik, A.K, Deprem sonrası travma belirtileri, umut ve iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi, TRT Akademi, 2023, 8(18), 574-91.