Çocuk Edebiyatına Yönelen Yayınevlerinin İlk Gençlik Eserlerine Yaklaşımı

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 184 - 206

Rukiye Işık Aydın

https://doi.org/10.47935/ceded.1642915

Öz

Bu çalışmada ilk gençlik edebiyatına yönelik eserlere, çocuk edebiyatı alanında yayın üreten yayınevlerinin nasıl yaklaştığı incelenmiştir. Bu kapsamda 13 farklı yayınevinin ilk gençlik edebiyatına yönelik eserlerde yaş grubu, yerli-yabancı yazar sayısı, metin türü ve konu olarak nasıl bir görünüm sergiledikleri araştırılmıştır. Doküman incelemesine dayalı nitel bir çalışma olarak yürütülen araştırmanın verileri betimsel olarak sunulmuştur. Yayınevlerinin ilk gençlik eserlerinde çoğunlukla 10-15 yaş arasını ve ortaokul kademesine yöneldikleri tespit edilmiştir. Ek olarak yayınevlerinin büyük kısmı 15 yaş ve üzeri okuyucular için ayrı bir gençlik kategorisi oluşturmuştur. Yerli yazarlar %45, yabancı yazarlar %55 oranındadır. Metin türlerinin ağırlığını hikâye ve roman kategorisi (1477 eserin 1119’unu) oluşturmuş, bu türü bilimsel ve eğitici içeriğe sahip eserler takip etmiştir. Ayrıca yayınevleri tarafından ele alınan ortak konular Aile, Arkadaşlık, Bilgi/Bilim, Çevre/Çevre Bilinci, Doğa Doğa Sevgisi/Bilinci, Dostluk, Fantastik Olaylar/Durumlar/Kahramanlar, Gizem, Hayal/Hayal Kurma/Hayal Gücü, Hayvan Hakları/Hayvan Sevgisi, İletişim, Kültür/Kültürel Ögeler, Macera, Mücadele, Sevgi, Tarih/Tarihi Ögeler, Yardım/Yardımlaşma, Zaman Kavramı olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı , yayınevleri , ilk gençlik edebiyatı

The Approach of Publishing Houses Focused on Children's Literature to the Young Adult Literary Works

Öz

. In this study, the approach of publishing houses producing publications in the field of children's literature to works of young adult literature was analyzed. In this context, 13 different publishing houses were investigated in terms of age group, number of local and foreign authors, text type and subject matter in the works of early youth literature. The data of the research, which was conducted as a qualitative study based on document analysis, were presented descriptively. The publishing houses mostly targeted the 10-15 age group and secondary school level in their young adult works. In addition, most of the publishing houses have created a separate youth category for readers aged 15 and older. Local authors account for %45 and foreign authors for %55. The predominant text types were stories and novels (1119 out of 1477 works). Common topics addressed are Family, Friendship, Knowledge/Science, Environment/Environmental Awareness, Nature/Nature Love/Consciousness, Friendship, Fantastic Events/Situations/Heroes, Mystery, Imagination/Dreaming, Animal Rights/Animal Love, Communication, Culture/Cultural Elements, Adventure, Struggle, Love, History/Historical Elements, Help/Cooperation, Concept of Time.

Anahtar Kelimeler

children's literature , publishing houses , young adult literature

Kaynakça

• Alsup, J. (2010). Identification, actualization, or education: Why read YAL. In J. Alsup (Ed.), Young adult literature and adolescent ıdentity across cultures and classroom (pp. 1-16), Taylor & Francis.
• Arıcı, A. F. (2018). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Pegem Akademi.
• Asutay, H. (2013). Ergenlik (ilk gençlik) romanı ve Alman gençlik yazınındaki tarihsel gelişimi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(2), 7-18.
• Aytan, T. ve Güneş, G. (2017). 2017 Türkçe öğretim programına göre hazırlanan 5.sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin temaları ve türleri üzerine bir değerlendirme. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 256-275.
• Baş, B. (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı. Pegem Akademi.
• Başbayrak, M. ve Sağlam, H. M. (2024). İlk gençlik hikâye edici metinlerinde kahramanların düşünme becerileri. Journal of Children’s Literature and Language Education, 7 (2), 230-254. https://doi.org/10.47935/ceded.1530506
• Can, B. (2023). Genç kız edebiyatının ilk gençlik döneminde eleştirel düşünme becerisine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ceylan Çapar, M. ve Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 295-312. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227359
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Crumpler, T. P., & Wedwick, L. (2011). Readers, texts, and contexts in the middle: re-imagining literature education for young adolescents. In S. A. Wolf, K. Coats, P. Enciso, & C. A. Jenkins (Ed.), Handbook of research on children’s and young adult literature (pp. 63-75). Routledge.
• Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Anemon Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-137.
• Çivitci, A. (2014). İlk ergenlikte öğrenci yaşam doyumu: okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri açısından bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 44(202), 5-18.
• Demir, E. (2015). Gelişimi anlamak. S. Seven (Ed.), Çocuk gelişimi içinde (s. 5-32). Vize Yayıncılık. Erdal, K., Karahanoğlu, E., Gerekten, H., Marangoz, M. M. ve Konu, M. M. (2020). Gençlik dönemi kitaplarında anne-baba ve genç modelleri. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(6), 56-67.
• Garcia, A. (2013). Critical foundations in young adult literature: Challenging genres. Sense Publishers.
• Gazioğlu, G. (2015). İlk gençlik edebiyatı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Glesne, C. (2020). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Günyüz, M. (2022). Çocuk edebiyatı okumaları. Erdem Yayınları.
• Heath, S. B., & Wolf, J. L. (2012). Brain and behaviour: The coherence of teenage responses to young adult literature. In M. Hilton, & M. Nikolajeva (Ed.), Contemporary adolescent literature and culture: the emergent adult, (pp. 139-154.). Ashgate.
• Hill, C. (2014). Young adult literature and scholarship come of age. In C. Hill (Ed.), The critical merits of young adult literature: Coming of age (pp. 1-24). Routledge.
• Hillsberg, C., & Spak, H. (2006). Young adult literature as the centerpiece of an anti-bullying program in middle school. Middle School Journal, 38(2), 23-28.
• Hunt, P. (2021). Children’s literature. In P. Nel, L. Paul & N. Christensen (Ed.) Keywords for children’s literature (pp. 41-45). New York University Press.
• Ivey, G., & Johnston, P. H. (2013). Engagement with young adult literature: Outcomes and processes. Reading Research Quarterly, 48(3), 255-275. https://doi.org/10.1002/rrq.46
• Karagül, S. (2019). Çocuk Edebiyatının temel işlevleri: Felski'nin yaklaşımı doğrultusunda bir değerlendirme. Journal of Language Education and Research, 5(2), 334-351. https://doi.org/10.31464/jlere.547408
• Kıymaz, M. S. ve Gürlek, E. (2021). Çocuk edebiyatı ürünlerinin yaş gruplarına göre seviyelendirilmesi. M. Tunagür ve M. N. Kardaş (Ed.). Çocuk edebiyatı içinde (s. 233-249). Pegem Akademi.
• Koç, M. (2004). Gelişim psikolojisi açısından ergenlik dönemi ve genel özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 231-238.
• Koss, M. D. (2009). Young adult novels with multiple narrative perspectives: The changing nature of YA literature. Young, 36 (3), 73-80.
• Koyuncuoğlu, A. (2021). Çocuk edebiyatının Dünya’daki ve Türkiye’deki tarihsel gelişimi. Spor, Eğitim ve Çocuk, 1 (1), 1-16.
• Lerer, S. (2009). Children's literature: A reader's history, from Aesop to Harry Potter. University of Chicago Press.
• Lüle Mert, E. (2016). Çocuk edebiyatı eleştirisinin Türkçe öğretmen adaylarının çocuk kitaplarını gelişim düzeylerine göre ayrıştırma becerisine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 1252-1274. https://doi.org/10.17556/jef.23692
• Muşmal, H. ve Gündüz, İ. (2018). Doküman incelemesi. Ş. Aslan (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: nitel, nicel ve karma tasarımlar için bir rehber içinde (s. 217-244). Eğitim Yayınevi.
• Nilsen, A. P., & Donelson, K. L. (2001). Literature for today's young adults. Longman.
• Odacıoğlu, M. C. ve Barut, E. (2019). Çocuk edebiyatı çeviri eserlerinde kültürel aktarım incelemesi: Oliver Twist örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (62), 66-70. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3028
• Önal, Ş. (2016). Çocuk edebiyatını klasiklere bağlayan köprü: gençlik edebiyatı. E. Çer (Ed.). Türkçe öğretimi ve çocuk edebiyatı içinde (s. 289-299). Anı Yayıncılık.
• Örgen, E. ve Güneş, B. (2018). Wattpad romanlarına ilk gençlik edebiyatı açısından bir bakış. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 75-90. https://dx.doi.org/10.5505/sec.2021.25743
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
• Pearson, L. (2016). The making of modern children's literature in Britain: Publishing and criticism in the 1960s and 1970s. Routledge.
• Sevim, O. (2020). Çocuk edebiyatıyla ilgili lisansüstü çalışmalardaki eğilimler: Bir içerik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 124-144.
• Tanrıkulu, F. (2021). Çocuk kitabı yazarlarının Türkiye’deki çocuk yayıncılığına ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 747-770. DOI: 10.21764/ maeuefd.656797
• Tekşan, K., Çinpolat, E. ve Uyar, Y. (2023). 2000-2022 yılları arasında kullanılan Türkçe ders kitaplarında metin seçimleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43 (3), 2129-2178. https://doi.org/10.17152/gefad.1246579
• Tepe, M. ve Sağlam, M. H. (2023). Çocuk romanlarında tematik dönüşüm (18. yy.-20. yy.). Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 6(2), 40-58.
• Tulumcu, F. İ. (2021). Çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde yer alan değerlerin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Turhan, O., Baş, B. ve Karaca Turhan, F. (2021). Türk çocuk edebiyatında tema: Kitap katalogları üzerine bir inceleme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 31-58. https://doi.org/10.9779/pauefd.794327
• Turpe, A. (2006). Thematic guide to young adult literature. Greenwood Press.
• Tüfenkçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı: Kuramsal yaklaşım. Eğitim Kitabevi.
• Türk Kurtça, T. ve Ekşi, H. (2022). Nitel desenler: Durum çalışması. EDAM.
• Türkyılmaz, M. (2021). Gençlik edebiyatı ve okuma kültürü. Pegem Akademi.
• Ungan, S. ve Demir, E. (2016). Günümüz çocuk edebiyatı yazarları ve eserleri üzerine bir inceleme. Türkiye Eğitim Dergisi, 1(1), 40-65.
• Uslu Üstten, A. (2018). Gençlik edebiyatı. Nobel Yayınları.
• Uslu Yardımcı, E. (2015). Gençlik romanlarındaki karakterlerin boş zamanlarını değerlendirme (rekreasyon) etkinlikleri üzerine bir inceleme. Kültür Evreni, 25(7), 55-69.
• Wadham, R. L., & Ostenson, J. W. (2013). Integrating young adult literature through the common core standards. ABC-CLIO.
• Wolk, S. (2009). Reading for a better world: Teaching for social responsibility with young adult literature. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 52(8), 664-673.
• Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasındaki köprüler. Türk Kütüphaneciliği, 21 (1), 62-71.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2011). Çocuk edebiyatı (5. Basım). Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, D. (2016). Popüler çeviri çocuk romanlarının içerik bakımından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36, 435-466. http://dx.doi.org/10.21497/sefad.285287