Tyche of Antiochia’ from the Tarsus Museum as an Aedicula Relief

Yıl 2018, Cilt: 6 , 1 - 12, 29.06.2018

Deni Kaplan Serra Durugönül

https://doi.org/10.13113/CEDRUS/201801

Öz

In the garden of the church of St. Paul, which is part of the Tarsus Archaeological Museum, an architectural piece with a figural high relief is to be observed: In front of an aedicula is a console, on which a woman in high relief is seated. Eventhough the head of the woman is not preserved, her iconographical features show obviously that she presents the Tyche of Antiokheia: The position of her arms and legs, the torsion of her body and the contrary movement of Tyche and Orontes as well as the fall of the drapery between the left and right arms all point out to a successful replica of Tyche in Tarsus.
As the high relief figure of Tyche handled in this article shows quite local stylistic features, only few comparison material is available; according to those, it seems possible to date Tyche to the IInd century AD. This date is supported by the stylistical characteritics of the archi¬tectural decoration and the piece is to be dated to the late Hadrianic Period and maybe just thereafter.
The fact that the figure of Tyche is not positioned within the columns of the aedicula but in front of it and on a console, seems to be so far unique. This must be interpreted as a new local architectural design. The local taste can be traced also in the details of Tyche as well as in the architectural decoration. Aediculae are applied to the interior and exterior fassades of public buildings so that it can be suggested that this piece with Tyche can also be part of a public edific

Anahtar Kelimeler

Tyche of Antiochia, Tarsus, Console, Aedicula

Tarsus Müzesi’nden Bir Aedicula Kabartması Olarak ‘Antiokheia Tykhe’si

Öz

Tarsus Müzesi’ne bağlı Aziz Paulus Kilisesi’nin –Anıt Müze– bahçesinde, revak altında bulunan eser, mimari bir eleman olan aedicula’nın önündeki bir konsol üzerinde oturan bir kadın betimlemesine sahiptir. Her ne kadar başı korunamamış olsa da, ikonografik özellikleri onun Antiokheia Tykhe’si olduğuna dair şüphe bırakmaz. Kolların ve bacakların pozisyonu olsun, figürün torsion’u ve Orontes nehri ile aralarındaki zıt duruş veya sol ve sağ kol arasında uzanan kıvrım gibi benzerlikler, Tarsus Tykhe’sinin de başarılı bir replik olduğunu göstermektedir.
Az sayıdaki benzer örnek ışığında, Tykhe’nin MS II. yüzyıla tarihlendirilmesi mümkün görülmektedir. Zaten istatistiki bir genelleme yapıldığında Tykhe heykelciklerinin üretiminin MS II. yüzyılda yoğunlaştığı dikkati çekmektedir. Heykelin giysisinin sunduğu stilistik veriler mimari bezeme tarafından da desteklenmektedir ve eser, geç Hadrianus Dönemi’ne ve hemen sonrasına tarihlendirilebilmiştir.
Heykelin aedicula’nın sütunları içerisinde değil de, önünde ve bir konsol üzerinde yükseldiği bir kom-pozisyonun örnekleri bilinmemektedir. Bu durum, heykelde ve süslemede de takip edilen yerelliğin mimari tasarımdaki bir yeniliği olarak yorumlanabilir. Aedicula, kamusal yapıların iç ve dış cephe mimarisinde kullanılmaktadır. Tykhe heykeli bulunan aedicula, Tarsus'taki kamusal bir yapıya ait olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Antiokheia Tykhe’si, Tarsus, Konsol, Aedicula

Kaynakça

• Malal. chron. (= Ioannes Malalas, Chronographia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Ioannes Malalas, Chronographia. Ed. L. Dindorf. Bonn 1831. Paus. (= Pausanias, Periegesis tes Hellados) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pausanias, Description of Greece. Trans. W. H. S. Jones, vols. I-V. London-New York 1918-1935 (The Loeb Classical Library).
• Plin. nat. (= G. Plinius Secundus “Yaşlı”, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny, Natural History. Trans. H. R. Rackham, W. H. S. Jones – D. E. Eichholz, vols. I-X. Cambridge, Massachusetts- London 1938-1971 (The Loeb Classical Library).
• Adak-Adıbelli 2012 I. Adak-Adıbelli, “Tarsus Roma Hamamı 2011 Yılı Çalışmaları”. 2. Tarsus Kent Sempozyumu. Mersin (2012) 192-296.
• Alkaç – Kaplan 2017 E. Alkaç – D. Kaplan, Bir Başkentin Tarihi ve Anıtları: TARSUS. İstanbul 2017.
• Balty 1981 J. C. Balty, “Antiocheia”. LIMC 1 (1981) 840-851.
• Bieber 1981 M. Bieber, The Sculpture of the Hellenistic Age. New York 1981.
• Çavuş 2015 M. Çavuş, “Roma Dönemi Sarnıç Yapısı”. XX. Mersin Arkeoloji Günleri 48 (2015).
• Delemen 2007 İ. Delemen, “Afyon Emirdağ’dan Bir Tykhe Heykelciği”. Eds. M. Alparslan – M. Doğan-Alparsaln – H. Peker, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan. İstanbul (2007) 205-211.
• Dinç 2016 M. Dinç, “Tarsus Müzesi’ndeki Hellenistik-Roma Dönemi Tanrıça ve Kadın Heykelleri”. Ed. S. Durugönül, Tarsus Müzesi Taş Eserleri Heykeltıraşlık ve Mimari Plastik Eserler. İstanbul (2016) 81-106.
• Dohrn 1960 T. Dohrn, Die Tyche von Antiochia. Berlin 1960.
• Fatma-Erol 2009 A. Fatma-Erol, “Aedicula Mimarisinin Orijini ve Mimari İkonografisi Üzerine Gözlemler. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 16 (2009) 55-75.
• Filges 1999 A. Filges, “Marmorstatuetten aus Kleinasien”. IstMitt 49 (1999) 377-430.
• Freyberger 2000 K. S. Freyberger, “Im Licht des Sonnengottes. Deutungnun Funktion des sogenannten “Bacchus Tempels” im Heiligtum des Jupiter Heliopolitanus in Baalbek”. DAM 12 (2000) 95-133.
• Garstad 2005 B. Garstad, “The Tyche Sacrifices in John Malalas: Virgin sacrifice and fourth-century polemical history”. Illinois Classical Studies 30 (2005) 83-136.
• Held – Kaplan – Burwitz 2015
• W. Held – D. Kaplan – H. Burwitz, “Tarsus Donuktaş Tapınağı: 2012-2013 Yılları Yüzey Araştırmaları ve Sonuçları. Ed. Ü. Aydınoğlu, Arkeolojik Kazıları ve Araştırmaları. Mersin (2015) 148-165.
• Hesberg 1981/1982 H. von Hesberg, “Elemente der frühkaiserzeitlichen Aedikulaarchitektur”. ÖJH 53 (1981/82) 43-87.
• Kaplan 2013 D. Kaplan, Kilikia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi Mimari Süslemeleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi. Mersin 2013.
• Levante 1986 E. Levante, Von Aulock SNG Switzerland I Levante Cilicia. Bern 1986.
• Mert 2008 İ. H. Mert, Untersuchungen zur Hellenistischen und Kaiserzeitlichen Bauornamentik von Stratonikeia. Tübingen 2008.
• Meyer 1999 M. Meyer, “Die sog. Tyche von Antiocheia als Münzmotiv in Kilikien. OLBA II/1 (1999) 185-194.
• Meyer 2006 M. Meyer, Die Personifikation der Stadt Antiocheia. Ein Neues Bild für eine Neue Gottheit. Jahrbuch des Deutschen Archaeologischen Instituts 33. Ergh. New York 2006.
• Ridgway 1990 B. S. Ridgway, Hellenistic Sculpture I. The Styles of ca. 331-200. Bristol 1990.
• Strocka 1981 V. M. Strocka, Das Marktor von Milet BWPr 128. Berlin 1981.
• Strocka 1988 V. M. Strocka, “Wechselwirkungen der stadtrömischen und kleinasiatischen Architektur unter Trajan und Hadrian”. IstMitt 38 (1988) 291-307.
• Strocka 1996 V. M. Strocka, “Datierungskriterien kleinasiatischer Girlandensarkophage”. AA (1996) 455-473
• Tekin 1992 O. Tekin, Antik Nümizmatik ve Anadolu (Arkaik ve Klasik Çağlar). İstanbul 1992.
• Tepebaş – Durugönül 2013 U. Tepebaş – S. Durugönül, “Arkaik-Roma Dönemi Heykeltıraşlık Eserlerinin Kataloğu ve Değerlendirilmesi”. Ed. Serra Durugönül, Tarsus Müzesi Taş Eserleri Heykeltıraşlık ve Mimari Plastik Eserleri. İstanbul (2016) 35-152.
• Tepebaş 2016 U. Tepebaş, “Tarsus Müzesi’ndeki Hellenistik-Roma Dönemi Tanrı ve Erkek Heykelleri”. Ed. Serra Durugönül, Tarsus Müzesi Taş Eserleri Heykeltıraşlık ve Mimari Plastik Eserleri. İstanbul (2016) 57-80.
• Vandeput 1997 L. Vandeput, The Architectural Decoration in Roman Asia Minor. Sagalassos: A Case Study. Brepols 1997.
• Yegül 1982 F. Yegül, “A Study in Architectural Iconography: Kaisersaal and the Imperial Cult”. The Art Bulletin 64/1 (1982) 7-31.