A Group of Lydions from Uşak Museum

Yıl 2020, Cilt: 8, 211 - 222, 30.06.2020

Sevgi H. Temiz

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.202010

Öz

Ancient literary sources indicate that Lydians, who had the most powerful and richest state in Anatolia, were fond of perfumes, fragrant oils and creams, which were expensive and luxurious products of antiquity. Consumption of these products became widespread among the middle class in the late VIIth and the VIth centuries BC. Concurrently, a novel product and its own unique vessel form, different from the usual perfumes, cosmetics and related vessel forms, began to emerge in many centers throughout the Mediterranean World. Found in Western Anatolia, Phrygia, the Aegean Islands, the Greek Sites, Italy, France, Spain and Southern Russia, this new cosmetic and its container were called βακκαρίς and lydion, respectively. The use of lydion, which was probably the only Lydian perfume/cosmetic-containing form that was exported and imitated outside Anatolia, persisted in the Vth and IVth centuries BC, albeit in decreasing abundance. However, most of these findings were recovered from undated deposits. Seven lydions are evaluated in this study and a novel example of the group classified as hybrid lydions is presented. This study aims to contribute to the chronology of transition and late lydions in the light of Hamamtepe, İkiztepe and new findings.

Anahtar Kelimeler

Anatolia, Lydia, Sardis, Lydion, βακκαρίς

Uşak Müzesi’nden Bir Grup Lydion

Öz

Döneminin Anadolu’daki en güçlü ve zengin devletine sahip Lydialıların antik çağın pahalı, lüks ürünleri olan parfümler, kokulu yağlar ve kremlere olan düşkünlükleri antik kaynaklar vasıtasıyla bilinmektedir. Bu ürünlerin tüketimi MÖ VII. yüzyılın sonu ve VI. yüzyılda orta sınıf arasında yaygınlaşır. Akdeniz Dünyası’nda birçok merkezde bu dönemde bilinen parfüm ve kozmetikler ile bunlara ait kap formlarından farklı yeni bir ürün ve içerisine konduğu özgün bir kap formu görülmeye başlar. Batı Anadolu, Phrygia, Ege Adaları, Yunanistan, İtalya, Fransa, İspanya ve Güney Rusya’da ele geçen bu yeni kozmetiğin adı βακκαρίς, sunulduğu kabın ismi ise lydiondu. Olasılıkla Anadolu’nun dışına ihraç edilen ve taklidi yapılan, parfüm ve kozmetik konulduğu bilinen Lydia’ya özgü tek kap formu olan lydionların kullanımı, MÖ V. ve IV. yüzyıllarda azalarak da olsa devam etmiştir. Ancak bu yüzyıllara ait buluntuların çoğunluğu tarihlendirilemeyen tabakalardan gelmektedir. Bu çalışmada yedi eser değerlendirilmekte ve hibrit lydionlar olarak sınıflandırılan gruba yeni bir örnek sunulmaktadır. Bu çalışma ile Hamamtepe, İkiztepe ve yeni buluntular ışığında geçiş ve geç tip lydionların kronolojisine katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Lydia, Sardeis, Lydion, βακκαρίς

Kaynakça

• Akurgal 1961 E. Akurgal, Die Kunst Anatoliens. Berlin 1961
• Bakır et al. 2003 T. Bakır, R. G. Gürtekin-Demir – C. Tanrıver, “Daskyleion 2001”. KST XXIV/1 (2003) 491-500.
• Beazley 1927 J. D. Beazley, “Some Inscriptions on Vases”. AJA 31/3 (1927) 345-353.
• Boardman 1980 J. Boardman, The Greeks Overseas: Their early Colonies and Trade. London 1980.
• Cook 1958-1959 J. M. Cook, “Old Smyrna 1948-1950”. BSA 53-54 (1958-1959) 1-34.
• Çokay-Kepçe 2009 S. Çokay-Kepçe, The Pottery from Burdur Uylupınar Nekropolis. Adalya XII Suppl. İstanbul (2009) 29-76.
• de la Genièrè 1984 J. de la Genièrè, “Parfumès Comme Crèsus”. BCH 108 (1984) 91-98.
• Dinç – Önder 1992 R. Dinç, – M. Önder, “Kayapınarı – Hamamtepe Tümülüsü Kurtarma Kazısı”. Müze Kurtarma Kazısı Semineri III. (1992) 31-51.
• Gider-Büyüközer 2014 Z. Gider Büyüközer, “Börükçü Nekropol Alanından Bir Arkaik Mezar”. TÜBA-AR 17 (2014) 111-128.
• Greenewalt 1966 C. H. Jr. Greenewalt, Lydian Pottery of the Sixth Century B.C. the Lydion and Marbled Ware. Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Pennsylvania, Philadelphia 1966.
• Greenewalt 1968 C. H. Jr. Greenewalt, “Lydian Vases from Western Asia Minor”. CSCA 1 (1968) 139-154.
• Greenewalt 1972 C. H. Jr. Greenewalt, “Two Lydian Graves at Sardis”. CSCA 5 (1972) 113-145.
• Greenewalt 2009 C. H. Jr. Greenewalt, “Sardies: Archaeological Research and Conservation Projects in 2007”. KST XXX/4 (2009) 191-204.
• Greenewalt 2010 C. H. Jr. Greenewalt, “Lydian Cosmetics”. Ed. N. H. Cahill, In the Lydians and Their World, İstanbul (2010) 201-216.
• Gürtekin-Demir 2002 R. G. Gürtekin-Demir, “Lydian painted pottery at Daskyleion”. AS 52 (2002) 111-143.
• Gürtekin-Demir 2007 R. G. Gürtekin-Demir, “Provincial Production of Lydian Painted Pottery”. Eds. A. Çilingiroğlu – A. Sagona, Anatolian Iron Ages 6. ANES Suppl. 20. Eskişehir (2007) 47-77.
• Jacopi 1931 G. Jacopi, Esplorazione archeologica di Camiro. I. Scavinelle Necropoli Camiresi, 1929-1930. Bergamo 1931.
• Kealhofer – Grave 2011 L. Kealhofer – P. Grave, “The Iron Age on the Central Anatolian Plateau”, Ed. S.R. Steadman – G. McMahon, The Oxford of Ancient Anatolia, New York (2011) 415 – 442.
• Kohler 1995 E. L. Kohler, The Gordion Excavations Final Reports, Vol. 2: The lesser Phrygian Tumuli, Part 1: The Inhumations. Philadelphia 1995.
• Konak-Tarakçı 2015 S. Konak Tarakçı, “Some remarks on newly discovered graves at Klazomenai”. Eds. R. G. Gürtekin-Demir, H. Cevizoğlu, Y. Polat – G. Polat, KERAMOS, Ceramics: A Cultural Approach, Proceedings of the First International Conference at Ege University. İzmir (2015) 173-183.
• Özgen – Öztürk 1996 İ. Özgen – J. Öztürk, Heritage Recovered the Lydian Treasure. İstanbul 1996.
• Pedley 1972 J. G. Pedley, Ancient Literary Sources on Sardis. Cambridge 1972.
• Polat et al. 2018 G. Polat, Y. Polat, K. Yağız, R. Aktaş, A. Saka, E. Açar, E. Baysu – E. Kıraç, “Antandros 2015-2016 Yılı Kazıları”. KST XXXIX/3. (2018) 476-502.
• Roebuck 1959 C. Roebuck, Ionian Trade and Colonization. New York 1959.
• Rumpf 1920 A. Rumpf, “Lydische Salbgefaesse”. AM 4 (1920) 163-170.
• Shear 1922 T. L. Shear, “Sixth Preliminary Report on the American Excavations at Sardeis in Asia Minor”. AJA 26/4 (1922) 389-409.
• Temiz 2007 S. H. Temiz, Uşak Müzesi’nden Bir Grup Koku Kabı ve Lidya Parfüm Endüstrisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara 2007.
• Tezcan 1976 B. Tezcan, “İkiztepe Kazısı”. Türk Tarih Kongresi VIII/I Cilt. (1976) 391-397.
• Wrigley 2011 S. Wrigley, The Lydion, Revealing Connectivity Across the Mediterranean in the Sixth Century B.C. Sidney 2011.