Antalya Müzesi'ndeki Pisidia Antiokheia Sikkelerİ

Yıl 2021, Cilt: 9, 323 - 362, 29.06.2021

Ferhan Büyükyörük

Öz

Pisidia Antiokheia’sı, Seleukos kralı I. Seleukos veya oğlu I. Antiokhos tarafından kurulmuştur. Asıl önemini Roma İmparatoru Augustus tarafından yaklaşık MÖ 25 yılında “Colonia Caesarea Antiochia” adıyla kolonize edilmesinden sonra kazanmıştır. Antiokheia’da sikke basımı, MÖ II ve I. yüzyıla tarihlendirilen Hellenistik Dönem otonom sikkeleriyle başlamış ve Claudius II Gothicus dönemine kadar devam etmiştir. Antalya Müzesi Sikke Koleksiyonu’nda bulunan 141 adet Pisidia Antiokheia sikkesi öncelikle “Hellenistik Dönem” ve “Roma Dönemi Koloni Sikkeleri” olmak üzere iki grupta değerlendirilmiştir. Daha sonra arka yüzlerde yer alan betimlemeler ve lejantlar dikkate alınarak oluşturulan tiplemeler Roma İmparatorluk, Yerel ve Koloni tipleri olmak üzere üç ana başlık altında toplanarak incelenmiştir. Böylece sikkelerden yola çıkılarak kentin sosyal, dinî, siyasi, tarihî ve askerî alanda nasıl bir değişim ve dönüşüm gösterdiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Buna göre Roma İmparatorluğu politikası ve dininin sikke tiplerine yansıması ile Hellenistik kültür geleneğinin izleri sikkeler üzerindeki tiplemelerden takip edilerek Roma İmparatorluğu’nun kolonizasyon hareketlerinin yerel kültürlerde bıraktığı izler takip edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Antalya Müzesi, Sikke, Pisidia Antiokheia, Roma Dönemi Koloni Sikkeleri

Coins of Pisidia Antiokheia in the Antalya Museum

Öz

Antiocheia of Pisidia was founded by Seleucus I., king of the Seleucid Empire, or by his son Antiochus. Its main importance was reached under the Roman Emperor Augustus, after being colonized in 25 B.C. under the name “Colonia Caesarea Antiochia”. Coins were minted in Antiocheia in the Hellenistic Period with au-tonomous coins dated to the IInd and Ist century B.C. and continued to be struck until the Period of Claudius Gothicus II. One hundred and forty one coins of Antiocheia of Pisidia in the coin collection of the Antalya Museum, were evaluated in two groups, “Hellenistic Period” and “Roman Period Colonial Coins”. Then, typologies were created, taking into account the descriptions and legends on the reverse were collected and examined under three main hea-dings: Roman Imperial, Local and Colonial Types. Thus, from the coins struck, the attempt has been made to understand how the city changed and transformed in social, religious, political, historical and military fields over time. Accordingly, the reflection of Roman Imperial policy and religion on coin types and the traces of the Hellenistic cultural tradition were followed through the representations struck on these coins, and traces of the colonization movements of the Roman Empire in local cultures were followed.

Anahtar Kelimeler

Antalya Museum, Coin, Pisidian Antiokheia, Roman Period Colonial Coins

Kaynakça

• Akış E. 2011, Yalvaç Müzesi'nde yer alan Pisidia Antiocheiası Roma Koloni Sikkeleri. Yayımlanmamış Yük¬sek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• Akşit O. 1976, Roma İmparatorluk Tarihi. İstanbul.
• Aktaş M. 2006, Pisidia Antiocheia’sı Kent Sikkeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üni¬versi¬tesi. Konya.
• Anderson J. G. C. 1913, “Festivals of Men Askaenos in the Roman Colonia at Antioch of Pisidia”. JRS III/2, 267-300.
• Arslan M. 2011, “Homonadlar Savaşı”. S.Ü. Sosyal Bilimler MYO Dergisi 14/1-2, 97-107.
• Baz F. 2015, “Merkezi Pisidia’daki Bazı Roma Kolonileri’ndeki İmparator Kültünün Varlığına İlişkin De¬ğerlendirme”. Phaselis I, 261-275.
• BMC Pisidia Hill G. F. 1897. Catalogue of the Greek Coins in the British Museum of Lycia, Pamphylia and Pisidia. London.
• Bengtson H. 1970, Grundriss der Römischen Geschichte mit Quellenkunde Erster Band: Republik und Kai¬serzeitbis 284 n. Chr. München.
• Demirer Ü. 2004, Pisidia Antiokheiası Büyük Bazilika Taban Mozaikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Doğanay O. 2008, “Atik ve Modern Kaynaklara göre Toroslar'ın Savaşçı Kavmi Homonadlar’ın Yaşadığı Coğrafya”. Arkeoloji ve Sanat 128, 11-32.
• Erhat, A. 1972, Mitoloji Sözlüğü. İstanbul.
• Franke P. R. 2007, Roma Döneminde Küçükasya Sikkelerin Yansımasında Yunan Yaşamı. İstanbul.
• Gibbon E. 1987, Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi 1. Çev. A. Baltacıgil, İstanbul.
• Grose S. W. 1929, Fitzwilliam Museum Catalogue of The Mc Clean Collection of Greek Coins III. Camb¬ridge.
• Hardie M. M. 1912, ‘‘The Shrine of Men Askaenos at Pisidian Antioch’’. JHS 32, 111- 150.
• Hill G. F. ‘‘The Coinage of Pisidian Antioch”. Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society IV/14, 299-313.
• Hudsen C. E. “The Principal Family at Pisidian Antioch”. Journal of Near Eastern Studies 15/2, 103-107.
• Imhoof-Blumer F. 1902, Kleinasiatische Münzen II. Wien.
• Kankelfitz B. R. 2007, Katalog Römischer Münzen I. München.
• Karayaka N. 2007, Hellenistik ve Roma Döneminde Pisidia Tanrıları. İstanbul.
• Karatağ M. 2013, Klasik Arkeoloji Sözlüğü. Ankara.
• Kaya M. A. 2005, “Roma Lejyonerleri ve Anadolu”. DTCF Dergisi 34, 87-98.
• Kaya M. A. 2005, “III. Gordianus’un Pers (=Sasani) Seferi: Güzergah, Savaşlar ve İmparatorun Ölümü”. Tarih İncelemeleri Dergisi XX/I, 157-167.
• Kaya M. A. 2005, “Anadolu'da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”. TAD 38, 11-30.
• Klawans Z. H. 1959, Roman İmperial Coins. Wisconsin.
• Köker H. 2020, “Pisidia Roma Kolonilerinde Sikke Basımı”. Pisidia Araştırmaları II: Pisidia ve Yakın Çev¬resinde Üretim, Ticaret ve Ekonomi. Isparta, 291-304.
• Krzyzanowska A. 1968, “Les Influences Réciproques Romaines et Indigénes Manifestées sur les Monnaies des Colonies Romaines de L’asie Mineure”. RN VI/10, 286-292.
• Krzyzanowska A. 1970, Monnaies Coloniales d'Antioche de Pisidie. Travaux du Centre d'Archéologie Médi¬terranéenne de l'Académie Polonaise des Sciences 7. Varsovie.
• Küçükbıçakcı E. 2010, Roma Hukukunda Mülkiyet Hakkının Sınırları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Lanckoroński K. G. 1982, Pamphylia ve Pisidia Kentleri II. Viyana.
• Levick B. 1967, Roman Colonies in Southern Asia Minor. Oxford.
• Macdonald G. 1901, Catalogue of Greek Coins in the Hunterian Collection II. Glasgow.
• Nollé J. 1995, “Colonia und Socia der Römer, Ein neuer Vorschlag zur Auflösung der Buchstaben 'SR' auf den Münzen von Antiocheia bei Pisidien”. Rom und der Griechische Osten, Festschrift für H. H. Sch¬mitt zum 65. Geburtstag, 350-370.
• Özarslan S. A. 2013, “Pisidia Antiokheia'sı Augustus Tapınağı Mimari Bezemeleri”. Eds. B. Hürmüzlü, M. Fırat & A. Gerçek, I. Pisidia Araştırmaları Sempozyum Bildiri Kitabı (05-06.11.2012) SDÜ Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi. Isparta, 395-412.
• Özcan A. 2012, “Pisidia Bölgesi'nde Roma İmparatorluğu'nun Yapı Propagandası ve Politikası. Eds. K. Dörtlük et al., Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu 2009. Antalya, 285-300.
• Özhanlı M. 2013, “Frig Tanrısı Men’in Pisidia’daki Hac Merkezi”. Uluslararası Dinar ve Frigya Bölgesi Araştırmaları. Dinar, 283-290.
• Özsait M. 1980, İlkçağ Tarihinde Pisidya Başlangıçtan Büyük İskender Devrinin Sonuna Kadar. İstanbul.
• Özsait M. 1985 Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidia Tarihi. İstanbul.
• Ramsay W. M. 1916, “Colonia Caesarea (Pisidian Antioch) in the Augustan Age”. JRS 6, 83-134.
• Ramsay W. M. 1924, ‘‘Studies in the Roman Province Galatia: VI.-Some Inscriptions of Colonia Caesa¬rea Antiochea’’. JRS 14, 172- 205.
• Robinson D. M. 1924, “A Preliminary Report on the Excavations at Pisidian Antiochand at Sizma”. AJA 28/4, 435-444.
• RIC IV/ II Mattingly H., E. A. Sydenham & C. H. V. Sutherland 1938, The Roman Imperial Coinage IV / II. Macrinus to Pupienus. London.
• RPC I Burnett A., M. Amandry & P. Ripollés 1992, Roman Provincial Coinage I. From the Death of Caesar to the Death of Vitellius (44 BC-AD 69). London-Paris.
• RPC II Burnett A., M. Amandry & I. Carradice 1999, Roman Provincial Coinage II. From Vespasian to Domitian (AD 69-96). London-Paris.
• RPC IX Hostein A. & Mairat J. 2016, Roman Provincial Coinage IX. From Trajan Decius to Uranius An¬to¬ninus (ad 249–254). London-Paris.
• Sancaktar H. 2009, Anadolu'daki Roma Koloni Kentleri ve Sikke Tipolojisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Sancaktar H. 2012, “Pisidia, Kilikia ve Lykaonia Bölgelerindeki Roma Koloni Kentleri Sikke Tipolojisi”. Eds. K. Dörtlük et al. 2012, Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu 2009. Antalya, 371-384.
• Sancaktar H. 2013, “2012 Yılı Pisidia Antiokheia Kazısı Sikkeleri: Ön Rapor”. Eds. B. Hürmüzlü et al., Pi¬sidia Araştırmaları-I Sempozyum Bildirileri 2012. Isparta, 368-377.
• Sear D. R. 1974, Roman Coins and Their Values. London.
• Sevin V. 2007, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I. Ankara.
• SNG Aulock 12 von Aulock, S. H. 1964, Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland, Pisidien-Lykaonien-Isaurien Vol. 12 (4894-5412). Berlin.
• SNG Cop. 32 Sylloge Nummorum Graecorum The Royal Collection of Coins and Medals Danish National Museum, Pisidia Vol. 32 (1-350). 1956, Copenhagen.
• SNG France 3 Levante E. & Weiss P. 1994, Sylloge Nummorum Graecorum, France 3, Cabinet des Medailles Pamphylia-Pisidie-Lycaonie-Galatie. Zürich.
• SNG Hunterian 12 Goddard J. 2004, Sylloge Nummorum Graecorum Vol. 12, The Hunterian Museum Uni¬versity of Glasgow Part.1 Roman Provincial Coins Spain-Kingdoms of Asia Minor. Oxford.
• SNG PfPs. 5 Nollé J. 1999, Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland Pfälzer Privatsammlungen 5. Band. Pisidien und Lykaonien (1-586). München.
• Talloen P. & Alp N. 2005, “Pisidia Kültleri Antik Çağda Burdur İlinde Dinsel Hayat”. I. Burdur Sempoz¬yumu. Burdur, 738-747.
• Talloen P. 2015, Cult in Pisidia, Religious Practice in Southwestern Asia Minor from Alexander the Great to the Rise of Christianity. Turnhout.
• Tulay A. S. 2001, Genel Nümizmatik Sözlüğü. İstanbul.