Pisidia Antiokheia Yuvarlak Yapı, Kandil Kalıpları ve Yerel Üretimi

Yıl 2021, Cilt: 9, 427 - 435, 29.06.2021

Mehmet Özhanlı

Öz

Yalvaç Belediyesi tarafından imara yeni açılan Görgü Bayram Mahallesi Depbağlar Mevkiinde çok sayıda Geç Bizans Dönemine ait mezar ile yuvarlak bir yapı açığa çıkarıldı. Pisidia Antiokheia’nın yaklaşık 1 km batısında bulunan bu alanda, bilimsel danışmanlığımda Yalvaç Müzesi Müdürlüğü Başkanlığında 2013 yılında bir kurtarma kazısı gerçekleştirildi. Kazılarda kentten sökülerek getirilmiş yuvarlak bir Tapınağa ait bloklarla inşa edilmiş yuvarlak bir yapı, mermerden yapılmış başı eksik çıplak bir erkek heykelciği ile çok sayıda kandil kalıbı ve bu kalıplardan üretilmiş kandiller bulundu. Aşırı kullanmadan dolayı bezemeleri silikleşmiş olan bu kalıplar, kentin yerel üretimini belgeleyen çok önemli arkeolojik buluntulardır. Kalıpların bulunduğu alanda su ve seramik yapımına uygun kil yataklarının varlığı burada çok sayıda üretim hanenin olduğunu düşündürmektedir. Sarı ve kırmızımsı gibi iki farklı hamurdan yapılmış kalıplardan aynı hamurla üretilmiş çok sayıda kandil, kette yapılan kazılarda da bulundu. Benzerleriyle ve kentte bulunan kandillerle yapılan karşılaştırmalar sonucu kalıplar, MS IV – VII. yüzyıllar arasına tarihlendirildi.

Anahtar Kelimeler

Pisidia Antiokheia, Yuvarlak Yapı, Kalıp, Kandil

Pisidia Antiokheia, a Circular Building, Oil Lamp Moulds and Local Production

Öz

The Görgübayram neighborhood, Depbağlar area, which was newly zoned for housing by the Yalvaç Municipality, has numerous Late Byzantine graves and an excavated circular building. In this area situated 1 km west of Pisidia Antiokheia, a rescue excavation was conducted in 2013, undertaken by the Yalvaç Museum Directorate with my scientific counseling. During these excavations, a circular structure built with blocks from a round Temple, which had been removed and reused for this circular structure, a marble, headless, nude man statue, and many oil lamp moulds and oil lamps which were made from these moulds were found. These moulds, which have slightly indistinct decoration from their overuse, are very important evidence of the local pottery production of the city. The presence of water and clay pits suitable for making ceramics indicates there could have been plenty of workshops in this area. Two different clays, yellow and reddish, which were used for pro-ducing both the moulds and the lamps made from these moulds were found in the excavation. When they were compared to the preceding examples and other lamps that were found in the city these lamps were dated to the IVth – VIIth century A.D.

Anahtar Kelimeler

Pisidia Antiokheia, Circular Building, Mould, Oil lamp

Kaynakça

• Bailey D. M. 1972, Greek and Roman Pottery Lamps. London.
• Bailey D. M. 1988, A Catalogue of the Lamps in the British Museum III Roman Provincial Lamps. London.
• Boardman J., J. Dörig, W. Fuchs & M. Hirmer 1984, Die Griechische Kunst. München.
• Güngör E. 2011, Metropolis’te Bulunan Roma Dönemi Kandilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Güngör Z. T. 2019, Pisidia Antiokheia’sı Yerel Üretim Seramikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• İnanan F. 2004, İzmir, Tire, Bergama ve Ödemiş müzelerindeki Bizans Dönemi Pişmiş Toprak Kandiller. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir.
• Kahraman F. 2019, Pisidia Antiokheia Bizans Dönemi Nekropolleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi. Burdur.
• Laflı E. 2004, “Erster Vorläufiger Bericht Über die Römisch-Kaiserzeitlichen und Spätantiken Keramikfunde aus Antiocheia in Pisidien: Spätantik-Frühbyzantinischen Tonunguertarien”. AST XXII/2, 175-188.
• Metin H. 2012, Kibyra Kandilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Özhanlı M. 2010, “Excavation at Pisidian Antioch in 2009”. ANMED News of Archaeology from Anatolia’s Mediterranean Areas 2010/8, 81-85.
• Özhanlı M. 2014, “Excavation at Pisidian Antioch in 2013”. ANMED News of Archaeology from Anatolia’s Mediterranean Areas 2014/12, 14-19.
• Özhanlı M. & Güngör T. 2014, “Pisidia Antiokheia’sı Mortarları”. Eds. C. Şimşek, B. Duman & E. Konakçı, Essays in Honour of Mustafa Büyükkolancı. İstanbul, 505-513.
• Özhanlı M. 2017, “Pisidia Antiokheia Tarihçesi ve Tarihi ile İlgili Sorunlar”. Ed. D. Güney, Bir Mimari Çalıştay Deneyimi: Pisidia Antiokheia’dan Geçerken, Mimari Denemeler, Değmeler, Değinmeler. İstan¬bul, 21-28.
• Özkönü E. 2006, Mould-made oil Lamps of Sagalassos. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üni¬versitesi. İstanbul.
• Öztürk N. 2003, Kyzikos Kandilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Yürük M. B. 2017, Side Tykhe Tapınağı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.