A Group of Late Hellenistic-Early Roman Ceramic from the Excavations in the Imperial Cult Temple (Kaisarion) of Kibyra

Yıl 2024, Cilt: 12, 63 - 86, 11.06.2024

Nurhan Kılıçkaya

Öz

Öz:
Abstract: This study analyses the Late Hellenistic Early Roman ceramics recovered from the C4-5-6, D5-6 and E5-6 squares of the Kibyra Emperor Cult Temple (Kaisarion), which was excavated for the first time in 2018. The ceramics dating to this period are analysed under four headings. The mould-made relief bowls were analysed in five different groups; pine cone imitation, floral decorated, long petal, figured and concentric semi-circular decorated bowls. On the other hand, body sherds decorated with paint on a light ground were identified as light ground ceramics/lagynos. The vessels found for the first time in the city and decorated with dark coloured bands and floral decoration on a light ground were analysed under the title of unguentarium. Finally, one rim decorated in Western Slope Technique recovered from the site was described under the same title. As a result of the study, the locally produced mould-made relief bowls in the city were generally dated to the IInd – Ist century B.C., the light ground ceramics/lagynos to the IInd century B.C., the unguentarium sherds to the second half of the IInd century B.C.-early Ist century B.C. and the sherd decorated in the Western Slope Technique to the IInd-Ist century B.C. Kibyra coins dating from the IInd century B.C. recovered from the site also support the dating of these ceramics.

Anahtar Kelimeler

Kibyra, Kaisarion, Mold-Made Relief Bowls, Western Slope, ight-Grounded Vessels/ Lagynos, Unguentarium

Kibyra İmparator Kült Tapınağı (Kaisarion) Kazılarında Bulunan Bir Grup Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi’ne Ait Seramik

Öz

Bu çalışmada ilk defa 2018 yılında kazısına başlanan Kibyra İmparator Kült Tapınağı (Kaisarion) yapısının C4-5-6, D5-6 ve E5-6 karelajlarından ele geçen Geç Hellenistik-Erken Roma dönemlerine ait seramikler ele alınmıştır. Söz konusu dönemlere tarihlenen seramikler dört başlık altında incelenmiştir. Kalıp yapımı kabartmalı kâseler kendi içinde; çam kozalağı taklidi, bitkisel bezemeli, uzun taç yapraklı, figürlü ve konsantrik yarım daire bezemeli kâseler olmak üzere beş farklı grupta değerlendirilmiştir. Açık zeminli seramiklerde/lagynos ise açık zemin üzerine boya ile bezemeler yapılmış gövde parçaları tanımlanmıştır. Kentte ilk defa ele geçen açık zemin üzerine koyu renk bant ve bitkisel bezeme ile süslenmiş formu belli olan kaplar ise unguentarium başlığı altında incelenmiştir. Son olarak alandan ele geçen bir adet Batı Yamacı Tekniği’nde bezenmiş ağız aynı isimli başlık altında anlatılmıştır. Çalışma sonucunda kentteki yerel üretim kalıp yapımı kabartmalı kâseler genel olarak MÖ II-I. yüzyıla, açık zeminli seramikler/lagynos MÖ II. yüzyıla, unguentarium parçaları MÖ II. yüzyılın ikinci yarısı- MÖ I. yüzyılın başına ve Batı Yamacı Tekniği’nde bezenmiş parça ise MÖ II-I. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Alandan ele geçen MÖ II. yüzyıla ait Kibyra sikkeleri de seramiklerin tarihlerini desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler

Kibyra, Kaisarion, Kalıp Yapımı Kabartmalı Kâseler, Batı Yamacı Tekniği, Açık Zeminli Seramikler/Lagynos, Unguentarium

Kaynakça

• Acar G. 2021, Kibyra’da Yerel Üretim Faaliyetlerinin Seçilmiş Form Grupları Üzerinden Arkeolojik ve Arkeometrik Yöntemlerle İncelenmesi (MÖ 3-MS 3. Yüzyıllar). Yayımlan¬mamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Akgül Özarslan, S. 2015, “Kibyra’dan Bir Grup Mühürlü Pişmiş Toprak Ungu¬entarium”. 8. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu (05-20 Eylül 2014 Eskişehir) Bildiriler Kitabı. Eskişehir, 187-212.
• Anabolu M. 1970, Küçük Asya’da Bulunan İmparator Tapınakları. İstanbul.
• Anderson Stojanović V. R. 1987, “The Chronology and Function of Ceramic Unguentaria”. AJA 91, 105-122.
• Anlağan T. 2000, Sadberk Hanım Müzesi Kalıplı Kâseler ve Kabartmalı Kaplar. İstanbul.
• Benndorf O. 1883, Griechische und sicilische Vasenbilder III. Berlin.
• Boardman J. 1967, “Greek Emporio: Excavations in Chios 1952-1955”. BSA Supplementary Vol. 62, Oxford.
• Boardman J. 1989, Athenian Red Figure Vases, The Classical Period. London.
• Bruneau P. 1970, “La vaisselle”. Exploration Archéologıque de Délos Faite par L’école Française D’Athènes, L’îlot de La Maison des Comédiens, Fascicule XXVII. Paris, 239-262.
• Callaghan P. J. 1978, “Macedonian shields, Shield Bowls and Corinth; a Fixed Point in Hellenistic Ceramic Chronology”. Athens Annals of Archaeology 11, 53-60.
• Civelek A. 2004, “Phokaia Hellenistik Dönem Kalıp Yapımı Kaseleri”. Olba IX, 123-135.
• Corsten T. 2002, Die Inschriften von Kibyra. Teil I. Bonn.
• Courby F. 1922, Les Vases Grecs à reliefs. Paris.
• Cramer J. A. 1832, A Geographical and Historical Description of Asia Minor. Vol. II. Oxford.
• Değirmencioğlu H. 2023. Lykia, Pisidia, Pamphylia, Kabalia ve Kilikia Bölgelerinde İmparator Kült Yapıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Dereboylu E. 2001, “Weissgrundige Keramik und Hellenistische Reliefbecher aus dem Hanghaus 2 in Ephesos”. Ed. F. Krinzinger, Studien zur hellenistischen Keramik in Ephesos. Wien, 21-44.
• Dereboylu E. 2003, “Daskyleion Kabartmalı Kâseleri ve Batı Yamacı Kapları Kronoloji ve Üretim Yeri Problemleri”. Ed. C. Abadie Reynal, Les céramiques en Anatolie aux époques hellénistiques et romaines. Actes de la Table Ronde d’Istanbul, 23-24 mai 1996, (Varia Anatolica XV). Paris, 55-63.
• Dinçer A. 2019, Assos’ta Bulunan Hellenistik ve Roma Dönemi Kabartmalı Seramikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale.
• Duman B. 2013, “Lykos Laodikeiası’nda Bulunan Batı Yamacı Tekniğinde Bezenmiş Sera¬mikler”. Levent Zoroğlu’na Armağan-Studiea in Honour of K. Levent Zoroğlu, Ed. M. Tekocak. İstanbul, 191-204.
• Dündar E. 2008, Patara Unguentariumları. İstanbul.
• Edwards G. R. 1956, “Hellenistic Pottery”. Small Object From Pnyx 2 (Hesperia Supplements 10). Princeton, 83-112.
• Edwards G. R. 1975, Corinthian Hellenistic Pottery (Corinth 7/3). Princeton.
• Erol A. F. & Tamer D. 2017, “Ordu-Fatsa Cıngırt Kayası Kazısı Hellenistik Dönem Kalıp Yapımı Kabartmalı Kâseleri”. Anadolu/Anatolia 43, 111-145.
• Ersoy A. 2020, Smyrna/İzmir Hellenistik Dönem Seramiği. İstanbul.
• Gassner V. 1997, Das Südtor der Tetragonos-Agora. Keramik und Kleinfunde (FiE 13 1/1). Wien.
• Goldman H. 1950, Excavations at Gözlü Kule, Tarsus, I, The Hellenistik and Roman Periods. New Jersey.
• Gürler B. 1994, Metropolis’in Hellenistik Dönem Seramiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir.
• Gürler B. 2000, “Yeni Kronolojik Veriler Işığında İonia Kalıp Yapımı Kaselerinin Bazı Serilerinin Değerlendirilmesi”. Belleten LXVI/240, 419-426.
• Hellström P. 1965, Labraunda II/1. Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass. Lund. James S. A. 2018, “Hellenistic Pottery The Fine Wares”. Corinth Results of Excavations Conducted by the American School of Classical Studies at Athens, 1-120.
• Japp S. 2009, “The local pottery production of Kibyra”. Anatolian Studies 59, 95-128.
• Kileci Ş. & Tüner Önen N. 2024. “Restoration Works in Kibyra during the Claudian Period: New Inscriptions, τὰ σεβαστὰ ἔργα of the Lycian Governor Quintus Veranius and New Inscriptions Concerning His Family”. Eds. F. Onur & Ch. Schuler, New Research on Greek Epigraphy in Lycia. Proceedings of the Symposium at Antalya, Türkiye. 28-30 March 2022. İstanbul, 123-141.
• Kossatz A. U. 1990, Funde aus Milet, 1: Die megarischen Becher. Berlin.
• Kögler P. 2014, “Table Ware from Knidos: The Local Production during the 2nd and 1st centuries B.C.”. Eds. P. G. Bilde & M. L. Lawall, Pottery, Peoples and Places Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery. Black Sea Studies 16. Aarhus, 157-370.
• Kögler, P. 2010, Feinkeramik aus Knidos, vom Mittleren Hellenismus bis in die Mitlere Kaiserzeit (Ca. 200 V. Chr. Bis 150 N. Chr.). Wiesbaden.
• Körpe R. 2006, “Megarische Becher aus Assos”. Asia Minor Studien 57, 103-111.
• Leon V. M. 1991, Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde, 1. Teil: Keramik hellenistischer und römischer Zeit, FiE IX 2/2. Wien.
• Leroux G. 1913, Lagynos: Recherches Sur La Céramique er l’art Ornemental Hellenistiques. Paris.
• Magie D. 1950, Roman Rule in Asia Minor. To the End of the Third Century After Christ (I-II). Princeton.
• Metin H. 2015, “Burdur Müzesi’nden Bir Grup Kalıp Yapımı Kâse”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/37, 473-488.
• Milner N. P. 1998, An Epigraphical Survey in the Kibyra-Olbasa Region (Con¬ducted by A. S. Hall). Oxford.
• Öz C. 2022, “Myra Tiyatrosu’nda Ele Geçen Hellenistik Dönem Kalıp Yapımı Kabartmalı Kâseler”. Cedrus X, 113-138.
• Özdilek B. 2019, “Letoon Teras Duvarı Kazısından Ele Geçen Hellenistik Seramikler”. Cedrus VII, 267-298. Özüdoğru Ş. & Dündar E. 2007, “Kibyra Geç Roma-Erken Doğu Roma Dönemi Mühürlü Unguentariumları”. Olba 15, 145-178.
• Özüdoğru Ş. 2014, “Kibyra’dan Hellenistik Dönem’e Ait Yeni Veriler Üzerine Değerlen¬dirmeler”. Cedrus II, 171-188.
• Özüdoğru Ş. 2018, “Geç Antikçağ’da Kibyra”. Cedrus VI, 13-64.
• Özüdoğru Ş. 2019, “Kibyra 2018”. ANMED 17, 171-178.
• Özüdoğru Ş. 2020, Kibyra Kazı ve Araştırmaları Monografi Serisi I, KIBYRA: Kibyra Maior/Caesarea Cibyra. İstanbul.
• Petrova A. 2014, “A Pontic Group of Hellenistic Mouldmade Bowls”. Eds. P. G. Bilde & M. L. Lawall, Pottery, Peoples and Places. Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery. Aarhus, 215-231.
• Radt W. & De Luca G. 2003, “Grabungen im Fundament des Pergamonaltar. Grobe Keramik – Graue Sondergruppe-Lampen”. Eds. C. Abadie-Reynal, Varia Anatolica XV. İstanbul, 3-8.
• Rogl C. 2001, “Eine Varschau Zu den Reliefverzierten Trinkbechern der ephesischen Monogramm-Werkstätte”. Studien zur Hellenistischen Keramik in Ephesos, 9-111.
• Rogl C. 2008, Die hellenistischen Reliefbecher aus Lousoi, Material aus den Grabungen im Bereich Phournoi 1938-1994. Wien.
• Rogl C. 2014, “Mouldmade Relief Bowls from Ephesos-The Current State of Research”. Eds. P. G. Bilde & M. L. Lawall, Pottery, Peoples and Places. Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery. Aarhus, 113-139.
• Rotroff S. I. & Oliver A. 2003, The Hellenistic Pottery from Sardis: The Finds Through 1994. London.
• Rotroff S. I. 1982, The Athenian Agora XXII. Hellenistic Pottery: Athenian and Imported Mold Made Bowls. Princeton.
• Rotroff S. I. 1997, The Athenian Agora Vol. XXIX. Hellenistic Pottery: Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material. New Jersey.
• Rotroff S. I. 2006, “The Introduction of the Moldmade Bowl Revisited: Tracking a Hellenistic Innovation”. Hesperia 75, 357-378.
• Saraçoğlu A. & Çekilmez M. 2011, “Tralleis Batı Nekropolis ve Konut Alanı Hellenistik Dönem Seramiği: 2006-2007 Buluntuları”. Colloquium Anatolicum 10, 219-249.
• Saygılı B. 2011, Kibyra Kalıp Yapımı Kaseleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Schäfer J. 1968, Hellenistische Keramik aus Pergamon. Pergamenische Forschungen Band 2. Berlin.
• Schwabacher W. 1941, “Hellenistische Reliefkeramik im Kerameikos”. American Journal of Archaeology 45/2, 182-228.
• Şahin S. 2014, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae/Likya Eyaleti Roma Yolları. İstanbul.
• Şimşek C. 2021, Laodikeia Kilisesi Sondaj Buluntuları, Hellenistik Dönem Seramiği. İstanbul.
• Tarkan D. 2021, Kibyra Odeionu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Thompson H. A. 1934, “Two Centuries of Hellenistic Pottery”. Hesperia 3/4, 311-476.
• Tuluk G. G. 2001, “Hellenistische Reliefbecher im Museum von Ephesos”, Ed. F. Krınzınger, Studien Zur Hellenistischen Keramik in Ephesos, Ergänzungshette zur der Jahresheften des österreichischen Archäologischen Institutes Heft 2. Wien, 51-69.
• Uygun Ç. & Dökü E. 2008. “Kibyra Yerel Kırmızı Astarlı Seramiklerinden Örnekler”. Adalya XI, 133-165.
• Varmaz Ş. 2015, Patara Su Yolu Çalışmalarında Ele Geçen Hellenistik Dönem Seramikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi. Denizli.
• Vogeikoff Brogan N. 2000, “Late Hellenistic Pottery in Athens A new Deposit and Further Thoughts on the Association of Pottery and Societal Change”. Hesperia 69, 293-333.
• Waagé F. O. 1948, “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”. Ed. F. O. Waagé, Antioch on the Orontes IV/1. Ceramic and Islamic Coins. Princeton, 1-60.
• Watzinger C. 1901, “Vasenfunde aus Athen”. Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts 26, 70-84.
• Westholm A. 1937, Finds and Results of the Excavation in Cyprus 1927-1931. The Swedish Cyprus Expedition Vol. III. Stockholm.
• Wiegand T. & Schrader H. 1904, Priene. Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898. Berlin.
• Yedidağ T. Y. 2015, “Dorylaion Kalıp Yapımı Kaseleri”. Olba XXIII, 235-272.
• Yıldız V. 2016, “Akhisar Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Unguentariumlar”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi 14/1, 1-24.
• Yücel Şenyurt Ş. & Yorulmaz L. 2020, “Kurul Kalesi Kazılarında Ele Geçen Kalıp Yapımı Kabartmalı Kâseler”. Seleucia X, 297-327.
• Zahn R. 1904, Tongeschirr”, Priene: Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898. Eds. T. Wiegand & H. Schrader. Berlin, 394-449.