Tlos Antik Kenti'nden Hyposorionlu Lahit Örneği

Yıl 2025, Cilt: 13, 49 - 67, 24.06.2025

Tijen Yücel Bahçetepe

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.2025.03

Öz

2006 kazı sezonunda, akropol doğu sur duvarlarının devamında yapılan bitki temizliği sırasında hem Tlos antik kentinin hem de Lykia Bölgesi'nin Klasik Dönem plastik sanatını yorumlama adına önemli katkı sağlayacak kabartmalı bir lahit bulunmuştur. Surun içinde, şpolyen olarak kullanılan lahdin tekne, kapak, hyposorion ve podyum blokları tespit edilmiştir. Birbirine yakın konumlanan bu parçaların etrafı, sur duvarının diğer bölümlerinde olduğu gibi başka mimari yapılara ait bloklarla örülmüştür. Aynı lahde ait olduğu öngörülen bloklardan bir tanesinin yan yüzünde tespit edilen kabartma ve kapı profilinin, bu dikdörtgen bloğun lahdin hyposorionuna ait olduğunu gösterdiği anlaşılmıştır. Himationlu erkek figürünün betimlendiği bu blok; kapak, tekne, gövde ve podyum kısmına ait diğer bloklarla birlikte değerlendirilmiştir. Lykia Bölgesi'ndeki diğer lahitlerle yapılan karşılaştırma sonucunda, Tlos örneği hyposorionlu lahit olarak tanımlanmış ve restitüsyon önerisi sunulmuştur. Bölgede yaygın olan bu mezar mimarisinin, Tlos antik kentinde Klasik Dönem'e ait bilinen ilk örneği olan bu lahdin, Ksanthos Payava Lahdi ile benzer ve daha erken olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lykia Bölgesi , Klasik Dönem , Tlos , Anıt , Lahit , Mezar

Etik Beyan

Çalışmanın tüm aşamalarında etik ilkelere ve bilimsel atıf kurallarına uygun davranılmıştır

Teşekkür

Bu anıtsal lahdin yayımlanmasına izin veren ve makalenin hazırlanma sürecinde bilimsel katkılarını esirgemeyen hocam Prof. Dr. Taner Korkut’a teşekkür ederim.

A Sarcophagus with Hyposorion from the Ancient City of Tlos

Öz

During the 2006 excavation season, a relief-decorated sarcophagus -offering significant insight into both the Classical Period plastic arts of the ancient city of Tlos and the Lycian region- was discovered during vegetation clearance conducted along the continuation of the eastern fortification walls of the acropolis. The sarcophagus, reused as spolia within the wall, was identified with its constituent parts: the trough/chest, lid, hyposorion, and podium blocks. These fragments, found in close proximity to one another, had been enclosed with blocks from other architectural structures, as seen in other sections of the wall. A relief and door profile observed on the lateral face of one of the blocks, believed to belong to the same sarcophagus, indicated that this rectangular block had originally been part of the hyposorion. This block, featuring a depiction of a male figure wearing a himation, was evaluated, together with other fragments belonging to the lid, chest, main body, and podium. Based on comparisons with other sarcophagi in the Lycian region, the Tlos example was identified as a hyposorion-type sarcophagus, and a restitution proposal was made. This tomb architecture, which is common throughout the region, finds one of its earliest known examples dating from the Classical Period in Tlos. Further, it has been determined that this sarcophagus predates and bears similarities to the Payava Sarcophagus from Xanthos.

Anahtar Kelimeler

Lycian , Classical Period , Tlos , Monument , Sarcophagus , Tomb

Teşekkür

I would like to thank Prof. Dr. Taner Korkut, head of the Tlos Excavations, for granting permission to publish this monumental tomb and for his scientific support throughout the preparation of this article. I also thank Assoc. Prof. Dr. Bilsen Şerife Özdemir for her support and contributions to the drawings related to the monument. Furthermore, I would like to thank Assoc. Prof. Dr. Şevket Aktaş, who directed the 2006 excavations at the fortification wall, for kindly sharing his observations regarding the blocks of the monument. Asst. Prof. Dr. Aktaş noted the presence of a trough opening in the part of Block 1 embedded within the wall. The digital drawings used in this article were prepared by architect Tuğba Teze, whose contributions I also appreciate.

Kaynakça

• Aulock H. von 1964, Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland. Sammlung von Aulock. Lykien Nr. 4041–4476. Gebr. Mann, Berlin.
• Benndorf O. & Niemann, G. 1884, Reisen in Lykien und Karien. Wien.
• Borchhardt J. & Neumann G. 1968, “Dynastische Grabanlagen von Kadyanda”. AA 83, 174-238.
• Borchhardt J. & Schulz von Klaus 1969/70, “Ein Totengericht in Lykien. Zum Grabmal des χñtabura in Limyra”. IstMitt 19/20, 187-222.
• Borchhardt J. 1975, Myra. Eine Lykische Metropole in antiker und byzantinischer Zeit. Berlin.
• Borchhardt J. 1976, “Das Izraza-Monument von Tlos”. RA 1976, 76-90.
• Bruns-Özgan C. 1987 Lykische Grabreliefs des 5. und 4.Jahrhunderts vor Christus. Tübingen.
• Childs W. A. P. 1978, The City-Reliefs of Lycia. New York.
• Choisseul-Gouffier M. G. F. A. 1782, Voyage Pittoresque de la Grèce, Tome I. Paris.
• Coupel P. & Demargne P. 1969, Fouilles de Xanthos Tome III: Le Monument des Néréides. l’Architecture. Paris. Demargne P. 1974, Fouilles de Xanthos Tome V. Tombes-maisons, tombes rupestres et sarcophages. Paris.
• Fellows C. 1839, A Journal written during an Excursion in Asia Minor. London.
• Fellows C. 1841, An Account of Discoveries in Lycia. London.
• Fellows C. 1852, Travels and Researches in Asia Minor. London.
• Fellows C. 1855, Coins of Ancient Lycia before the reign of Alexander with an Essay on the relative Dates of the Lycian Monuments in the British Museum. London.
• Hülden O. 2006a, “Überlegungen zum Totenkult der lykischen Dynastenzeit”. Eds. M. Hutter & S. Hutter-Braunsar, Pluralismus und Wandel in den Religionen im vorhellenistischen Anatolien. Akten des religions geschichtlichen Symposiums in Bonn, (Mai 19-20 2005). AOT 337. Münster, 65-78.
• Hülden O. 2006b, Gräber und Grabtypen im Bergland von Yavu (Zentrallykien) Studien zur Antiken Grabkultur in Lykien. Bonn.
• Hülden O. 2006c. “Chamber Tombs, Podiumor Terrace Tombs, Tumuli Recently Discovered Grave Types Expand the Spectrum of Lycian Graves”. Eds. K. Dörtlük, B. Varkıvanç, T. Kahya, J. Des Courtils, M. Doğan Alparslan & R. Boyraz, III. Uluslararası Likya Sempoyumu Sempozyum Bildirileri. Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. Antalya, 263-279.
• İdil V. 1998, Likya Lahitleri. Ankara.
• Kızgut İ. 2018, “Payava Lahdi”. Cedrus VI, 65-104.
• Kleiner G. 1957, “Hellenistische Sarkophage in Kleinasien”. IstMitt 7, 1-10.
• Korkut T. 2014, “Die Götterdarstellungen auf den Münzen von Tlos”. Marburger Winckelmann-Programm. Marburg, 17-33.
• Korkut T. 2015a, Tlos, Akdağlar’ın Yamacında Bir Lykia Kenti. İstanbul.
• Korkut T. 2015b, “Arkeoloji, Antik Kent Merkezi’. Ed. T. Korkut, Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu. Ankara, 3-227.
• Korkut T. 2015c, “Tlos Antik Kenti Bellerophontes Kaya Mezarı”. Eds. E. Okan & C. Atila Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan. İstanbul, 287-299.
• Korkut T. 2016, Tlos, A Lycian City on the Slopes of the Akdağ Mountains. İstanbul.
• Korkut T., Uygun Ç., & Özdemir B. 2017, “Neu Forschungen zum Sogenannte Bellerophontes-Grab in Tlos”. Marburger Winckelmann-Program. Marburg, 19-31.
• Korkut T. & Özdemir B. Ş. 2019, “Tlos Antik Kenti Kaya Mezarları Cephe Düzenlemeleri”. Anadolu/Anatolia 45, 223-241.
• Mayer L. 1803, Views in the Ottoman Empire, chiefly in Caramania. London.
• Özer E. 2016, “Likya Lahitleri”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya- Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul, 199-207.
• Petersen E. & Luschan F. V. 1889, Reisen im Südwestlichen Kleinasien II: Reisen in Lykien, Milyas und Kibyritis. Wien.
• Spratt T. A. B. & Forbes E. 1847, Travels in Lycian, Milyas and the Cibratis. Vol. I-II. London.
• Texier Chr. 1849, Description de l’Asie Mineure III. Paris.
• Trueber O. 1887, Geschichte der Lykier. Stuttgart.
• Wurster W. 1977, “Stadt¬darstellungen auf lykischen Reliefs”. Architectura 7/7, 117-152.
• Yılmaz H. 1994, “Überlegungen zur Typologie der Lykischen Sarkophage”. Lykia I, 42-51.
• Yücel T. 2012, Tlos Izraza Anıtı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Yücel-Bahçetepe T. 2024, Tlos Antik Kenti Plastik Sanatı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.