Sovyet Psikolojisindeki Amaçsal Eylem Vurgusu Ekseninde Tarihsel-Toplumsal Yaklaşım Ve Dinamik Lokalizasyonculuk Görüşünün Tarihten Günümüze Etkileri: Güncel Bazı Yaklaşımların Psikoloji Tarihindeki Kökleri

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 47 - 65, 02.08.2020

Temel Alper Karslı

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.759441

Cited By: 1

Öz

Bu yazının amacı özellikle Pavlov ve Luria’nın dinamik lokalizasyon ve yüksek sinirsel süreçler gibi kuramsal görüşlerinin “amaçsal eylem” kavramı ekseninde Marksist diyalektik ile tam uyumlu bir psikoloji biliminin inşasında nasıl temel birer yapısal eleman olarak değerlendirildiğini ve uzun yıllar boyunca batı psikolojinden büyük oranda izole biçimde Sovyet psikoloji camiası içinde süregiden bu fay hareketliliğinin güncel psikolojide son dönemlerde sıklıkla vurgu yapılan dinamik sistemler yaklaşımı, merkezi yapılardan iskelet-kas sistemine doğru “kortikal süreçlerin dışına taşan biliş” gibi kavramsallaştırmalara çok uzun yıllar önce bağımsız olarak nasıl temas etmiş olduğunu vurgulamaktır. Bu anlamda, hem doğu hem de batı psikolojilerinin bünyelerinde barındırdığı çeşitli kavramsal, felsefi ve hatta ideolojik, tartışmaları da hesaba katarak tarihsel gelişim süreçleri bağlamında ele alınmaları güncel bazı tartışmaların psikoloji tarihindeki derin köklerinin farkedilmesini sağlayabileceği gibi psikoloji alanının kendi tarihsel gelişim sürecine ilişkin bir meta-anlayışın da oluşturulmasını da sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dinamik lokalizasyon, amaçsal eylem, materyalist monizm

Kaynakça

• Adam, H., and Galinsky, A. (2012). Enclothed cognition. Journal of Experimental Social Psychology, 48, pp.918–925.
• Barsalou, L. W. (1999). Perceptual symbol systems. Behavioral Brain Science, 22, pp.577–660.
• Bakburst, D. (2007). Vygotsky's demons. H. Daniels, M. Cole, & J. Wensch, (Eds.), The Cambridge companion to Vygotsky (pp. 50-76). New York, NY: Cambridge University Press.
• Bruner, J. (1995). Reflecting on Russian consciousness. L. Martin, K. Nelson, & E. Tobach (Eds.), Sociocultural psychology: Theory and practice of doing and knowing (pp. 67-86). New York, NY: Cambridge University Press.
• Carlson, S. M., Mandell, D. J.,Williams, L. (2004). Executive function andtheory of mind: Stability and prediction from ages 2 to 3. Developmental Psychology,40, pp.1105–1122.
• Chemero, A. (2009). Radical embodied cognitive science. Cambridge, MA: MIT Press.
• Cole, M., Steiner, V. J., Scribner, S., & Souberman, E. (Eds.). (1978). L. S. Vygotsky mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Cole, M., & Wertsch, J. (2011). Freedom and constraint in human action. Journal of Russian & East European Psychology, 49, pp.3-29.
• Damasio, A. (1994). Descartes’ error: emotions, reason and the human brain. London: Papermac.
• Forman, E. A. ve Kraker, M. J. (1985). The social origins of logic: The contributions of Piaget and Vygotsky. New Directions in Child Development, 29, pp.23—29. . Galperin, P. Y. (1995). Problems in the psychology of activity. Journal of Russian & East European Psychology, 33, pp.18-23.
• Eerland, A., Guadalupe, T., ve Zwaan, R. (2011). Leaning to the left makes the Eiffel Tower seem smaller: posture-modulated estimation. Psychological Science, 22, pp.1511–1514.
• Galperin, P. (1992). Organization of mental activity and the effectiveness of learning. Journal of Russian and East European Psychology, 30(4), pp.65–82.
• Galperin P. (1992) The Problem of Activity in Soviet Psychology, Journal of Russian & East European Psychology, 30(4), pp.37-59.
• González Rey, F. L. (2014). Advancing further the history of Soviet psychology: Moving forward from dominant representations in Western and Soviet psychology. History of Psychology, 17(1), pp.60–78.
• Greenwood, J. D. (2015). A conceptual history of psychology: Exploring the tangled web. Cambridge University Press.
• Elkonin, D. B. (1995). Problems in the psychology of activity. Journal of Russian & East European Psychology, 33, pp.32-34.
• Luria, A. R. (1980). Higher cortical functions in man. New York, NY: Basic Books.
• Luria, A. R. (2002). L.S. Vygotsky and the problem of functional localization. Journal of Russian and East European Psychology, 40(1), pp.17–25.
• McLeish, J. (1975) Soviet psychology; history, theory, content, London, Methuen.
• Miles, L., Nind, L., ve Macrae, C. (2010). Moving through time. Psychological Science, 21, pp.222–223.
• Payne, T. R. S. L. (2012). SL Rubinštejn and the philosophical foundations of Soviet psychology (Vol. 30). Springer Science & Business Media.
• Pereira, M. E. (2009). History of Psychology Timeline. Web. Seebohm T.M. (1991) Psychologism Revisited. In: Seebohm T.M., Føllesdal D., Mohanty J.N. (eds) Phenomenology and the Formal Sciences. Contributions to Phenomenology (In Cooperation with the Center for Advanced Research in Phenomenology), vol 8. Springer, Dordrecht
• Sidman, M. (1960). Tactics of scientific research.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher mental processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Vygotsky, L. S. (1987). Thinking and speech. (N. Minick, Trans.). R. Rieber & A.Carton (Eds.), The collected Works
• Wertsch, J. (2011). Freedom and constraint in human action. Journal of Russian & East European Psychology, 49, pp.3-29.
• Wilson, A. D., & Golonka, S. (2013). Embodied Cognition is Not What you Think it is. Frontiers in Psychology,pp.1-4.
• Zaporozhets, A. V. (1995). Problems in the psychology of activity. Joumal of Russian & European Psychology, 33, pp.12-17.
• Zinchenko, V. P. (1995). Cultural-historical psychology and tbe psychological theory of activity: Retrospect and prospect. J. Wertsch, P. del Rio, & A. Alvarez (Eds.), Sociocultural studies of mind (pp. 37-55). New York, NY: Cambridge University Press.