An Analysis of an Example of Children’s Literature within the Context of Eco-translation

Yıl 2025, Sayı: 38, 42 - 60, 31.07.2025

Yeşim Sönmez Dinçkan

https://doi.org/10.37599/ceviri.1679644

Öz

Today where climate change and global warning have become serious and urgent problems, it is put forward that Translation Studies should realize its role concerning these issues and should make an effort. According to Badenes & Coisson, in order for translators to affect such systemic changes, eco-translation puts forth the adoption of three different approaches: Rereading and retranslating literary works where nature, having its own voice in the source text, silenced in translation; translating works that present an ecological cosmovision and have not yet been translated; and translating via manipulation works that do not originally present an ecological vision with the aim of creating a new, now ecological, text (2015, p. 360). One of the ways of doing this for translation scholars is to help children gain awareness concerning environment through reading not only books for education but also literary works containing ecological issues. This study examines, the translation of a novel written for children, namely The Goose Girl, (re)written by Shannon Hale (2005) from English into Turkish, with an eco-translation perspective. As mentioned in the second approach of Badenes & Coisson, how the ecological point of view existing in the source novel is reflected in the translation is analyzed comparatively. To which extent the environmentalist approach of the author, like the use of first-person singular for animal’s speech and the frequent use of nature related figures of speech are reflected in the target language and culture are discussed through examples. Lastly, the data gathered from the examples are tried to be evaluated within the context of eco-translation.

Anahtar Kelimeler

translation process , children's literature , culture , ecology , eco-translation

Eko-çeviri Bağlamında İngilizceden Türkçeye Bir Çocuk Yazını Yapıtı ve Çevirisinin İncelenmesi

Öz

İklim değişikliğinin ve küresel ısınmanın artık ciddi bir sorun olarak karşımıza çıktığı günümüz dünyasında çeviribilimin de bu konudaki olası rolünün farkına vararak çaba sarf etmesi gerektiği ifade edilmektedir. Badenes & Coisson, çevirmenlerin dizgesel bir değişikliğe etki edebilmeleri için kullanabilecekleri üç farklı eko-çeviri yaklaşımından söz eder. Bunlardan birincisi; doğanın kaynak metinde kendi sesinin olduğu ancak çeviride bu sesin susturulduğu yazın yapıtlarını tekrar okumak ve bu bilinçle tekrar çevirmek; ikincisi, ekolojik bir dünya görüşü sunan ancak henüz çevrilmemiş yapıtları çevirmek; üçüncüsü de aslen ekolojik bir bakış açısı sunmayan yapıtları manipülasyon yolu ile çevirmek ve bu sayede yeni ve artık ekolojik olarak nitelendirilebilecek bir metin yaratmaktır (2015, s. 360). Çeviribilimciler için bunu yapmanın bir yolu da bugünün çocukları yakın geleceğin yetişkinlerinin yalnızca eğitici kitaplarla değil aynı zamanda yazın yapıtları aracılığıyla bu farkındalığı kazanmasına yardımcı olmaktır. Bu çalışmada, bu amaçla, Shannon Hale tarafından (yeniden) yazılmış The Goose Girl (2005) adlı çocuk romanının İngilizceden Türkçeye çevirisi eko-çeviri bağlamında incelenmiştir. Badenes & Coisson’un ikinci yaklaşımında dile getirdiği üzere ekolojik bir dünya görüşü sunan romanın çevirisinde bu bakış açısının ne ölçüde yansıtıldığı konusu ele alınmıştır. İncelemede, romanda yer alan çevreci bakış açısının örneğin hayvanların birinci tekil şahıs olarak konuşturulmasının ve sıklıkla doğayla ilgili terimleri kullanarak yaratılan söz sanatlarının çeviride erek dil ve kültüre ne ölçüde aktarıldığı örneklerle irdelenmiştir. Son olarak da örneklerden elde edilen veriler eko-çeviri bağlamında yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri süreci , çocuk yazını , kültür , ekoloji , eko-çeviri

Kaynakça

• Aksoy, B. (2014). Ağaçlar bizi nasıl mutlu eder? Hayy Kitap.
• Aksoy, N. B. (2020). Insights into a new paradigm in translation eco-translation and its reflections. Babel, 66(1), 29-45. https://doi.org/10.1075/babel.00136.aks.
• Amsel, S. (2012). Çocuklar için her yönüyle çevre kitabı (Çev. C. Sevinç). Arkadaş Yayınevi.
• Badenes, G., & Coisson, J. (2015). Ecotranslation: A Journey ınto the wild through the road less travelled. European Scientific Journal, 2015 Special Edition, 356-368.
• Bazin, M. S. (2012). Gezegenimi seviyorum: Sürdürülebilir kalkınma. Caretta Çocuk Yayınları.
• Bogenç Demirel E., & Marmara F. (2020) Müdahil bir çeviri örneği olarak Eko-çeviri. Frankofoni, 37, 55-63.
• Carle, E. (2021). Minik tohum (Çev. C. Şenkaya). Kuraldışı Yayınları.
• Cronin, M. (2017). Eco-translation: Translation and ecology in the age of the anthropocene. Routledge.
• Çelik, K., & Gülmüş Sırkıntı, H. (2023). The power of children’s literature in promoting environmentalism: an ecocritical analysis of The Lorax and its Turkish translation. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, 19, 67–81. https://doi.org/10.26650/iujts.2023.1360351.
• Çoroman, E. (2022). Kuş atlası. Taze Kitap.
• Dede, A. (2021). Biri, diğeri, öteki, beriki. Timaş Çocuk.
• Dikmen, F. (2017) Hayvan atlası. Taze Kitap.
• Dikmen, F. (2019). Ağaç atlası. Taze Kitap.
• Erkalan, Çakır, N. (2024). EkoÇeviribilim bağlamında edebi eser çevirisi üzerinde betimleyici bir çalışma. Litera, 34, (1), 249-266. https://doi.org/10.26650/LITERA2023-1398347.
• Ermeydan, M. (2021). Geri dönüşüm ülkesi. Uçan Fil Yayınları.
• Grimm J. & Grimm W. (1815). Grimms Märchen. Realschulbuchhandlung.
• Grundmann, E. (2013). Gezegenimi seviyorum: Tehdit altında türler. Caretta Çocuk Yayınları.
• Hale, S. (2005). The Goose Girl. Bloomsbury Publishing.
• Hale, S. (2010). Kaz çobanı (Çev. Nurten Hatırnaz). Karakedi Yayınları.
• Hale, S. (2025). S. Hale Blog içinde “Bio”. https://shannonhale.com/bio.
• Hale, S. (2025). S. Hale Blog içinde “How it Started”. https://shannonhale.com/bio.
• Hastürkoğlu, G. (2020). Transferring ecology-related culture-specific items: A diachronic and quantative approach. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 666-672. Doi: 10.29000/rumelide.706463.
• Hostová (2016). Of ecosystems and translations: Some ways of translating non-traditional texts. World Literature Studies, 1(8), 74-85.
• Irish Times (erişim tarihi 18 Nisan 2025) Shannon Hale blog içinde “Honors and Reviews” https://shannonhale.com/books/bayern.
• İşler, F. (2020). Arkadaşım yağmur. Timaş Çocuk.
• Korkmaz Paşa, Z. (2024). Eco-translation in science fiction literature: Dune by Frank Herbert [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Liamputtong, P. (2013). Qualitative research methods (4th ed.), Oxford University Press.
• Muller, G. (2018). Ulu meşeyle bir yıl (Çev. B. M. Arık Akyüz). Tübitak Yayınları.
• Musa, B. B. (2020). Beyaz plastik bardak. Altın Kitaplar.
• Musa, B.B. (2023). Geri kazanım atölyesi. Altın Kitaplar.
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. PrenticeHall.
• Nicolazzi, I. (2011). Bilinçli tüketiyorum (Çev. G. Oktar). Caretta Çocuk Yayınları.
• Oppermann, S. (2015). Introduction. In Serpil Oppermann (Ed.), New International Voices in Ecocriticism, 1-24.
• Önay, G. (2010). Genç kaşifin doğa rehberi: Türkiye’nin ağaçları. 1. Mandolin Yayınevi.
• Özkan, S. (2018). Soso’nun kompost kitabı. Redhouse Kidz Yayınları.
• Özkan, S. (2019). Deniz’in sıfır atık kitabı. Redhouse Kidz Yayınları.
• Öztopçu, K. (2009). Saklıköy’ün kuşçusu. Günışığı Kitaplığı.
• Roth, C. E. (1992). Environmental Literacy: Its Roots, Evolution and Directions in the 1990s. ERIC. http://eric.ed.gov/?id=ED348235.
• Samuels, D. (2004). The Guardian (erişim tarihi 30 Mayıs 2025) “Talking Heads”. https://www.theguardian.com/books/2004/jan/17/featuresreviews.guardianreview30.
• Scott, C. (2015). Translating the nineteenth century: A poetics of eco-translation. Dix-neuf, Journal of the Society of Dix-Neuxiémistes, 19(3), 285–302. https://doi.org/ 10.1179/1478731815Z.00000000083.
• Taşyürek, S.A. (2021). Benim evim nerede?. Timaş Çocuk.
• Tekalp S. (2021). Ecocriticism and translation: A descriptive study on Elif Shafak’s Bit Palas. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30, 151-164. http://10.37599/ceviri.903813.
• Valero-Garcés, C. (2011). Ecocritisim and translation. Odisea. Revista De Estudios Ingleses, (12), 257-272. https://doi.org./10.25115/odisea.v0i12.333.
• Van Coillie J. (2020). Diversity can change the world: Children’s literature, translation and ımages of childhood. J. V. Collie & McMartin J. (Yay. Haz.), Children’s Literature in Translation Texts and Contexts içinde (ss. 141-156). Leuven University Press.
• Ward H. (2008). Teneke orman (Çev. Ş. Taş). Remzi Kitabevi.
• Weder, R. (2022). Ekolojik mahalle (Çev. Ç. Cengiz). Yeni İnsan Yayınevi.
• Yetkiner Kansu, N., Tufan, O., Avşaroğlu, M., Uysal E., Duman, D., & Yavuz, Y. (2015-2017). Çeviri çalışmalarına ekoeleştirel bakış: (Yeniden) çeviri yoluyla çeviri çocuk edebiyatında “çevre okuryazarlığına” artsüremli betimleyici bir yaklaşım. Tübitak Projesi.
• Yetkiner Kansu, N., Duman, D. Yavuz. Y, Avşaroğlu, M. (2018). Erken Cumhuriyet döneminden günümüze çocuk edebiyatında çevre odaklı kültürel sözcüklerin çevirisine niceliksel bir yaklaşım. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 29(2), 57-82.
• Zengin, S., & Sancaktaroğlu Bozkurt. S. (2025). Çeviribilim alanında yeni açılımlar: Ekoçeviri alanında bir model önerisi ve örnek bir çalışma. Çeviribilim ve Uygulamaları, Tüçevas Özel Sayısı, 19-24. https://doi.org/10.37599/ceviri.1636442.