Çeviri Sosyolojisi Işığında Engelli Çevirmenler: Fenomenolojik Yaklaşım ile Görünmeyeni Görünür Kılmak

Yıl 2019, Sayı: 27, 242 - 254, 31.12.2019

Burcu Taşkın , Emine Bogenç Demirel

https://doi.org/10.37599/ceviri.572571

Cited By: 3

Öz

Engelli bireylerin gelişen
teknoloji ile geleneksel olarak istihdam edildikleri mesleklerden farklı
alanlara yöneldikleri; ancak bu alanlarda ayrımcılıkla karşılaştıkları
gözlemlenmiştir. Bu mesleklerden biri de çevirmenliktir. Engelli çevirmenlerin
mesleki alanda nasıl konum aldıklarına vurgu yapan bu çalışma, Çeviri
sosyolojisi ve Pierre Bourdieu’nün kavramlarından yararlanarak Fenomenolojik
yaklaşımı araç edinmiştir. Çeviri sosyolojisi, çeviri pratiğine dahil olan
bütün eyleyicileri ilişkisellik içinde inceler; Fenomenolojik yaklaşım ise
bireylerin deneyimlerine ışık tutarak onları görünür kılar. Bunu
gerçekleştirmek için de sahanın sesine kulak vermek gerekir. Bu araştırmada
görme ve ortopedik engelli beş çevirmen ile derinlemesine yüz yüze görüşmeler
yapılmış; kaydedilen görüşmelerin çeviri yazıları incelendikten sonra iki tema
öne çıkmıştır. Bu temalardan biri engelli çevirmenlere işverenlerinin ve
akademik eğitimleri sırasında öğretim elemanlarının gösterdiği ön yargılı
yaklaşımlardır. Bu ön yargı beraberinde ayrımcılığı getirerek engelli
çevirmenlerin yeterli mesleki eğitimden yoksun kalmalarına sebep olmaktadır.
Diğer tema ise başta Bilgisayar Destekli Çeviri (BDÇ) araçları ve ders
materyalleri olmak üzere engelli çevirmenlerin önlerindeki erişilebilirlik
engelidir. Erişilebilirliğin kamuya açık bütün kurumların yerine getirmesi gereken
bir zorunluluk olmasına rağmen engelli çevirmenlerin hem eğitimleri hem de
çalışma hayatları sırasında erişilebilirlik engeline takıldıkları ortaya
çıkmıştır. Bu çalışma, engelli çevirmenlerin alandaki dezavantajlı konumları ve
karşılaştıkları sorunları görünür kılarak akademi ve sektörde farkındalık
yaratmayı amaçlamaktadır. Çevirmenlik eğitimi ve mesleği önündeki engellerin
kaldırılmasıyla şimdiye kadar yalnızca belli başlı alanlarda istihdam edilen
engelli bireylerin yetenekleri ve eğitimleri doğrultusunda istedikleri
mesleklerde çalışmalarının da önü açılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri sosyolojisi, engelli çevirmenler, Fenomenolojik yaklaşım, Bourdieu, habitus

Translators with Disabilities in the Light of the Sociology of Translation: Making the Invisible Visible with the Phenomenological Approach

Öz

It has been observed that
persons with disabilities are turning to professions other than they have
traditionally been employed; however, they have been increasingly subject to
discrimination. One of these new professions is translatorship. This study
underlining how translators with disabilities take position in the professional
field utilizes the sociology of translation and the concepts of Pierre Bourdieu
while applying the phenomenological approach. The sociology of translation
investigates all actors taking part in the practice of translation in
relationality; whereas phenomenological approach sheds light to the lived
experience of individuals and makes these experiences visible. It is of utmost
importance to do a field study to achieve this. In the framework of this study,
we conducted face to face in-depth interviews with five translators with a
visual or orthopedic disability. Analyzing the transcripts of the recorded
interviews, we have brought two main themes to the foreground. The first theme
is concerned with the prejudiced approach of the employees and professors towards
the translators with disabilities. This prejudice brings along discrimination,
which causes translators with disabilities to be deprived of the necessary
professional training and knowledge. The other theme is the barrier of
accessibility including but not limited to Computer-Aided Translation Tools
(CATT) and course materials. Although accessibility is a legal obligation to be
fulfilled by all institutions open to the general public, it has been concluded
that translators with disabilities come across the accessibility barrier during
both training and employment. This study aims to make their disadvantageous
position and problems they encounter in the field visible as well as raise the
awareness of both the academia and the sector. Thus, translators with disabilities
who have been employed only in certain positions so far will be able to find
the opportunity to be employed in any profession they choose in line with their
training and abilities. 

Anahtar Kelimeler

The sociology of translation, translators with disabilities, phenomenological approach, Bourdieu, habitus

Kaynakça

• Bogenç Demirel, E. (2014). Çevirinin Bourdieu sosyolojisiyle yapılanan yüzü, çeviri sosyolojisi. Cogito, 76, 402-416.
• Bourdieu, P. & Wacquant, L. (2010). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (Nazlı Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (2013). Bilimin toplumsal kullanımları. (Levent Ünsaldı, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2015). Devlet üzerine. (Aslı Sümer, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design. Thousand Oaks: Sage.
• Durkheim, E. (2013). The rules of sociological method and selected texts on sociology and its method. Steven Lukes (Ed). (W. D. Halls, Çev.). Hempshire: Palgrave Macmillan.
• Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği. (2013, 20 Temmuz). Resmi Gazete. (Sayı: 28713). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130720-9.htm
• Figiel, W. (2015). Teaching translation and interpreting to students with vision impairments. Paulina Pietrzak & Mikołaj Deckert (Ed.). Łódź Studies in Language: Constructing Translation Competence, 39, 193–207. doi:10.3726/978-3-653-05760-7
• Figiel, W. (2018). Levelling the playing field with (in)accessible technologies?. Między Oryginałem a Przekładem, 24(41), 75-88. doi:10.12797/MOaP.24.2018.41.04
• Gouanvic, J. (2010). Outline of a sociology of translation informed by the ideas of Pierre Bourdieu. MonTI 2: Applied Sociology in Translation Studies. (L. Schultz, Çev.). O.D. Fouces & E. Monzo (Ed.). Universidad de Alicante, 2, 119-129. doi:6035/MonTI.2010.2.6
• Kellett Bidoli, C. J. (2003). The training of blind students at the SSLMIT Trieste. The Interpreters’ Newsletter, 12, 189–199. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/10077/2483
• Moustakas, C.E. (1994). Phenomenological research methods. Thousand Oaks: Sage
• Rodriguez Vazquez, S., Fitzpatrick D. & O’Brien S. (2018). Is Web-Based Computer-Aided Translation (CAT) Software usable for blind translators. K. Miesenberger & G. Kouroupetroglou (Ed.), Computers Helping People with Special Needs. ICCHP 2018. Lecture Notes in Computer Science (ss. 31-34). Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-319-94277-3_6
• Rodriguez Vazquez, S. & Mileto, F. (2016). On the lookout for accessible translation aids: current scenario and new horizons for blind translation students and professionals. Journal of Translator Education and Translation Studies (TETS), 1(2). 115-135. Erişim adresi: https://archive-ouverte.unige.ch/unige:88953
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. New York: Teachers College Press.
• Sela-Sheffy, R. (2008). The rranslators’ personae: Marketing translatorial images as pursuit of capital. Meta, 53(3), 609– 622. doi:10.7202/019242ar
• Sela-Sheffy, R. (2014). Translator’s identity work: Introducing micro-sociological theory of identity to the discussion of translator’s habitus. G.M. Vorderobermeier (Ed.), Remapping Habitus in Translation Studies (ss. 43-55). Amsterdam: Rodopi.
• Simeoni, D. (1998). The pivotal status of the translator’s habitus. Target, 10(1), 1-39. doi:10.1075/target.10.1.02sim