This article intends to scrutinize various translation decisions of translators and editors in translating a text back to its culture through a case study of textless back translations of The Grande Turke Süleyman the Magnificent, Sultan of the Ottomans. It also makes an attempt to explore how the traditional distinction between domestication and foreignization translation methods might vary in these texts with a special reference to paratranslation. Paratranslation, coined as a term by a Translation and Paratranslation (T&P) research group at the University of Vigo, developed by Yuste Frías (2012, 2015) and already used in the research of translation studies for a while, is worthy of special attention for it enables to re-evaluate translation methods and re-emphasize how translation decisions might become diversified. The source text at the focal point of the study is considered to have a crucial place in Turkish history and culture for it narrates the tenth Sultan of the Ottoman Empire, Süleyman’s life from birth to death in detail. It was written by the English writer Fairfax Downey (1893-1990) in 1929 and translated into Turkish three times by different translators. The source text and textless back translations, known as a specific kind of back translation, have been analyzed comparatively in terms of paratranslation within the scope of this study since the texts included the addition of abundant paratextual elements. The findings have shown that paratranslations employed in the source texts’ repatriations allow to pinpoint different translation agents’ authorial or interventionist decisions in textless back translations. Additionally, the present study has witnessed that “re-domestication” as a more distinct translation method might be employed in different cases of translation such as textless back translations.
paratranslation textless back translation translation decisions translation methods re-domestication
Bu makale The Grande Turke Süleyman the Magnificent, Sultan of the Ottomans adlı metnin metinsiz geri çevirilerine ilişkin bir örnek durum çalışması aracılığıyla bir metnin kendi kültürüne geri dönmesini sağlayan bu tür çeviride çevirmenlerin ve editörlerin çeşitlilik gösteren çeviri kararlarını mercek altına almayı amaçlamaktadır. Çalışma ayrıca, özellikle yan metin çevirisinden hareketle, söz konusu metinlerde yerlileştirme ve yabancılaştırma çeviri yöntemleri arasındaki ayrımın nasıl çeşitlilik gösterebileceğini incelemeye çalışmaktadır. Vigo üniversitesindeki bir grup araştırmacı tarafından kavramsallaştırılan, Yuste Frías (2012, 2015) tarafından geliştirilen ve Çeviribilim araştırmalarında halihazırda zaten bir süredir kullanılmakta olan “yan metin çevirisi” (paratranslation), çeviri yöntemlerini yeniden ele almaya ve çeviri kararlarının nasıl çeşitlenebileceğini yeniden vurgulamaya imkân sunması bakımından dikkate değer bir araştırma alanıdır. Çalışmanın odağında yer alan kaynak metin Osmanlı İmparatorluğu’nun onuncu Sultanı olan Süleyman’ın hayatını doğumundan ölümüne kadar detaylı olarak ele alması nedeniyle Türk tarihi ve kültüründe önemli bir yere sahiptir. Metin İngiliz yazar Fairfax Downey (1893-1990) tarafından 1929 yılında yazılmış olup farklı çevirmenler tarafından üç defa Türkçeye çevrilmiştir. Çalışma kapsamında, kaynak metin ile çok fazla yan metinsel unsur eklemesi barındıran ve özel bir geri çeviri türü olarak bilinen metinsiz geri çeviriler, yan metin çevirisi bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma bulguları söz konusu kaynak metnin ülkesine yaptığı geri dönüşlerinde uygulanan yan metin çevirilerinin metinsiz geri çevirilerde farklı çeviri eyleyicilerinin yazarsal (authorial) ve müdahaleci çeviri kararlarını saptayabilmeye olanak verdiğini göstermiştir. Ayrıca bu çalışma farklı bir çeviri yöntemi olarak “yeniden yerlileştirmenin” metinsiz geri çeviri gibi farklı çeviri uygulamalarında kullanabileceğine tanıklık etmiştir.
Yan Metin Çevirisi Metinsiz Geri çeviri Çeviri kararları Çeviri Yöntemleri Yeniden yerlileştirme
Birincil Dil | İngilizce |
---|---|
Konular | Dilbilim |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 29 |