Türkiye’de 21. Yüzyılda Kamusal Alanlarda Sağlanan İşaret Dili Çevirmenliği Hizmetleri

Yıl 2020, Sayı: 29, 42 - 60, 31.12.2020

Nesrin Conker

https://doi.org/10.37599/ceviri.811094

Cited By: 1

Öz

Bu makale, toplum çevirmenliği hizmetlerinin profesyonelleşmesini ele alan çalışmalardan hareketle, Türkiye’de kamusal alanlarda sunulan işaret dili çevirmenliği hizmetlerinin mevcut durumunu incelemektedir. Okura mevcut toplumsal ve dilsel bağlamla ilgili öngörü kazandırmak amacıyla çalışma kapsamında öncelikle Türk İşaret Dilinin (TİD) ve Türkiye’deki Sağır eğitiminin tarihi ve güncel konumu gözden geçirilmektedir. Ardından, çevirmen eğitim ve sertifikalandırma uygulamalarının özet bir değerlendirmesi yapılmakta ve akabinde toplum çevirmenliği bağlamında yüz yüze ve video üzerinden gerçekleştirilen çeviri hizmetleri hakkında bilgi verilmektedir. Bunun yanı sıra, Türk özel sektöründe işaret dili çevirmenliğine yönelik artan farkındalığa dikkat çekmek amacıyla, özel sektörün sağır ve işitme güçlüğü yaşayan bireylerin yaşadığı iletişim problemlerine yönelik geliştirdiği teknoloji girişimlerine değinilmektedir. Son olarak, çizilen genel çerçeve nezdinde, işaret dili çevirmenliğinin Türkiye’deki mevcut konumu artı ve eksileriyle tartışılmaktadır. Çalışma, son yıllarda hükümet tarafından gerçekleştirilen çeviri girişimleri ve Sağır topluma yönelik çeviri hizmetlerine web tabanlı iletişim teknolojilerinin entegrasyonuna rağmen, Türkiye’deki işaret dili çevirmenliğinin “yarı-meslekleşmiş” (Bontempo, 2013) bir konumda bulunduğu sonucuna varmaktadır. Türkiye’de işaret dili çevirisi hizmetlerinin erişilebilirliğinin ve kapsayıcılığının arttırılması için sadece çevirmen eğitimi ve sertifikasyon uygulamalarında değil, ayrıca Sağır topluma yönelik eğitim sisteminde de reformlara ihtiyaç duyulduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk İşaret Dili, işaret dili çevirmenliği, toplum çevirmenliği, video üzerinden çeviri, profesyonelleşme

Sign Language Interpreting in the Turkish Public Service Domains in the 21st Century

Öz

This paper explores the current state of sign language interpreting (SLI) services provided in the Turkish public service domains with reference to the studies that focus on the professionalization of public service interpreting. The paper first reviews the history and current status of Turkish Sign Language (TİD) and deaf education in Turkey in order to give the readership an insight into the relevant social and linguistic context. Then, following an evaluation of the interpreting training and certification regimes, the in-person and video interpreting services offered in public service settings are explored. In addition, the private sector’s recent technology initiatives that aim to assist the Deaf and hard of hearing with their communication problems are addressed as part of the increased awareness about SLI in the Turkish private sector. Lastly, under the light of the general picture presented, the current status of SLI in Turkey is discussed with its pearls and pitfalls. The paper concludes that SLI in Turkey can be regarded as a “semi-profession” (Bontempo, 2013) despite the advances made in recent years by the government’s interpreting initiatives and the integration of web-based communication technologies to interpreting solutions available for the Deaf community. It is noted that not only interpreter training and certification regimes, but also deaf education require reforms in order to increase the accessibility and comprehensiveness of the SLI services in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkish sign language, sign language interpreting, public service interpreting, video interpreting, professionalization

Kaynakça

• Arık, E. (2016). Geçmişten geleceğe Türk İşaret Dili araştırmaları. In E. Arık (Eds.), Ellerle konuşmak: Türk İşaret Dili araştırmaları (pp. 7-22). Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bontempo, K. (2013). The chicken and the egg dilemma: Academizing a semi-profession. In E. A. Winston, & C. Monikowski (Eds.), Evolving paradigms in interpreter education (The interpreter education series; Vol. 7) (pp. 33-41). Washington, D.C.: Gallaudet University Press.
• Conker, N. (2017). The professionalization of sign language interpreting in Turkey: Interpreter training and public interpreting services. Unpublished MA thesis. Bogazici University, Istanbul, Turkey.
• Diriker, E. (2015). On the evolution of the interpreting profession in Turkey: From the Drogomans to the 21st century. In Ş. Tahir-Gürçağlar, & S. Paker & J. Milton (Eds.), Tradition, tension and translation in Turkey (pp. 89-107). Amsterdam: John Benjamins.
• Gökçe, İ. (2018). (In)Accessibility of the Deaf to the television contents through sign language interpreting and SDH in Turkey. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 109-122. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuefad/issue/37120/428164
• Hale, S. B. (2011). Community interpreting. In K. Malmkjaer & K. Windle (Eds.), The Oxford handbook of translation studies (Oxford handbooks online). Oxford: Oxford University Press.
• İlkbaşaran, D. (2013). Communicative practices in Turkish Sign Language. In E. Arık (Eds.), Current directions in Turkish Sign Language research (pp. 19-53). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Kemaloğlu, Y.K. & Yaprak Kemaloğlu, P. (2012). The history of sign language and Deaf education in Turkey. Kulak Burun Bogaz İhtisas Dergisi, 22(2), 65-76.
• Kemaloğlu, Y. (2014). Konuşamayan işitme engellilerin (sağırların) tarihi. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi, 22(1), 14-28.
• Kemaloğlu, Y. (2016). Türkiye’de sağırların görünürlüğü ve toplumsal ve eğitimsel sorunları Uüzerine demografik bir Iinceleme. In E. Arık (Eds.), Ellerle konuşmak: Türk İşaret Dili araştırmaları (pp. 51-79). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kubuş, O., İlkbaşaran, D. & Gilchrist, S. (2016). Türkiye’de işaret dili planlaması ve Türk İşaret Dili’nin yasal rurumu. In E. Arık (Eds.), Ellerle konuşmak: Türk İşaret Dili araştırmaları (pp. 23-50). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Leeson, L. & Sheridan, S. (2019). Sign language interpreting. In M. Baker & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies, 3rd edition (pp. 526-531). London: Routledge.
• Miles, M. (2000). Signing in the Seraglio: Mutes, dwarfs and gestures at the Ottoman Court 1500-1700. Disability & Society, 15(1), 115-134. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/09687590025801
• Mikkelson, H. (1996). The professionalization of community interpreting. In. M. Jérôme-O’Keefe (Eds.), Global vision, proceedings of the 37th annual conference of the American Translators Association (pp. 77-89). Alexandria VA: American Translator’s Association.
• Napier, J. (2011). Signed language interpreting. In K. Malmkjaer & K. Windle (Eds.), The Oxford handbook of translation studies (pp. 353–372). New York: Oxford University Press.
• Nilsson, A. L. (1997). Sign language interpreting in Sweden. Meta, XLII(3), 550- 554.
• Ozolins, U. (2000). Communication needs and interpreting in multilingual settings: the international spectrum of response. In R. P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Critical Link 2: Interpreters in the community (pp. 21-33). Amsterdam: John Benjamins.
• Ozolins, U. (2010). Factors that determine the provision of public service interpreting: Comparative perspectives on government motivation and language service implementation. Journal of Specialized Translation, 14(1), 194-214.
• Özcan, A. (1994) Dilsiz (tarih). İslâm Ansiklopedisi Volume 9 (pp. 304-305). Istanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Istanbul: Milli Egitim Basimevi.
• Pöchhacker, F. (1999) Getting organized: The evolution of community interpreting. Interpreting, 4(1), 125-140.
• Pöchhacker, F. (2004) Introducing interpreting studies. Londra & New York: Routledge.
• Pöchhacker, Franz. 2010. Interpreting studies. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds), Handbook of translation studies vol. 1, (158-172). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Roy, C. B. & Napier, J. (2015). The sign language interpreting studies reader. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
• Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni (Bulletin on the statistical data of the disabled and the elderly) (2019). Retrieved from https://ailevecalisma.gov.tr/media/9085/buelten- haziran2019-son.pdf
• Zeshan, U. (2003). Aspects of Türk İşaret Dili (Turkish Sign Language). Sign Language and Linguistics, 6(1), 43-75.