İş Hayatında Anhedoni Sorunu

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 45 - 58, 31.01.2025

Dilek Özdoğan , Erdoğan Kaygın

Öz

Bu çalışmanın amacı, iş yaşamı içerisindeki çalışanın, tükenmişliğini, mutsuzluğunu ve artık hiçbir şeyden haz almamasını ifade eden “anhedoni” kavramına açıklık getirmektir. Kavramdan tam olarak ne anlaşılması gerektiğini açıklamak ve yöneticiler ile çalışanlar açısından kavramın bilinirliğini artırmak amacıyla gerçekleştirilen bu çalışma, literatür taraması yoluyla gerçekleştirilmiştir. Alan yazında bulunan çalışmalar doğrultusunda anhedoninin farklı nedenlerden dolayı ortaya çıktığı görülmüştür.
Stresin artması, işe duyulan ilginin azalması, işi erteleme ve işe yabancılaşma durumlarının artması, tükenmişlik seviyesinin artması gibi olumsuzluklarla sonuçlanabilecek ve işletmeleri istenmeyen ve öngörülemeyen sonuçlara götürebilecek bu semptom, yöneticilerin göz önünde bulundurmaları gereken bir durum olarak düşünülmüştür. Bu düşünce doğrultusunda literatürde ele alınması ve yaygın bir şekilde çalışılması gereken bir konu olarak görülmüştür. Çalışma sonucunda bu konuda yöneticilerin neler yapabilecekleri ile ilgili çeşitli öneriler geliştirilerek literatüre katkı sağlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anhedoni, Zevk Almama, Haz Alma Kapasitesinde Azalma, Yabancılaşma, Geri Çekilme, Şizofrenik Semptom, Depresif Bozukluk

Kaynakça

• American Psychiatric Association. (1980). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Third Edition) DSM III, Washington.
• Beauchaine, T. P., Klein, D. N., Knapton, E. & Zisner, A. (2019). “Anhedonia in Depression: Mechanisms, Assessment, and Therapeutics”. In J. Quevedo, A. F. Carvalho & C. A. Zarate (Eds.), Neurobiology of Depression: Road to Novel Therapeutics, Academic Press, pp. 31-41. doi: 10.1016/B978-0-12-813333-0.00005-6.
• Bernardini, F., Scarponi, L., Attademo, L., Hubain, P., Loas, G. & Devinsky, O. (2020). “Musical Anhedonia: A Review”. Journal of Psychopathology, 26(4), 308-316. doi: 10.36148/2284-0249-389.
• Blanchard, J. J., Collins, L. M., Aghevli, M., Leung, W. W. & Cohen, A. S. (2009). “Social Anhedonia and Schizotypy in a Community Sample: The Maryland Longitudinal Study of Schizotypy”. Schizophrenia Bulletin, 37(3), 587-602. doi: 10.1093/schbul/sbp107.
• Cao, B., Zhu, J., Zuckerman, H., Rosenblat, J. D., Brietzke, E., Pan, Z., … McIntyre, R. S. (2019). “Pharmacological Interventions Targeting Anhedonia in Patients with Major Depressive Disorder: A Systematic Review”. Progress in Neuropsychopharmacology & Biological Psychiatry, 92, 109-117. doi: 10.1016/j.pnpbp.2019.01.002.
• Chapman, L. J., Chapman, J. P. & Raulin, M. L. (1976). “Scales for Physical and Social Anhedonia”. Journal of Abnormal Psychology, 85(4), 374-382. doi: 10.1037/0021-843X.85.4.374.
• Cooper, J. A., Arulpragasam, A. R. & Treadway, M. T. (2018). “Anhedonia in Depression: Biological Mechanisms and Computational Models”. Current Opinion in Behavioral Sciences, 22, 128-135. doi: 10.1016/j.cobeha.2018.01.024.
• Culig, L. & Belzung, C. (2016). “Modeling Affective Symptoms of Schizophrenia”. In M. V. Pletnikov & J. L. Waddington (Eds.), Modeling the Psychopathological Dimensions of Schizophrenia: From Molecules to Behavior, USA: Academic Press, pp. 85-102. doi: 10.1016/B978-0-12-800981-9.00007-9.
• Çetinkaya, A. Ş. (2019). “Örgütlerde Monotonluğun Sinizme Etkisi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 67-78. doi: 10.18092/ulikidince.510456.
• Der-Avakian, A. & Markou, A. (2012). “The Neurobiology of Anhedonia and Other Reward Related Deficits”. Trends in Neurosciences, 35(1), 68-77. doi: 10.1016/j.tins.2011.11.005.
• Fawcett, J., Clark, D. C., Scheftner, W. A. & Gibbons, R. D. (1983). “Assessing Anhedonia in Psychiatric Patients: The Pleasure Scale”. Arch. Gen. Psychiatry, 40(1), 79-84. doi: 10.1001/archpsyc.1983.01790010081010.
• Feeny, N. C., Zoellner, L. A., Fitzgibbons, L. A. & Foa, E. B. (2000). “Exploring the Roles of Emotional Numbing, Depression, and Dissociation in PTSD”. Journal of Traumatic Stress, 13(3), 489-498.
• Gard, D. E., Gard, M. G., Kring, A. M. & John, O. P. (2006). “Anticipatory and Consummatory Components of The Experience of Pleasure: A Scale Development Study”. Journal of Research in Personality, 40(6), 1086-1102. doi: 10.1016/j.jrp.2005.11.001.
• Gimbal, O. (2024). “Top 11 Reasons to Recognize Employees”. Web: https://bucketlistrewards.com/blog/reasons-to-recognize-employees/ (Erişim: 19.11.2024)
• Glauber, I. P. (1949). “Observations on a Primary form of Anhedonia”. The Psychoanalytic Quarterly, 18(1), 67-78. doi: 10.1080/21674086.1949.11925745.
• Gordon, S. (2024). “What Is Anhedonia?”. Web: https://www.health.com/anhedonia-8418429 (Erişim: 10.11.2024)
• Gönül, A. S. (2012). “Depresyon Tedavisinde Yeni Bakış Açıları”. Journal of Mood Disorders, 2, 1-5. doi: 10.5455/jmood.20120925164518.
• Hall, A. F., Browning, M. & Huys, Q. J. M. (2024). “The Computational Structure of Consummatory Anhedonia”. Trends in Cognitive Sciences, 28(6), 541-553. doi: 10.1016/j.tics.2024.01.006.
• Harkness, K. L. & Monroe, S. M. (2016). “The Assessment and Measurement of Adult Life Stress: Basic Premises, Operational Principles, and Design Requirements”. Journal of Abnormal Psychology, 125(5), 727-745. doi: 10.1037/abn0000178.
• Harkness, K. L., Lamontagne, S. J. & Cunningham, S. (2022). “Environmental Contributions to Anhedonia”. In D. A. Pizzagalli (Eds), Anhedonia: Preclinical, Translational, and Clinical Integration, Switzerland: Springer, pp. 81-108. doi: 10.1007/978-3-031-09683-9.
• Ho, N. & Sommers, M. (2013). “Anhedonia: A Concept Analysis”. Archives of Psychiatric Nursing, 27(3), 121-129. doi: 10.1016/j.apnu.2013.02.001.
• https://madalyonklinik.com/gundem/dopamin-nedir/ (18.11.2024) Internet:
• Kademli, P. (2023). “Beynin Ödül Tuşu: Dopamin”. Web: https://pelinkademli.com/beynin-odul-tusu-dopamin/ (Erişim: 18.11.2024)
• Kesebir, S., Yıldız, H., Göçmen, D. ve Tezcan, E. (2015). “Snaith-Hamilton Hoşnutluk Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik, Güvenilirlik, Toplumumuzda Psikometrik Özellikleri”. Cukurova Medical Journal, 40(2), 252-257. doi: 10.17826/cutf.40986.
• Krsteska, R. & Gerazova Pejoska, V. (2013). “The Association of Poor Economic Condition and Family Relations in Childhood with Late-Life Depression”. Psychiatria Danubina, 25(3), 241-247.
• Mackin, D. M., Nelson, B. D. & Klein, D. N. (2021). “Reward Processing and Depression: Current Findings and Future Directions”. In C. R. Martin, L. A. Hunter, V. B. Patel, V. R. Preedy & R. Rajendram (Eds), The Neuroscience of Depression: Genetics, Cell Biology, Neurology, Behaviour, and Diet, Academic Press, pp. 425-433. doi: 10.1016/B978-0-12-817935-2.00051-9.
• McIntosh, E., Gillanders, D. & Rodgers, S. (2010). “Rumination, Goal Linking, Daily Hassles and Life Events in Major Depression”. Clinical Psychology and Psychotherapy, 17, 33-43. doi: 10.1002/cpp.611.
• Murtoff, J. (2023). “Anhedonia”. Web: https://www.britannica.com/science/anhedonia (Erişim: 11.11.2024)
• Myerson, A. (1946). “The Constitutional Anhedonic Personality”. American Journal of Psychiatry, 102(6), 774-779. doi: 10.1176/ajp.102.6.774 .
• Nelson, P. (2021). “Orgasm Disorders: Anhedonia”. Web: https://www.mazemenshealth.com/blog/orgasm-disorders-anhedonia/ (Erişim: 12.11.2024)
• Richter, M. (2013). “A Closer Look Into the Multi-Layer Structure of Motivational Intensity Theory”. Social and Personality Psychology Compass, 7(1), 1-12. doi: 10.1111/spc3.12007.
• Richter, M., Gendolla, G. H. E. & Wright, R. A. (2016). “Three Decades of Research on Motivational Intensity Theory: What We Have Learned About Effort and What We Still Don’t Know”. In A. J. Elliot (Eds), Advances in Motivation Science, Academic Press, pp. 149-186. doi: 10.1016/bs.adms.2016.02.001.
• Rømer Thomsen, K. (2020). “Anhedonia”. In V. Zeigler Hill & T. K. Shackelford (Eds), Encyclopedia of Personality and Individual Differences, Switzerland: Springer, pp. 171-174. doi: 10.1007/978-3-319-24612-3.
• Rømer Thomsen, K., Whybrow, P. C. & Kringelbach, M. L. (2015). “Reconceptualizing Anhedonia: Novel Perspectives on Balancing The Pleasure Networks in The Human Brain”. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 9, 1-23. doi: 10.3389/fnbeh.2015.00049.
• Salazar, V. (2022). “Musical Anhedonia”. Web: https://www.thescientificteen.org/post/musical-anhedonia (Erişim: 12.11.2024)
• Serretti, A. (2023). “Anhedonia and Depressive Disorders”. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience, 21(3), 401-409. doi: 10.9758/cpn.23.1086.
• Snaith, R. P., Hamilton, M., Morley, S., Humayan, A., Hargreaves, D. & Trigwell, P. (1995). “A Scale for the Assessment of Hedonic Tone The Snaith-Hamilton Pleasure Scale”. British Journal of Psychiatry, 167(1), 99-103. doi: 10.1192/bjp.167.1.99.
• Su, Y. A. & Si, T. (2022). “Progress and Challenges in Research of the Mechanisms of Anhedonia in Major Depressive Disorder”. General Psychiatry, 35(1), 1-6. doi: 10.1136/gpsych-2021-100724.
• Şanal Güngör, B. ve Güngör, A. (2024). “Majör Depresif Bozuklukta Gen-Çevre Etkileşimi”. Humanistic Perspective, 6(2), 240-265. doi: 10.47793/hp.1350943.
• Tetik, S. (2023). Örgütsel Tükenmişlik. B. Hırlak (Editör), Örgütsel Davranış Kavramları ve Araştırmaları-I İçinde, Gaziantep: Özgür Yayınları, s. 341-357. doi: 10.58830/ozgur.pub79.c139.
• Trøstheim, M., Eikemo, M., Meir, R., Hansen, I., Paul, E., Kroll, S. L., … Leknes, S. (2020). “Assessment of Anhedonia in Adults With and Without Mental Illness: A Systematic Review and Meta-analysis”. JAMA Network Open, 3(8), 1-14. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2020.13233.
• Uludağ, G. (2019). “İş Stresi ve Motivasyon İlişkisine Yönelik Bir Alan Araştırması”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(33), 411-439. doi: 10.14520/adyusbd.605567.
• Varghese, B. P. & Raj, S. J. M. (2013). “Detrımental Influence of Occupational Anhedonia on Depression : A Co-Relational Study”. Behavioural Research Review, 5(2), 1-6.
• Watson, C. G. (1972). “Relationships of Anhedonia to Learning Under Various Contingencies”. Journal of Abnormal Psychology, 80(1), 43-48. doi: 10.1037/h0033431.
• World Health Organization. (1992). The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines, Switzerland.
• Yavuz, N. (2018). İş-Yaşam Dengesi İle İş Stresinin Esnek Çalışma Uygulamaları Bağlamında İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.